Informacje topograficzne

Położenie administracyjne

Woj. małopolskie, powiat nowotarski, gmina Szczawnica miasto Szczawnica, przysiółek Staszowa, potok Sopotnicki w pobliżu gajówki Sewerynówka na końcu wsi, przy drodze i szlaku turystucznym na Prehybę. mapa lokalizacyjna

Region fizyczno-geograficzny

Prowincja: Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem, podprowincja: Zewnętrzne Karpaty Zachodnie, makroregion: Beskidy Zachodnie, mezoregion: Beskid Sądecki.

Region geobotaniczny

Prowincja: Górska, Środkowoeuropejska, Podprowincja: Karpacka, Dział: Karpaty Zachodnie, Okręg Beskidy, Podokręg Sądecki, dolna część piętra regla dolnego.

Hipsometria

Wodospad znajduje się na wys. 550 m n.p.m.

Dane obiektu

Objęty ochroną jako pomnik przyrody w 1982 r.

Budowa geologiczna, rzeźba

Potok z przegradzającym go wodospadem znajduje się w strefie płaszczowiny magurskiej. Wodospad pod względem wielkości (4,5 m wysokości) i dogodnego do zwiedzania położenia jest jedną z najbardziej znanych tego typu form erozyjnych w Karpatach fliszowych. Wodospad uformował się na grubej ławicy piaskowca magurskiego o miąższości ok. 5 m, nachylonej stromo (ok. 50º) wstecznie do biegu potoku. Taki układ kwalifikuje go do typu wodospadów obsekwentnych. W chronionym poniżej fragmencie koryta potoku odsłania się kompleks naprzemianległych warstw piaskowców i łupków, stosunkowo mało odporny na erozję. W nim u podnóża progu został wyerodowany ruchem wirowym wody kocioł eworsyjny o głębokości do 2 m. Ławica progowa w górnej części jest rozczłonkowana na kilka stopni o wysokości do 0,5 m. Nieregularny kształt progu jest dostosowany do sieci spękań ciosowych piaskowców. Wysokie ściany skalne stanowią obramowanie wodospadu, wysunięte około 6 m względem obecnego progu. Świadczy to o sukcesywnym niszczeniu go przez erozję wsteczną i cofaniu w górę potoku, oraz o obniżaniu w stosunku do dawnego stanu.

Klimat

Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Obiekt znajduje się w płd. części Regionu Karpackiego (GK).  i należy do piętra umiarkowanie ciepłego.

Wody powierzchniowe

Wodospad znajduje się na potoku Sopotnickim, odwadniającym sporą, zalesioną dolinę obejmującą obszar ok. 8,5 km2 między Dzwonkówką a Prehybą.

Gleby

brak danych

Ekosystemy

brak danych

Flora

brak danych

Krajobraz i kultura

Krajobraz doliny górskiego potoku o głęboko wciętym korycie poniżej progu wodospadowego. W poł. XIX w. spadek wody wykorzystywano do napędu położonego z pobliżu młyna.

Zadania

Ochrona cennego przyrodniczo obiektu przez zakaz regulacji potoku, budowy urządzeń hydrotechnicznych, zaśmiecania i odprowadzania ścieków.

Celowe jest umieszczenie tablicy z informacją o obiekcie i obowiązujących zakazach oraz urządzenie ścieżki zabezpieczonej barierkami, sprowadzającej do koryta potoku poniżej wodospadu.

Udostępnienie

Wodospad położony tuż przy szlaku turystycznym (niebieskim), prowadzącym ze Szczawnicy na Prehybę doliną Potoku Sopotnickiego.

Przy zwiedzaniu obowiązują ograniczenia art. 31a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37).

Historia ochrony

Od ok. 1850 r. odwiedzali to miejsce kuracjusze ze Szczawnicy. W okresie międzywojennym wodospad częściowo zniszczono wyłamując z progu bloki skalne dla potrzeb budowlanych.

Administrator

Urząd Gminy w Szczawnicy, nadzór Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Krakowie.

Akty prawne

Orzeczenie nr RZL-op - 7140/8/1982 Woj. Nowosądeckiego.

Zagrożenie obiektu

Zaśmiecanie koryta potoku. Niszczenie prawostronnego stromego brzegu potoku, co można ograniczyć przez wyznaczenie ścieżki w miejscu bezpiecznego zejścia poniżej wodospadu.

Źródła informacji

Opracowanie