Cetraria islandica (L.) Ach.

Rodzina tarczownicowate Parmeliaceae

gatunek objęty częściową ochroną

Morfologia

Płucnica islandzkaPorost listkowato-krzaczkowaty, tworzący kępkowate skupienia lub murawki naziemne do 8 cm wysokości. Plecha sztywna, barwy brunatnozielonkawej, u nasady czerwono nabiegła, błyszcząca. Odcinki plechy od 1 do 10 mm szerokości, luźno i nieregularnie rozgałęzione, o zaokrąglonych, płytko rynienkowatych zatokach i brzegach odgiętych do tyłu, z kolcowatymi wyrostkami. Dolna strona jaśniejsza, szarobrunatnawa lub brudnobiaława, na całej powierzchni z licznymi białymi otworkami, tzw. pseudocyfellami. Owocniki typu apotecjum w postaci jasno- do ciemnobrunatnych tarczek otoczonych brzeżkiem plechowym i osadzonych na rozszerzonych końcach odcinków. Owocniki wytwarzane są rzadko.

Rozmieszczenie ogólne

Gatunek o szerokim zasięgu poziomym i pionowym. Nazwa gatunkowa jest myląca, ponieważ występuje nie tylko w Islandii. Znany jest bowiem ze wszystkich kontynentów świata.

Rozmieszczenie w Polsce

Rośnie w całej Polsce, na niżu i w górach po piętro halne. Gatunek częsty, miejscami pospolity i masowo rosnący (np. Mierzeja Wiślana, Bory Tucholskie). mapa występowania

Stwierdzony w parkach narodowych. występowanie w PN

Siedliska

Rośnie na ziemi w lasach, w miejscach odsłoniętych, umiarkowanie oświetlonych. Występuje na glebach ulegających bielicowaniu, najczęściej na podłożu piaszczystym, rzadziej na torfiastym i gliniastym. Rośnie w borach sosnowych i świerkowych, polanach górskich, wydmach i wrzosowiskach.

Biologia

Gatunek naziemny (epigeiczny). Żyje kilkadziesiąt lat. Rozmnaża się głównie wegetatywnie przez fragmentację plechy. Wytwarza kwasy porostowe, np. kwas protocetrariowy. Jest czuły na zmiany pH gleby i bywa określany jako dobry wskaźnik bielicowania. Ma właściwości lecznicze, jako surowiec farmakopealny jest znany pod nazwą Lichen islandicus głównie do wyrobu tabletek wyksztuśnych.

Wielkość populacji

Tworzy skupiska złożone z kilku do kilkuset osobników zajmujących powierzchnie od kilku dm² do kilku arów, zwłaszcza na halach górskich.

Zagrożenie

Zagrożony przez masowe zbieranie. Na "Czerwonej Liście Porostów Zagrożonych w Polsce" (1992) sklasyfikowany w kategorii V (gatunki narażone).

Ochrona

Objęty częściową ochroną gatunkową w oparciu o Rozp. MOSZNiL z 1995 r., znowelizowane w 2001 r. Część stanowisk występuje na obszarach chronionych.

Ważniejsze piśmiennictwo

Opracowanie

<<< lista gatunków