Ochrona ścisła, obejmująca istniejącą obecnie sieć obszarów ochrony ścisłej oraz nowe tereny proponowane. Celem ochrony ścisłej jest ochrona przebiegu naturalnych procesów przyrodniczych (głównie fluktuacja, sukcesja pierwotna i wtórna, regeneracja, a nawet degeneracja).
Ochrona częściowa (czynna), przy której możliwa jest ingerencja człowieka w celu uzyskanego pożądanego efektu. W zależności od założonego celu ochrony wyróżnia się:
-
ochronę częściową o zerowej aktywności, postulowaną początkowo na okres co najmniej 10 lat, jako podstawowy sposób ochrony zbiorowisk leśnych o charakterze naturalnym lub o prawidłowym kierunku procesu lasotwórczego, albo też w przypadku naturalnych ciągów sukcesyjnych (przy założeniu nie występowania nagłych procesów klęskowych - np. nieprzewidzianych gradacji szkodników, pożarów, etc.).
-
ochronę czynną renaturalizacyjną, której celem jest ułatwienie i przyśpieszenie procesów sukcesji. Jest to podstawowy sposób kształtowania lasów zniekształconych (głównie o składzie gatunkowym i strukturze wiekowej drzewostanu niezgodnych z typem siedliskowym lasu) o wysokim potencjale biotycznym.
-
ochronę czynną stabilizującą, której celem jest utrzymanie obecnie istniejących struktur roślinnych, a więc najczęściej aktywne przeciwdziałanie i opóźnianie sukcesji i regeneracji. Jest to podstawowy sposób ochrony ekosystemów seminaturalnych, głównie cennych torfowisk, wilgotnych łąk i muraw ciepłolubnych.
-
ochronę czynną rekonstrukcyjną, której celem jest całkowita zmiana obecnego zbiorowiska roślinnego i umożliwienie warunków rozpoczęcia innego ciągu sukcesyjnego. Tej formie kształtowania powinny podlegać z jednej strony zbiorowiska silnie zniekształcone (np. monokultury jednowiekowe na niewłaściwym siedlisku), a z drugiej - przeznaczone do szybkiego zalesienia lub zakrzaczenia zbiorowiska porolne, oraz - przeciwnie - niepotrzebnie zalesione lub samoistnie zarastające cenne łąki i torfowiska śródleśne.
Ochrona krajobrazowa, której podlegają użytkowane grunty prywatne na terenie Parku. Celem tej formy ochrony jest utrzymanie lub modyfikacja (najczęściej odtworzenie) regionalnych cech krajobrazu kulturowego oraz zachowanie walorów przyrodniczych. W obrębie tej kategorii ochronnej można wyróżnić dwie podkategorie. Pierwsza, bardziej restrykcyjna, dotyczy najcenniejszych krajobrazowo fragmentów terenu, druga - nakładająca mniejsze ograniczenia - odnosi się do wszystkich pozostałych gruntów prywatnych.
Obszary ochrony ścisłej (powierzchnie wg Planu Ochrony)
-
Wiatrołuża I - obszar ochrony ścisłej o łącznej powierzchni 28,68 ha. Celem ochrony ścisłej na tym obszarze jest umożliwienie naturalnej fluktuacji, regeneracji i sukcesji wtórnej w zbiorowiskach boru bagiennego, świerczyny na torfie i olsu.
-
Wiatrołuża II - obszar ochrony ścisłej o łącznej powierzchni 20,58 ha. Do obszaru ochrony ścisłej należy także włączyć (ale dopiero po wykupieniu całości kompleksu) grunty wsi Nowa Wieś, położone między oddziałami 9-12, a 18-20. Do czasu wykupu na gruntach prywatnych obowiązuje ochrona krajobrazowa o podwyższonym reżimie (zakaz zmiany użytkowania gruntu, zakaz melioracji). Działki już wykupione przez park do momentu objęcia ochroną ścisłą podlegają ochronie częściowej o zerowej aktywności. Celem ochrony ścisłej na tym obszarze jest umożliwienie naturalnej fluktuacji, regeneracji i sukcesji wtórnej w zbiorowiskach boru bagiennego, świerczyny na torfie i olsu.
-
Wiatrołuża III - obszar ochrony ścisłej o łącznej powierzchni 14,99 ha. Celem ochrony ścisłej na tym obszarze jest umożliwienie naturalnej fluktuacji, regeneracji i sukcesji wtórnej w zbiorowiskach łęgu i wilgotnego grądu.
-
Maniówka
- obszar ochrony ścisłej o łącznej powierzchni 6,89 ha oraz grunty wsi
położone wewnątrz oddziału 12 (ale dopiero po wykupieniu całego kompleksu
gruntów prywatnych). Do czasu wykupu na gruntach prywatnych obowiązuje
ochrona krajobrazowa o podwyższonym reżimie (zakaz zmiany użytkowania
gruntu, zakaz melioracji). Działki już wykupione przez park do momentu
objęcia ochroną ścisłą podlegają ochronie częściowej o zerowej aktywności.
Celem ochrony ścisłej na tym obszarze jest umożliwienie naturalnej fluktuacji,
regeneracji i sukcesji wtórnej w zbiorowiskach łęgu i wilgotnego grądu.
