gatunek objęty ochroną ścisłą
Roślina
o płożącym się pod ziemią, długim kłączu, z licznymi, silnie spłaszczonymi gałązkami
podnoszącymi się do góry na wysokość 30 cm, widlasto rozgałęzionymi, o szerokości
1,5 - 2 mm z wierzchu ciemnozielonymi, nieco wypukłymi, spodem płaskimi lub
lekko wklęsłymi, jasnozielonymi. Międzywęźla wydłużone, o długości 1,5 - 2,2
mm.
Gałązki gęsto ulistnione o liściach drobnych, lancetowatych, całobrzegich,
ostro zakończonych, ustawionych na pędach płonnych parami na krzyż. Liście na
spodzie gałązek w postaci małego koniuszka, znacznie mniejsze od liści po górnej
stronie. Kłosy wyrastają po 2-6 na rozwidlonych, długich szypułach (do 9 cm).
Sporofile tj. liście zarodnionośne okrągławe lub sercowate, szeroko błoniasto
obrzeżone, zakończone wyraźnym kończykiem. 
Północna i środkowa Europa (na południu po północne Włochy i góry Półwyspu Bałkańskiego), Syberia, Daleki Wschód oraz Ameryka Północna.
W całym kraju na rozproszonych stanowiskach. W górach rzadko i tylko w niższych
położeniach, najwyżej w Gorcach (Turbacz 1240 m n.p.m.). 
Stwierdzony w parkach narodowych: 
Zasiedla miejsca umiarkowanie ocienione. Rośnie na glebach bielicoziemnych (gleby rdzawe, bielicowe i bielice) jak również na glebach brunatnych kwaśnych. Są to gleby piaszczyste i suche, z wyjątkiem wytworzonych z fliszu karpackiego, słabo wilgotnych gleb gliniastych. Gleby te mają odczyn od bardzo kwaśnego do słabo kwaśnego (pH 3,8-6,5).
Gatunek charakterystyczny dla związku Dicrano-Pinion. Wchodzi w skład różnych zbiorowisk borów szpilkowych z klasy Vaccinio-Piceetea, a zwłaszcza borów sosnowych. W górach głównie w świerczynach.
Bylina zimozielona. Zarodniki dojrzewają w sierpniu i wrześniu. Rozmnaża się najczęściej wegetatywnie przez kłącza. Tak jak u wszystkich gatunków z rodziny widłakowatych, rozwój od zarodnika do dorosłego sporofitu u widlicza spłaszczonego, trwa bardzo długo, nawet do 20 lat. Dla rozwoju przedrośla niezbędna jest symbioza z odpowiednim gatunkiem grzyba. Roślina lecznicza i trująca; zawiera alkaloidy.
Tworzy zwykle niewielkie skupienia, złożone najczęściej z kilku do kilkudziesięciu kęp.
Widliczowi zagraża przede wszystkim gospodarka leśna. Szczególnie niebezpieczne jest przekształcanie suchych, ubogich florystycznie borów sosnowych w inne typy zbiorowisk leśnych o bogatszym runie, utworzonym przez liczne gatunki mchów i traw zagłuszających dla widlicza.
Gatunek podlega ścisłej ochronie, a dodatkowo część stanowisk jest chroniona w parkach narodowych i w rezerwatach. Zabezpieczenie stanowisk widlicza spłaszczonego wymaga zachowania całego biotopu, w którym występuje ten gatunek.