Woj. małopolskie, powiat nowotarski, gmina Łapsze Niżne, wieś Kacwin. Teren
OChK Województwa Nowosądeckiego.
Prowincja: Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem, podprowincja: Centralne Karpaty
Zachodnie, makroregion: Obniżenie Orawsko-Podhalańskie, mezoregion: Pogórze
Spisko-Gubałowskie.
Prowincja: Górska, Środkowoeuropejska, Podprowincja: Karpacka, Dział: Karpaty
Zachodnie, Okręg Beskidy, Podokręg Sądecki. Piętro
regla dolnego.
Wodospad położony jest na wysokości 680 m n.p.m.
Obiekt znajduje się pod ochroną jako pomnik przyrody nieożywionej od 1982 r.
Wodospad występuje w korycie Kacwińskiego Potoku na Pogórzu
Spisko-Gubałowskim, które jest zbudowane z utworów fliszu
podhalańskiego - kompleksu piaskowcowo - łupkowego. Wodospad jest 
założony
na twardej, grubej (ok. 1,5 m), poziomo zalegającej ławicy piaskowca
warstw zakopiańskich leżącej na sekwencji naprzemianległych łupków
i piaskowców. Próg wodospadu ma wysokość 7 m; u jego podnóża znajduje się głęboki
kocioł eworsyjny o głębokości ponad 2 m (wg Młodziejowskiego
(1948) nawet 5 m. Między spadającą ścianą wody, a skalną ścianą z łupków i piaskowców
znajdujących się poniżej najtwardszej warstwy wierzchniej, znajduje
się wolna przestrzeń. Próg utrzymujący wodospad cofa się wskutek erozji wstecznej
w górę potoku, a skaliste brzegi Potoku Kacwińskiego znaczą etapy tego procesu.
Porównanie fotografii współczesnej i sprzed ćwierćwiecza pozwala ocenić tempo tego zjawiska. Na potoku Kacwińskim znajdują się jeszcze 2 ciekawe i spore, choć niższe od omawianego, wodospady: tzw. "rafowy" nieco powyżej wsi oraz górny, tuż przy granicy ze Słowacją.
Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Obiekt znajduje
się w płd. części Regionu Karpackiego (GK).
,
w piętrze umiarkowanie ciepłym.
Kacwiński
Potok, będący dopływem Niedziczanki (prawobrzeżny dopływ Dunajca) odwadnia większą
część płd.-wsch. krańca polskiego Spisza oraz spory fragment słowackiej Magury
Spiskiej, w otoczeniu wsi Frankowa, Osturna i Mala Frankowa, gdzie maks. wys.
działu wód dochodzą do ok. 1200 m n.p.m., a zlewnia w górnej części jest w znacznym
stopniu zalesiona. Potok posiada gęstą sieć, małych dopływów, charakteryzuje
się dużym odpływem (pochodzącym z dużego obszaru), choć przepływ jest dość nierównomierny
na przestrzeni roku. Powyżej Kacwina znajdują się jeszcze inne
wodospady.
brak danych
Wodospad znajduje się w centrum wsi i występujące w jego sąsiedztwie rośliny należą do gatunków ruderalnych.
brak danych
Krajobraz Spisza ma specyficznie falisty charakter. Cechuje go asymetryczny ciąg wzniesień stromo opadających na południe, natomiast łagodnie ku północy.
Wodospad znajduje się w centrum wsi położonej na uboczu głównych tras komunikacyjnych, w której jeszcze parędziesiąt lat znajdowały się liczne zabytki sztuki i budownictwa ludowego, w tym nieznane z innych stron kraju spichlerze zw. "sypańcami". Zabytkowy charakter miał też, znajdujący się poniżej wodospadu, stary młyn z tartakiem, którego koło wodne podpierała misterna konstrukcja z drewna.
Woda na koło była doprowadzana rynną z ujęcia na wodospadzie. Wieś, należąca do najstarszych na polskim Spiszu, wyodrębniała się od reszty tego regionu szeregiem cech etnograficznych, w tym również odmiennym strojem. Niewiele z kacwińskich zabytków przetrwało do dziś, a pod samym wodospadem jest spore śmietnisko. Elementem zaskakującym przyjezdnego jest potężny huk, jaki wywołuje ta lokalna "Niagara", słyszalny z dość dużej odległości. Tuż przed progiem wodospadu, przerzucono przez potok współczesny, toporny most, zdecydowanie psujący nastrój tego miejsca.
Zachowanie w postaci naturalnej obiektu oraz zapobieganie zanieczyszczaniu terenu wokół obiektu, budowie urządzeń hydrotechnicznych, regulacji potoku.
Wodospad jest położony w pobliżu niebieskiego szlaku turystycznego z Kacwina do Trybsza, we wsi koło kościoła, poniżej mostu obok ruin starego młyna. Dojazd do Kacwina z Nowego Targu.
Przy zwiedzaniu obowiązują ograniczenia art. 31a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37).
Wieś z racji położenia na uboczu była stosunkowo mało znana i pierwszą publikacją o wodospadach był zapewne artykuł J. Młodziejowskiego z 1938 r. napisany dla "Ochrony Przyrody", którego ukazanie się szaleństwa historii opóźniły o 10 lat. Piękny opis tej kaskady zostawili (1956) dr H. Pieńkowska, ówczesny wojewódzki konserwator zabytków oraz T. Staich, wybitny pisarz, piewca góralszczyzny. Uznanie wodospadu za pomnik przyrody ratuje sam obiekt, natomiast nie jest w stanie ocalić jego otoczenia, stanowiącego z nim integralną całość.
Obiekt podlega nadzorowi Starosty Nowotarskiego oraz Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Krakowie.
Zarz. Wojewody Nowosądeckiego z 22.03.1982 r. o uznaniu za pomnik przyrody.
Poza procesem destrukcji samego wodospadu, który ma charakter naturalny, postępuje destrukcja krajobrazu kulturowego, stanowiącego niegdyś harmonijne otoczenie wodospadu oraz zaśmiecanie samego koryta.
"... Wychodzimy nad potok.
W dotychczasową ciszę popołudnia wdziera się gwałtowny grzmot, warkot, dudnienie poruszające ziemię pod naszymi nogami. Przechodzimy przez most. Otwiera się przed nami wiały, wełnisty i zaciekły w pędzie naturalny jaz potoku. Woda, spokojna na skalnej płycie, stacza się nagłym bezwładem z wysokiego progu w zieloną czeluść, kipi i piekli się, rozbryzguje w białe i zielone wstęgi. Nad nią pancerz ze świateł uwikłanych w miliony rozpylonych kropli trwa w nieustającym ruchu. Po drugiej stronie rzeki obraca się powoli wielkie koło starego młyna; woda bije w jego półki, zarośnięte brodami zielonych traw i mchów. Długo patrzymy na srebrny łuk wody, spływający w miękką zieleń obrastających brzegi wierzb i olszyn. Monotonny warkot, nieustanny ruch, nieustająca gra świateł i cieni działa na nas hipnotyzująco, przytrzymuje, nie pozwala odwrócić wzroku. "
(Pieńkowska... 1956)