-
Wądołek
I - obszar ochrony ścisłej o łącznej powierzchni 2,12 ha. Celem
ochrony jest umożliwienie naturalnej fluktuacji i sukcesji ekosystemu
wodnego oraz zbiorowisk przyjeziornych i pła pływającego. -
Kamionka - obszar ochrony ścisłej o łącznej powierzchni 34,95 ha. Do obszaru ochrony ścisłej należy także włączyć (ale dopiero po wykupieniu całości kompleksu) grunty wsi Leszczewo leżące zarówno w obrębie oddziału 78 jak i między oddziałem 78 a ujściem Kamionki do jez. Pierty. Wykupiony obszar powinien obejmować pas terenu nie węższy niż 30 metrów po obu stronach cieku przy granicy z oddziałem 78 i nie węższy niż 100 m przy ujściu. Do czasu wykupu na gruntach prywatnych obowiązuje ochrona krajobrazowa o podwyższonym reżimie (zakaz zmiany użytkowania gruntu, zakaz melioracji). Działki już wykupione przez park do momentu objęcia ochroną ścisłą podlegają ochronie częściowej o zerowej aktywności. Celem ochrony ścisłej na tym obszarze jest umożliwienie naturalnej fluktuacji, regeneracji i sukcesji wtórnej w zbiorowiskach łęgu i wilgotnego grądu.
-
Czarna Hańcza - obszar ochrony ścisłej o powierzchni 126,40 ha. Celem ochrony ścisłej na tym obszarze jest umożliwienie naturalnej dynamiki roślinności w dolinie rzeki. Zachodzą tu ciągle zmiany w rozmieszczeniu zbiorowisk turzycowych, występuje proces sukcesji pierwotnej i wtórnej jak i fluktuacja i regeneracja zbiorowisk leśnych, występujących na obrzeżu doliny i nad sucharkami. Uwaga!: W obręb doliny Hańczy wchodzą również pododdziały 129i, 135a. Powinny być one objęte ochroną częściową ze względu na występowanie Betula humilis. Jest to gatunek rzadki, i wymaga przynajmniej częściowego usuwania innych zakrzaczeń (postuluje się wycinanie 30-50% zakrzaczeń, głównie wierzbowych raz na 3 lata). Stanowiska występowania populacji Betula humilis w tych pododdziałach należy objąć ochrona stabilizującą, natomiast pozostały obszar pododdziałów - ochroną o zerowej aktywności.
-
Kompleks jez. Długiego, Mulicznego i Okrągłego - obszar ochrony ścisłej o powierzchni lądowej 30,97 ha i 119,86 ha powierzchni jezior. Do obszaru ochrony ścisłej należy także włączyć (ale dopiero po wykupieniu całości kompleksu) grunty wsi Gawarzec, leżące na półwyspie miedzy jez. Długie i Okrągłe. Do czasu wykupu na gruntach prywatnych obowiązuje ochrona krajobrazowa o podwyższonym reżimie. Działki już wykupione przez park do momentu objęcia ochroną ścisłą podlegają ochronie częściowej o zerowej aktywności. Celem ochrony ścisłej na tym obszarze jest umożliwienie naturalnej fluktuacji, regeneracji i sukcesji pierwotnej w zbiorowiskach szuwarowych, turzycowych oraz leśnych zbiorowiskach olsu i świerczyny na torfie. Uwaga: w kompleksie zbiorowisk szuwarowych i turzycowych występuje Cladium mariscus, gatunek rzadki. Nie wymaga on jednak specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych.
-
Suchar Wielki - obszar ochrony ścisłej o powierzchni lądowej 3,31 ha i 11,50 ha powierzchni jeziora. Celem ochrony jest zachowanie w stanie naturalnym jeziora dystroficznego i otaczającego go pła pływającego.
-
Jezioro Białe - obszar ochrony ścisłej obejmujący oddział 192 o powierzchni 101,50 ha. Celem ochrony jest zachowanie w dotychczasowym stanie jeziora mezotroficznego.
-
Suche Bagno - obszar ochrony ścisłej o powierzchni 40,07 ha. Celem ochrony jest zachowanie torfowiska wysokiego z sosna i boru bagiennego oraz umożliwienie naturalnych procesów fluktuacyjnych.
-
Parowy - obszar ochrony ścisłej o powierzchni 33,12 ha. Celem ochrony ścisłej na tym obszarze jest umożliwienie naturalnej fluktuacji, regeneracji oraz sukcesji pierwotnej i wtórnej w zbiorowiskach torfowisk wysokich i przejściowych, borach bagiennych i świerczynie na torfie.
-
Wierchstaw - obszar ochrony ścisłej o powierzchni 24,81 ha. Podstawowym celem ochrony jest umożliwienie naturalnych procesów przyrodniczych, w tym regeneracji zbiorowisk grądu.
-
Obszar ochrony ścisłej o powierzchni 23,62 ha. Celem ochrony jest umożliwienie naturalnej regeneracji boru mieszanego Serratulo-Pinetum. Powierzchnia obejmuje drzewostany w różnych klasach wiekowych (od 18 do 146 lat).
