Informacje topograficzne

Położenie

Woj. śląskie, powiat żywiecki, gmina Ślemień, przysiółek Zakocierz. Teren Parku Krajobrazowego Beskidu Małego. mapa lokalizacyjna

Region fizyczno-geograficzny

Prowincja: Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem, podprowincja: Zewnętrzne Karpaty Zachodnie, makroregion: Beskidy Zachodnie, mezoregion: Beskid Mały.

Region geobotaniczny

Prowincja: Górska, Środkowoeuropejska, Podprowincja: Karpacka, Dział: Karpaty Zachodnie, Okręg Beskidy, Podokręg Śląsko-Babiogórski, piętro regla dolnego.

Hipsometria

Ok. 795 m n.p.m.

Dane obiektu

Skałka objęta ochroną jako pomnik przyrody nieożywionej od 1962 r.

Budowa geologiczna, rzeźba

Skałka na Zakocierzy zwana także Oknem Zbójeckim znajduje się w Beskidzie Małym. Jest ona zbudowana ze zlepieńców i piaskowców warstw istebniańskich dolnych wieku górnokredowego (górny senon) należących do płaszczowiny śląskiej. Jest to baszta skalna o wysokości 9 m w części południowej, bardzo wyraźnie obniżająca się ku północy, gdzie osiąga wysokość 2 m. Dzięki selektywnemu wietrzeniu piaskowców i zlepieńców na ścianach skałki uwidacznia się kilka cykli sedymentacyjnych o frakcjonalnym uziarnieniu. Każdy cykl rozpoczynają zlepieńce a kończą gruboziarniste piaskowce. Na kontakcie kolejnych cykli miejscami widoczne są rozmycia erozyjne. Wzdłuż poszerzonych szczelin w zlepieńcach utworzyły również niewielkie nisze. Nazwa skałki jest związana z jej elementem charakterystycznym, którym jest okno skalne powstałe w zlepieńcach. Natomiast piaskowce tworzą cienkie płyty o nieregularnym przebiegu, co wiąże się z rodzajem ich warstwowania oraz uziarnieniem osadu.

Klimat

Strefa umiarkowana, klimat  przejściowy. Obiekt znajduje się w zach. części Regionu Karpackiego (GK). Piętro umiarkowanie chłodne .

Wody powierzchniowe

Górna część zlewni pot. Kocierka, dopływu Łękawki uchodzącej do Jez. Żywieckiego.

Gleby

brak danych.

Ekosystemy

Świerczyny pochodzenia sztucznego na siedlisku dolnoreglowej buczyny karpackiej.

Flora

brak danych.

Krajobraz i kultura

Skałka jest położona w obrębie lesistego grzbietu wsch. części Beskidu Małego w pobliżu rezerwatu przyrody "Madohora", ponad przysiółkiem Zakocierz i w pobliżu Przełęczy Kocierskiej, przez którą w końcu XVIII w. poprowadzono wybitnie atrakcyjną krajobrazowo drogę. W pobliżu małe schronisko, zw. "Chatką pod Potrójną", popularne niegdyś jako chatka studencka. Pasmo Beskidu Małego, niezbyt wysokie i rozległe, zostało odkryte dla turystyki stosunkowo późno i podobnie było z jego rozpoznaniem naukowym. Rejon, w którym znajduje się skałka, nadal należy do mniej odwiedzanych.

Zadania ochrony

Zachowanie w postaci naturalnej obiektu oraz zapobieganie: zniszczeniu wskutek eksploatacji, rycia napisów/znaków, zanieczyszczaniu terenu wokół obiektu, rozbijaniu oraz uszkadzaniu skał; wokół skałki należy okresowo wycinać krzewy i młode drzewa odsłaniając oryginalny kształt formy skałkowej.

Udostępnianie

Skałka znajduje się w pobliżu czerwonego szlaku turystycznego między Madohorą (Łamaną Skałą - 934 m n.p.m.) a Potrójną (884 m n.p.m.), na żebrze odchodzącym w kier. płd. koło Wierchu Na Przykrej. Dojazd do Przełęczy Kocierskiej z Andrychowa i dalej szlakiem lub do Kocierza - Basie z Żywca, skąd w kier. płn. bez szlaku na grzbiet. W pobliżu skałki d. schronisko studenckie "Chatka pod Potrójną".

Przy zwiedzaniu obowiązują ograniczenia art. 31a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37).

Historia ochrony

W literaturze pojawiła się stosunkowo późno, zapewne z racji stosukowo późnego "odkrycia" tego pasma górskiego przez krajoznawców i położenia na uboczu. M. Klimaszewski (1947) określa ja jako najciekawszą formę skalną Beskidu Małego i ocenia jej wys. na 7 m, natomiast najbardziej plastyczny opis zostawił K. Sosnowski: "W Zakocierzu zwraca na siebie uwagę oryginalna skała piaskowcowa, przez swą rzeźbę raczej do formacji wapiennych podobna. W zagłębieniach jej ściany spękanej wytworzyło się spore "okno", podparte od zewnątrz okrągłym słupem, kształt nogi przypominającym. Wobec zazwyczaj ciężkich i masywnych bloków piaskowcowych, jest ta skała zjawiskiem zgoła wyjątkowym".

Administrator

Zespół PK Województwa Śląskiego - Oddział w Żywcu, nadzór Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Katowicach.

Akty prawne

Orzeczenie Rol. IX/3/44/19/1962 Prez. WRN w Krakowie z 26.10.1962 r. o uznaniu za pomnik przyrody.

Zagrożenia obiektu

Wandalizm, pozyskiwanie kamienia.

Źródła informacji

Opracowanie