nowelizacja ustawy z 1962 r.
z dnia 15 lutego 1962 r.
(wg Dz.U. R.P. nr 98 z 1999, poz. 1150, Dz.U. 120 z 2000 r., poz 1268, nr 25 z 2002 r., poz. 253, nr 113 z 2002 r. poz. 984).
(fragmenty - wg stanu z 20.07.2002 r.)
Art. 1. 1. Dobra kultury są bogactwem
narodowym i powinny być chronione przez wszystkich obywateli.
2. Organy rządowe i samorządowe są zobowiązane do zapewnienia
warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych dla ochrony dóbr kultury.
3. Obowiązkiem właścicieli i użytkowników jest utrzymanie należących
do nich dóbr kultury we właściwym stanie.
Art. 2. Dobrem kultury w rozumieniu ustawy jest każdy przedmiot ruchomy lub nieruchomy, dawny lub współczesny, mający znaczenie dla dziedzictwa i rozwoju kulturalnego ze względu na jego wartość historyczną, naukową lub artystyczną.
Art. 3. 1. Celem ochrony dóbr kultury
jest ich zachowanie, należyte utrzymanie oraz społecznie celowe wykorzystanie
i udostępnienie dla celów naukowych, dydaktycznych i wychowawczych, tak aby
służyły nauce oraz popularyzacji wiedzy i sztuki, stanowiły trwały element rozwoju
kultury i były czynnym składnikiem życia współczesnego społeczeństwa.
2. Ochrona dóbr kultury polega na zabezpieczeniu ich przed
zniszczeniem, uszkodzeniem, dewastacją, zaginięciem lub wywozem za granicę,
na zapewnieniu im warunków trwałego zachowania, na opracowaniu dokumentacji
naukowej, ewidencji i rejestracji oraz na ich konserwacji, restauracji lub odbudowie,
opartych na zasadach naukowych.
Art. 4. Ochronie prawnej, przewidzianej w przepisach ustawy, podlegają następujące dobra kultury, zwane w ustawie "zabytkami":
1) wpisane do rejestru zabytków,
(....),
3) inne, jeżeli ich charakter zabytkowy jest oczywisty, o ile nie podlegają ochronie na podstawie odrębnych przepisów.
Art. 5. Pod względem rzeczowym przedmiotem ochrony mogą być w szczególności:
1) dzieła budownictwa, urbanistyki i architektury, niezależnie od ich stanu zachowania, jak historyczne założenia urbanistyczne miast i osiedli, parki i ogrody dekoracyjne, cmentarze, budowle i ich wnętrza wraz z otoczeniem oraz zespoły budowlane o wartości architektonicznej, a także budowle mające znaczenie dla historii budownictwa;
(....);
4) pamiątki historyczne, jak militaria ruchome, pola bitew, miejsca upamiętnione walkami o niepodległość i sprawiedliwość społeczną, obozy zagłady oraz inne tereny, budowle i przedmioty związane z ważnymi wydarzeniami historycznymi lub z działalnością instytucji i wybitnych osobistości historycznych;
5) obiekty archeologiczne i paleontologiczne, jak ślady terenowe pierwotnego osadnictwa i działalności człowieka, jaskinie, kopalnie pradziejowe, grodziska, cmentarzyska, kurhany oraz wszelkie wytwory dawnych kultur;
(...);
7) rzadkie okazy przyrody żywej lub martwej, jeżeli nie podlegają przepisom o ochronie przyrody;
(...)
12) krajobraz kulturowy w formie ustanawianych stref ochrony konserwatorskiej, rezerwatów i parków kulturowych.
(...).
Art. 6. Zabytki nieruchome o szczególnej wartości
dla kultury narodowej mogą być na wniosek ministra właściwego do spraw kultury
i ochrony dziedzictwa narodowego uznane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
za pomniki historii.
2. Pomniki historii przedstawiane są Komitetowi Dziedzictwa
Światowego w celu wpisania na "Listę dziedzictwa światowego"
i objęcia ich ochroną na podstawie Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa
kulturalnego i naturalnego, przyjętej w Paryżu w dniu 16 listopada 1972 r. (Dz.
U. z 1976 r. Nr 32, poz. 190 i 191).
3. Organizację i sposób ochrony pomników historii określi minister
właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w drodze rozporządzenia.
(...)
Art. 11. 1. Obowiązkiem wojewodów i organów
jednostek samorządu terytorialnego jest dbałość o dobra kultury i podejmowanie
działań ochronnych oraz uwzględnianie zadań ochrony zabytków, między innymi
w regionalnych i miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, w budżetach,
w prawie miejscowym i przepisach gminnych.
2. Regionalne i miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego,
o których mowa w ust. 1, uzgadniane są z właściwym wojewódzkim konserwatorem
zabytków.
(...)
Art. 13. 1. Wojewódzki konserwator zabytków
prowadzi rejestr zabytków znajdujących się na terenie województwa.
2. Wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast) są zobowiązani
do prowadzenia ewidencji dóbr kultury nie wpisanych do rejestru zabytków, a
znajdujących się na terenie ich działania.
Art. 14. 1. Dobra kultury nieruchome, ruchome oraz kolekcje wpisuje się do rejestru zabytków na podstawie decyzji:
1) wojewódzkiego konserwatora zabytków, wydanej z urzędu lub na wniosek właściciela dobra kultury, jego użytkownika, badź właściwego organu powiatu lub gminy,
2) ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.(...)
