Woj. świętokrzyskie, powiat sandomierski, gmina Dwikozy, przy płn. - wsch.
przedmieściu Sandomierza.
Prowincja: Wyżyny Polskie, Podprowincja: Wyżyna Małopolska,
Makroregion: Wyżyna Kielecka, Mezoregion: Wyżyna Sandomierska.
Prowincja: Niżowo-Wyżynna, Środkowoeuropejska, Dział: Bałtycki, Poddział: Pas Wyżyn Środkowych, Kraina: Miechowsko-Sandomierska, Okręg sandomiersko-opatowski
(podokręg Góry Pieprzowe).
143 -197 m n.p.m.
Powierzchnia 18,01 ha., rezerwat utw. w 1979 r.
Podstawową skałą budującą Góry Pieprzowe są łupki ilaste występujące w odmianie zwanej łupkami ałunowymi. Mniejszą rolę odgrywają drobnoziarniste piaskowce kwarcytowe i wapniste. We wschodniej części występują zlepieńce zawierające konkrecje fosforytowe. Wiek wymienionych utworów określono jako dolno - i środkowokambryjskie. Są to jedne z najstarszych skał osadowych w Polsce odsłaniające się na powierzchni i zawierają szczątki fauny trylobitów oraz ramienionogów dokumentujące ich wiek. Wśród tych szczątków są gatunki opisane po raz pierwszy właśnie w tym miejscu.
Nieporośnięte roślinnością skały podlegają niszczącej działalności głównie deszczu i okresowo płynących wód, które rzeźbią podłoże i niosą wymyty materiał skalny. Tak powstają V - kształtne rynny erozyjne zwane "żłobkami deszczowymi". Utworzona w ten sposób rzeźba powierzchni jest miniaturowym odpowiednikiem formy erozyjnej znanej pod nazwą "bad land". Taka forma erozji i związany z nią niepowtarzalny typ krajobrazu jest głównym przedmiotem ochrony utworzonego w 1978 r. w USA (Dacota) Badlands National Park.
Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Rezerwat znajduje
się na płn. - zach. krańcu Subregionu Nizinnego Sandomierskiego
(KS)
Region klimatów podgórskich nizin i kotlin - umiarkowanie ciepły (śr. temp. roku 7,8o C). Dość znaczna amplituda rocznych temperatur (22,1o C) wskazuje na cechy klimatu kontynentalnego.
Zachodnia część rezerwatu rozcięta jest głębokim wąwozem, którego dnem sączy się mała struga wody.
W warunkach panującego na obszarze rezerwatu klimatu umiarkowanego - kontynentalnego, raczej suchego (opad ~ 500 mm) i przy udziale roślinności łąkowo-stepowej wytworzyły się gleby z klasy czarnoziemnych. Dominującym w rezerwacie typem tych gleb są gleby wykształcone z lessów, zaliczone do czarnoziemów leśno-stepowych.
Mniejszy udział mają gleby z klasy brunatnoziemnych objęte typem gleb brunatnych, a gleby bagienne wytworzone na podłożu mineralnym, występują jedynie lokalnie na dnie największego wąwozu w zachodniej części rezerwatu.
Zbiorowiska roślinne Gór Pieprzowych układają się w trzy wyraźnie zaznaczające się pasy. Podnóże zbocza zajmuje wąski pas zarośli wierzbowych z wierzbą purpurową. Wyżej rozwijają się zbiorowiska zarośli kserotermicznych utworzone z wielogatunkowych biogrup krzewów z licznymi gatunkami róż, głogiem i wisienką stepową oraz z udziałem karłowatych form drzew (wiąz, grusza, topola). Partie wierzchowinowe zajmują murawy kserotermiczne, głównie zespół stepu ostnicowego, miejscami zniekształcony wypasem. Lokalnie na dnie wąwozu rozwinęło się zbiorowisko skrzypu błotnego.
Flora południowych zboczy Gór Pieprzowych, gdzie zlokalizowany jest rezerwat, obejmuje blisko 400 gatunków, w tym przeszło 300 gatunków roślin naczyniowych i ok. 50 gatunków porostów, wątrobowców i mchów. Dominującym elementem są gatunki pontyjskie, pontyjsko-mediterańskie i subpontyjskie. Wiele jest roślin rzadkich i chronionych. Na uwagę zasługuje 15 gatunków róż, w obrębie których wyróżniono kilka odmian endemicznych. To niezwykle różnorodne i liczebne stanowisko uznaje się za największe w Polsce naturalne rozarium.
Najbogatsza i najbardziej interesująca ze względów geograficznych jest entomofauna muraw i zarośli kserotermicznych. W rezerwacie występują m.in. chrząszcze o charakterze kserotermicznym i dysjunktywnym, oraz bardzo rzadkie gatunki pluskwiaków.
Krajobraz Gór Pieprzowych jest niezwykle atrakcyjny i stanowi niepowtarzalny w Polsce fenomen. W wyniku erozji przeważająca część powierzchni rezerwatu została bowiem wymodelowana w bardzo specyficzny sposób. Na uwagę zasługują także względy historyczne tego terenu, gdyż właśnie w paśmie Gór Pieprzowych, znajduje się jedno z największych cmentarzysk słowiańskich w Małopolsce.
Celem rezerwatu jest ochrona terenu o wyjątkowych wartościach florystycznych, faunistycznych, geobotanicznych oraz krajobrazowych i geologicznych.
Zgodnie z art. 23a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37).
Góry Pieprzowe, w tym przede wszystkim rezerwat przyrody, jest obiektem licznych wycieczek szkolnych, a także naukowych zjazdów, szczególnie o tematyce geologicznej. Organizowane są tutaj również terenowe kursy geologiczne. Udostępniony jest także do zwiedzania przez turystów.
Brak.
Dojazd do Sandomierza, rezerwat znajduje się na skarpie nad Wisłą na płn. od miasta.
Florą
Gór Pieprzowych interesowało się wielu botaników już z końcem ubiegłego stulecia.
Jeszcze wcześniej, bo w połowie XIX wieku prowadzono tutaj badania geologiczne.
Zauważone wtedy wyjątkowe walory przyrodnicze tego terenu sprawiły, że już w
latach dwudziestych naszego stulecia wysunięto propozycję ochrony Gór Pieprzowych
zamierzając utworzyć tutaj kilka rezerwatów bądź objąć ochroną całość tego pasma
gór.
Obecnie istniejący rezerwat powołano w 1979 r.
Obiekt podlega świętokrzyskiemu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Przyrody.
Niszczenie roślinności przez wypas lub wypalanie. Zarastanie stepu ostnicowego brzozą brodawkowatą. Zachwaszczenie zarośli kserotermicznych grochodrzewem.