Fritillaria meleagris L.

Rodzina liliowate - Liliaceae

gatunek objęty ochroną ścisłą

Morfologia

Szachownica kostkowataRoślina 15-40 cm wysokości. Cebula kulista. Łodyga skrętolegle ulistniona, z 4-5 liśćmi. Liście 15 cm długości, siedzące, barwy niebieskawozielonej, równowąskie, rynienkowate.

Kwiaty dzwonkowate, duże, o długości 3-4 cm pojedyncze, zwieszone. Działki okwiatu barwy czerwonobrunatnej, plamiste, o rysunku szachownicy, z miodnikami w nasadzie. Owocem 3-graniasta torebka.

Rozmieszczenie ogólne

Występuje na rozproszonych stanowiskach w zachodniej, środkowej i wschodniej Europie. W Polsce osiąga północną granicę naturalnego zasięgu. W południowej Skandynawii pojawia się jako roślina introdukowana i zdziczała.

Rozmieszczenie w Polsce

Jest gatunkiem bardzo rzadkim, znanym obecnie tylko z Kotliny Sandomierskiej nad rzeką Wisznią w okolicach Starzawy i Słubna, a także nad Wiarem w okolicy Przemyśla. Niekiedy pojawia się jako roślina zdziczała (np. Sławno, łąki nad Notecią). Stanowiska w północno-zachodniej Polsce już nie istnieją. mapa występowania

Stwierdzony w parkach narodowych: występowanie w PN

Siedliska

Wilgotne, okresowo zalewane łąki. Występuje na czarnych ziemiach zdegradowanych, których odczyn jest słabo kwaśnym (pH 6,0-6,8).

Fitocenozy

Szachownica kostkowataWchodzi w skład łąk należących do związku Molinion i Calthion, a zwłaszcza zespołu ostrożenia warzywnego i rdestu wężownika Cirsio-Polygonetum bistortae.

 

 

 

Biologia

Bylina. Kwitnie z końcem kwietnia i z początku maja. Kwiaty zapylają trzmiele i pszczoły. Po raz pierwszy zakwita po 5 lub 6 latach od wykiełkowania. Roślina trująca; zawiera alkaloid imperialiny.

Wielkość populacji

Populacje duże (tysiące osobników) i o dużym zagęszczeniu dochodzącym do 80 osobników na 1 m2. Rośliny kwitnące stanowią ok. 20% całej populacji.

Zagrożenie

Gatunek zamieszczony w "czerwonej księdze" jako krytycznie zagrożony (kategoria CR). Na najbogatszych w Europie stanowiskach, położonych w dolinie Sanu, szachownica kostkowata wyginęła na ok. 80% obszaru. Główne źródło zagrożeniadla gatunku stanowi intensywna uprawa łąk, osuszanie i zamiana na pola orne oraz zatapianie i budowa stawów rybnych. Dawniej roślina była również pozyskiwana ze względu na swe walory dekoracyjne.

Ochrona

Gatunek objęty ścisłą ochroną. Ponadto w rezerwacie Szachownica w Krównikach znajduje się bogate stanowisko tej rośliny.

Ważniejsze piśmiennictwo

Zobacz także

Opracowanie

<<< lista gatunków >>>