Art. 15. 1. Wpisanie nieruchomości lub jej części do rejestru zabytków ujawnia się w księdze wieczystej danej nieruchomości na wniosem wojewódzkiego konserwatora zabytków.
(...)
Art. 17. Minister właściwy do spraw kultury i dziedzictwa narodowego, w drodze rozporządzenia, określi tryb postępowania w sprawie wpisywania zabytków do rejestru i skreślania ich z rejestru oraz sposób prowadzenia rejestru zabytków i centralnej ewidencji dóbr kultury.
(...)
Art. 20. Ze względów na ochronę zabytkowych układów urbanistycznych i zabytkowych zespołów budowlanych, wpisanych do rejestru zabytków, starostowie, na wniosek wojewódzkich konserwatorów zabytków, mogą określić warunki działalności budowlanej na ich terenie lub zarządzić usunięcie, uporządkowanie albo przebudowę poszczególnych budynków lub wydać inne stosownr zarządzenia.
(...)
Art. 27. 1. Bez zezwolenia właściwego wojewódzkiego
konserwatora zabytków nie wolno zabytków przerabiać, odnawiać, rekonstruować,
konserwować, zabudowywać, odbudowywać, zdobić, uzupełniać, rozkopywać ani dokonywać
żadnych innych zmian.
2. Bez zezwolenia właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków
nie wolno przemieszczać zabytków nieruchomych z naruszeniem skomponowanego lub
ustalonego tradycją układu terenowego ani też przenosić lub wynosić zabytków
ruchomych z naruszeniem skomponowanych lub ustalonych tradycją wnętrz budownictwa
świeckiego i sakralnego.
3. Przepis ust. 1 stosuje się również do robót mogących przyczynić
się do zeszpecenia otoczenia zabytku nieruchomego lub widoku na ten zabytek.
4. Udzielenie zezwolenia na roboty wymienione w ust. 1-3 wojewódzki
konserwator zabytków może uzależnić od wykonania badań i dokumentacji zabytku.
Art. 28. 1. Właściwy wojewódzki konserwator zabytków może:
1) wstrzymać wszelkie czynności podjęte bez zachowania przepisów art. 27,
2) nakazać przywrócenie zabytku lub jego otoczenia do poprzedniego stanu na koszt osoby, która naruszyła te przepisy.
2. Dochodzenie kosztów związanych z przywróceniem obiektu do poprzedniego stanu odbywa się w trybie przepisów o egzekucji administracyjnej świadczeń pieniężnych.
Art. 29. 1. Przepis art. 28 ust. 1 pkt 1
stosuje się również do dóbr kultury jeszcze nie wpisanych do rejestru zabytków,
jeżeli istnieją podstawy do takiego wpisu.
2. Wydane na podstawie ust. 1 zarządzenia o wstrzymaniu robót
tracą moc z samego prawa, jeżeli w ciągu trzech miesięcy od ich wydania nie
nastąpi wpis do rejestru zabytków.
(...)
Art. 38. 1. Zabytek nieruchomy może być użytkowany
wyłącznie w sposób zgodny z zasadami opieki nad zabytkami i w sposób odpowiadający
jego wartości zabytkowej.
2. Dla zapewnienia realizacji przepisu ust. 1 organy, do których
należy dyspozycja gruntami, budynkami lub lokalami, obowiązane są w stosunku
do obiektów zabytkowych działać w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.
3. Użytkownicy obiektów zabytkowych stanowiących własność Państwa
lub jednostek samorządu terytorialnego, składają zobowiązanie należytego ich
utrzymania, konserwacji i opieki nad nimi.
(...)
Art. 40. 1. W celu zapewnienia należytej
ochrony i właściwego wykorzystania zabytków nieruchomych osoby fizyczne, osoby
prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej powinny
dążyć do ich zagospodarowania na cele użytkowe.
2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego określi, w drodze rozporządzenia, warunki wykorzystania zabytków
nieruchomych na cele użytkowe oraz zasady i tryb przyznawania dotacji z budżetu
państwa przznaczonych dla użytkowników zabytków, prowadzących prace remontowe
i konserwatorskie przy tych zabytkach.
(...)
Art. 67. Zabytki nieruchome powinny być udostępniane
społeczeństwu i wykorzystywane dla celów naukowych i dydaktyczno-oświatowych.
Art. 68. Minister właściwy do spraw kultury
i ochrony dziedzictwa narodowego w porozumieniu z właściwymi ministrami, określi,
w drodze rozporządzenia, wykaz zabytków nieruchomych dostępnych dla publiczności,
czas ich zwiedzania, zasady wykorzystywania tych obiektów dla celów dydaktyczno-oświatowych,
formę graficzną znaku umieszczanego na obiekcie informującego o szczególnej
roli zabytku, uwzględniając uzasadnione interesy ich użytkowników.
Art. 70. 1. Dla należytego utrzymania i zachowania
zabytków oraz upowszechnienia ich wartości wychowawczych i dydaktycznych ustanawia
się społeczną opiekę nad zabytkami jako wyraz troski społeczeństwa o pamiątki
przeszłości, które przetrwały do naszych czasów oraz powinny być zachowane i
przekazane przyszłym pokoleniom.
2. Społecznym opiekunem zabytków może być osoba fizyczna lub
prawna, jak również zespoły osób, zorganizowane w instytucjach, organizacjach,
stowarzyszeniach lub szkołach, wykazujące się zainteresowaniem dla wybranego
przez siebie zabytku albo grupy zabytków powierzonych ich opiece przez zarząd
powiatu.
(...)
początek dokumentu; chronologiczny spis aktów prawnych