Usnea subfloridana Stirton

Rodzina brodaczkowate - Usneaceae

gatunek objęty ścisłą ochroną

Morfologia

Brodaczka kędzieżawaPlecha tego porostu jest krzaczkowata, szarozielona, w postaci cienkich, nitkowatych, obficie rozgałęzionych odcinków ("gałązek"), odstających lub zwisających jak "brody" z kory drzew, zwykle 5-9 cm długości. Do podłoża przyczepiona wyraźną, sztywną, czerniejącą nasadą. Główne gałązki pokryte drobnymi brodawkami. Gałązeczki boczne proste lub łukowato zgięte, ostro zakończone. W górnej części gałązek liczne soralia o wyglądzie dużych, nieregularnych brodawek z gwiazdkowato ułożonymi i giełkowatymi sorediami. Owocniki wytwarza bardzo rzadko.

Rozmieszczenie ogólne

W Europie występuje w obszarach borów szpilkowych i mieszanych oraz lasów liściastych w strefie borealnej, środkowoeuropejskiej i częściowo submediterrańskiej. Rośnie także w Ameryce i Azji.

Rozmieszczenie w Polsce

Gatunek podawany prawie z całego kraju; ale tylko w niektórych regionach lokalnie częsty (np. Pojezierze Kaszubskie, Puszcza Białowieska, Roztocze, wyżyna Kielecko-Sandomierska, Karpaty). W wyższych pasmach gór (np. Tatry, Gorce) jest do dzisiaj rozpowszechniony. W Sudetach występuje tylko na pojedynczych stanowiskach. mapa występowania

Stwierdzono w parkach narodowych: występowanie w PN

Siedliska

Rośnie na korze pni i gałęziach drzew iglastych (świerk, jodła, modrzew) iliściastych (brzoza, dąb, buk, jesion, olsza i in.), niekiedy na martwym drewnie. Występuje w borach i lasach liściastych, zwłaszcza mniej zniszczonych i naturalnych, o czystym i wilgotnym powietrzu. Rośnie w miejscach nasłonecznionych do umiarkowanie ocienionych, wilgotnych i przewiewnych. Występuje w większych obszarach borów i lasów liściastych. W górach rośnie najczęściej w borze górnoreglowym, zwłaszcza przy jego górnej granicy, gdzie tworzy wraz z innymi gatunkami brodaczek zespół porostów nadrzewnych Bryorio -Usneetumfilipendulae.

Biologia

Porost nadrzewny (epifityczny). W sprzyjających warunkach środowiska może żyć kilkadziesiąt lat. Wymaga jednak do swego rozwoju czystego i wilgotnego powietrza. Jeden z najbardziej wrażliwych gatunków na zmiany środowiska, zwłaszcza zanieczyszczenia powietrza. Całą powierzchnią plechy pobiera wodę bezpośrednio z deszczu lub mgły. Tą drogą dostają się do środka organizmu zawarte w wodzie substancje toksyczne, które kumulując się przez lata doprowadzają ostatecznie do śmierci porostu. Rozmnaża się głównie wegetatywnie przez soredia (urwistki). Wytwarza kwasy porostowe, np. kwas usninowy, który ma właściwości lecznicze.

Wielkość populacji

Występuje w postaci pojedynczych do kilku plech zajmujących powierzchnie od kilku do kilkudziesięciu cm² na pniu drzewa.

Zagrożenie

Podobnie, jak pozostałe brodaczki, gatunek zagrożony przez wpływ zanieczyszczonego powietrza oraz z powodu działalności gospodarczej w lasach i zmniejszania się powierzchni naturalnych zbiorowisk leśnych. Na "Czerwonej Liście Porostów Zagrożonych w Polsce" (1992) sklasyfikowany w kategorii E (gatunki wymierające).

Ochrona

Objęty wraz z pozostałymi gatunkami brodaczkowatych Usneaceae ścisłą ochroną gatunkową w oparciu o Rozp. MOSZNiL z 1995 r., znowelizowane w 2001 r. Większość stanowisk znajduje się na obszarach chronionych.

Ważniejsze piśmiennictwo

Opracowanie

<<< lista gatunków >>>