Informacje topograficzne

Położenie administracyjne

Woj. małopolskie, powiat chrzanowski, gmina Chrzanów, miejscowość Bolęcin, Góra Bolęcka, na zachód od szkoły w Bolęcinie. Teren otuliny Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych Wojew. Śląskiego, tuż przy jej granicy. mapa lokalizacyjna

Region fizyczno-geograficzny

Prowincja: Wyżyny Polskie, podprowincja: Wyżyna Śląsko-Krakowska, makroregion: Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, mezoregion: Grzbiet Tenczyński.

Region geobotaniczny

Prowincja: Niżowo-Wyżynna, Środkowoeuropejska, dział: Bałtycki, poddział: Pas Wyżyn Środkowych, kraina: Wyżyna Śląska, Okręg Wschodni.

Hipsometria

Ok. 350 m n.p.m.

Dane obiektu

Skałkę objęto ochroną jako pomnik przyrody w 1948 r.

Budowa geologiczna, rzeźba

Wzgórze Bolęckie jest zbudowane z wapieni i dolomitów dolnego wapienia muszlowego (środkowy trias), ponad którymi występują wapienie i dolomity reprezentujące środkowy wapień muszlowy (dolomity diploporowe), zawierające liczne glony z rodzaju Diplopora. Forma skałkowa jest zbudowana z takich właśnie skał węglanowych, dość wyraźnie uławiconych, odznaczających się znacznym udziałem kulistych form onkolitowych, powstałych wskutek działalności glonów sinicowych w płytkiej strefie morza triasowego. Skała jest miejscami przekrystalizowana, zawiera liczne, małe pustki po wypadnięciu onkolitów, a także pojedyncze, stosunkowo duże człony liliowców oraz ośródki drobnych ślimaków. Zróżnicowana spoistość wapieni jest zaznaczona obecnością wielu kawern, jamek i kieszeni ułożonych równolegle do uławicenia. Kształt skałki odwzorowuje przebieg płaszczyzn ciosowych i ławic. Powstała ona w miejscu zaawansowanej, lokalnej cementacji utworów triasowych i dzięki temu, jako twardzielcowy element została wypreparowana przez czynniki denudacyjne. Postać i faktura powierzchni upodabniają skałkę do ruin zamku lub innej tego typu starej budowli.

Klimat

Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Obiekt znajduje się w płd. zach. części Regionu Małopolskiego (WM) na pograniczu Subregionu Podkarpackiego (PP).

Region umiarkowanie ciepły, duże nasłonecznienie na otwartej powierzchni wierzchowiny.

Wody powierzchniowe

Brak w najbliższym otoczeniu pomnika.

Gleby

Płytka rędzina szkieletowa na spłaszczeniach skalnych, progach i w najbliższym otoczeniu.

Flora, fauna

Skałka wznosi się wśród pól uprawnych. Porasta ją miejscami roślinność naskalna i kserotermiczna a w najbliższym otoczeniu występują kępy krzewów: głogu jednoszyjkowego Crataegus monogyna, róży dzikiej Rosa canina, bzu czarnego Sambucus nigra i leszczyny pospolitej Corylus avellana.

Na skałce i w jej najbliższym otoczeniu żyje bogata malakofauna, obejmująca 35 gatunków oskorupionych ślimaków lądowych. Skałka stanowi ostoję dla gatunków wymienionych w Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce, takich jak: Chondrula tridens, Oxychilus depressus, Clausilia parvula i Helicigona lapicida. W osadach wypełniających nisze skalne występuje malakofauna holoceńska.

Krajobraz i kultura

Wzgórze zwieńczone formą skałkową wznosi się 70 m ponad dno doliny potoku Chechło. Falista powierzchnia wierzchowiny jest w większości bezleśna i zajęta pod uprawy.

Zadania ochrony

Wznowienie formalnej ochrony przez ustanowienie pomnika przyrody. Konieczne jest ustawienie tablicy informacyjnej, a celowe byłoby również przywrócenie istniejącego niegdyś ogrodzenia z wytyczonymi przejściami; wskazane jest objęcie obiektu opieką przez miejscową szkołę.

Udostępnienie

Dojazd do Bolęcina z Chrzanowa. Skałka leży poza szlakami turystycznymi a dojście do niej nie jest objaśnione. Jedyną wskazówką jest nazwa ulicy "Skałkowa" w Bolęcinie, prowadzącej w kierunku wierzchowiny wzgórza do miejsca, z którego widać skałkę.

Przy zwiedzaniu obowiązują ograniczenia art. 31a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37).

Historia ochrony

Pomnik przyrody został zatwierdzony tuż po drugiej wojnie światowej (1948) na wniosek prof. Stanisława Siedleckiego - geologa, zasłużonego badacza triasu śląsko-krakowskiego (syna M. Siedleckiego). Skałka straciła status ochronny po reformie administracyjnej kraju, a nowy wniosek o ustanowienie obiektu Pomnik przyrody im. prof. S. Siedleckiego - Triasowa skałka wapienna w Bolęcinie" został opracowany w roku 2000 i przekazany do zatwierdzenia Wojewodzie Małopolskiemu.

Administrator

Nadzór Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Krakowie.

Akty prawne

Zarz. Urz. Woj. w Krakowie z dn. 27. 12. 1948 r. o uznaniu za pomnik przyrody.

Zagrożenia obiektu

Niszczenie powierzchni i odłupywanie fragmentów skalnych, palenie ognisk, a zwłaszcza wypalanie zużytych opon, pokrywanie ścian napisami przez rycie i malowanie, zaśmiecanie otoczenia i zasypywanie odpadkami nisz skalnych i nierówności gruntu.

Źródła informacji

Opracowanie