Województwo małopolskie, powiat krakowski, gmina Jerzmanowice-Przeginia, grupa
skałek w odległości 0, 3 km na północny zachód od osiedla Jerzmanowice-Zawyjrzał
oraz ok. 1 km od drogi Kraków-Olkusz. Teren PK Dolinki Krakowskie.
![]()
Prowincja: Wyżyny Polskie, Podprowincja: Wyżyna Śląsko-Krakowska (Zachodniomałopolska),
makroregion: Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, mezoregion: Wyżyna Olkuska (Płaskowyż
Ojcowski) ![]()
Prowincja Niżowo-Wyżynna, Środkowoeuropejska, dział: Bałtycki, poddział: Pas
Wyżyn Środkowych, kraina: Wyżyna Krakowsko-Wieluńska, Okręg Południowy ![]()
Obiekt położony na wysokości 513 m n.p.m.
Obiekt znajduje się pod ochroną jako pomnik przyrody nieożywionej od 1970 r.
Naturalna skałka wierzchowinowa o nazwie "Grodzisko" jest zbudowana z górnojurajskiego (oksford) wapienia nieuławiconego, skalistego, pelitycznego. Jej powstanie zdeterminowały, oprócz wykształcenia litologicznego skał, procesy denudacyjno-erozyjne głównie krasowe, w mniejszym stopniu peryglacjalne. "Grodzisko" ma formę nieregularnego muru skalnego długości około 100 m, szerokości 60 m i wysokości do 18 m. Powierzchnie skałek urozmaicają struktury genetycznie związane z procesami krasowienia. Na ścianach skalnych występują liczne makroformy rzeźby powierzchniowej, jak kawerny, poszerzone szczeliny i rysy oraz mikroformy - niewielkiej średnicy i głębokości zagłębienia rozdzielone guzkami i żeberkami, powodujące chropowatość samych ścian. Skałka jest najwyższym hipsometrycznie punktem Wyżyny Olkuskiej/Płaskowyżu Ojcowskiego - obszaru będącego częścią południową Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.
Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Stanowisko
znajduje się na pograniczu Subregionu Podkarpackiego
(PP)
i Regionu Małopolskiego (WM)
![]()
Jest to górna część zlewni potoku Będkówka i w otoczeniu skałki znajdują się źródła i początkowe odcinki kilku cieków zasilających ten potok, uchodzący w Rowie Krzeszowickim do Rudawy (dopływ Wisły).
W otoczeniu skałki występują rędziny.
Skałkę otaczają pola oraz nieużytki, bezpośrednio pod skałką ciepłolubne zarośla i murawy, a w szczelinach i na małych półkach, zwłaszcza od strony płd. - ciepłolubna flora naskalna.
brak danych
Krajobraz
południowej części Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej, zwanej Wyżyną Olkuską, charakteryzuje
lekko falista powierzchnia wierzchowiny ze wznoszącymi się ponad nią różnych
rozmiarów wapiennymi ostańcami. Doliny, które głęboko rozcinają wspomnianą powierzchnię,
cechuje występowanie licznych zboczowych form skałkowych typu ścian, grzęd
czy ambon. Tworzą one w końcowych odcinkach dolin
przewężenia, czyli bramy skalne. Krajobraz ma
charakter kulturowy, rolniczy, a rzeźba terenu nadaje szczególnej malowniczości
barwnej mozaice pól i łąk oglądanej ze wzniesień. Niestety, formy architektoniczne
współczesnej zabudowy oraz jej eksja o charakterze rozproszonym zaburza niekorzystnie
ustaloną przez wieki harmonię.
Zachowanie w postaci naturalnej obiektu oraz zapobieganie: zniszczeniu wskutek eksploatacji, rycia napisów/znaków, zanieczyszczaniu terenu wokół obiektu, rozbijaniu oraz uszkadzaniu skał.
Do skałek prowadzi szlak turystyczny od strony szosy Kraków-Olkusz. Dojazd do Jerzmanowic z Krakowa lub Olkusza.
Przy zwiedzaniu obowiązują ograniczenia art. 31a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37).
Spotykana jest też nazwa "Skałka" i w starszych przewodnikach i mapach wysokość 502 m n.p.m., na najnowszych - wys. 512,8 m n.p.m. Nazwa "Grodzisko" jest w tym regionie pospolita z racji licznych śladów osadnictwa z różnych okresów. Być może i tutaj należy domyślać się istnienia jakiejś pradawnej osady ludzkiej. Spotyka się też nazwę: "Skałka 502".
Zarząd Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych woj. małopolskiego, nadzór Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Krakowie.
Wandalizm, pozyskiwanie materiału budowlanego, degradacja krajobrazu przez niekontrolowane budownictwo w sąsiedztwie skałek.