Informacje topograficzne

Położenie administracyjne

Woj. małopolskie, powiat nowosądecki, gmina Tylicz, miejscowość Muszynka, płn. stoki góry Jawor. Teren Popradzkiego Parku Krajobrazowego. mapa lokalizacyjna

Region fizyczno-geograficzny

Prowincja: Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem; podprowincja: Zewnętrzne Karpaty Zachodnie; makroregion: Beskidy Zachodnie; mezoregion: Beskid Sądecki.

Region geobotaniczny

Prowincja: Górska, Środkowoeuropejska; podprowicja: Karpacka; dział: Karpaty Zachodnie; Okręg Beskidy; Podokręg Sądecki.

Hipsometria

778 -785 m n.p.m.

Dane obiektu

Powierzchnia 2,62 ha, rezerwat utw. w 1963 r.

Budowa geologiczna, rzeźba

Obszar rezerwatu budują utwory fliszowe wieku dolnotrzeciorzędowego należące do płaszczowinowej jednostki magurskiej. Są to gruboławicowe, średnio - i gruboziarniste piaskowce z wkładkami kompleksów piaskowcowo-łupkowych. Odporne na erozję tzw. piaskowce magurskie, tworzą twardzielcowe wzniesienia morfologiczne (góra Jawor). Objęta granicami rezerwatu partia wzniesienia tworzy płaszczyznę lekko pochyloną w kierunku południowo-zachodnim.

Klimat

Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Rezerwat znajduje się w centr. - zach. części Regionu Karpackiego (GK). i należy do piętra umiarkowanie chłodnego.

Podobnie jak w Karpatach Zachodnich, klimat kształtuje się tu głównie pod wpływem mas powietrza polarno-morskiego. Z ogólną cyrkulacją powietrza wiążą się główne kierunki wiatrów. Latem przeważają wiatry wiejące z zachodu oraz z północnego zachodu, natomiast w zimie z południowego zachodu. Średnia temperatura roku przy dolnej granicy piętra umiarkowanie chłodnego wynosi 4°C. Najcieplejszy miesiącem jest lipiec, ze średnią temperaturą miesiąca - 13,7°C, a najzimniejszym styczeń - ze średnią temperaturą miesiąca wynoszącą -5,9°C. Roczne sumy opadów odnotowane w Muszynce sięgają 778 mm, przy czym najwyższe - powyżej 100 mm występują od czerwca do lipca.

Wody powierzchniowe

W sąsiedztwie granic rezerwatu, po obu jego stronach, płyną potoki wpadające do rzeki Muszynki (dopływ Popradu).

Gleby

W rezerwacie występują gleby brunatne, głównie wyługowane i kwaśne.

Ekosystemy

Rezerwat pokrywają lasy i zarośla pochodzące z samosiewu. Dominuje świerk Picea excelsa z udziałem buka Fagus sylvatica oraz domieszką sosny Pinus sylvestris i brzozy brodawkowatej Betula pendula. Większość płatów leśnych zaliczyć można do do zespołu buczyny karpackiej Dentario glandulosae-Fagetum oraz dolnoreglowego boru mieszanego Abieti-Piceetum. W miejscach otwartych obficie pojawia się jałowiec Juniperus communis. Polanę położoną w północno-wschodniej części rezerwatu pokrywa roślinność pastwiskowa, głównie zespół Lolio-Cynosuretum.

Flora

Florę kwiatową tworzy ponad 70 gatunków, wśród których stwierdzono 2 gatunki objęte całkowitą ochroną: dziewięćsił bezłodygowy Carlina acaulis i podkolan biały Platanthera bifolia, oraz dwa gatunki chronione częściowo - kalina koralowe Viburnum opulus i kocanki piaskowe Helichrysum arenanarium.

Dziewięćsił bezłodygowyPodkolan białyKalina koralowaKocanki piaskowe

Fauna

Fauna rezerwatu jest typowa dla strefy ekotonalnej. Obok niektórych przedstawicieli zwierzyny płowej, najczęściej można spotkać ptaki zasiedlające lub penetrujące obszar rezerwatu. Najpospolitszym i najliczniejszym gatunkiem zasiedlającym rezerwat jest zięba Fringila coelebs. Liczne są gatunki należące do rodziny pokrzewkowatych Sylviidae.

Krajobraz i kultura

Obelisk upamiętniający historyczne walory rezerwatuRezerwat reprezentuje typ krajobrazu kulturowego. Na jego obszarze zachowały się okopy konfederatów barskich wzniesione, w latach 1768-1772, w ważnym punkcie strategicznym, umożliwiającym zarówno obserwację terenu, jak i zachowanie kontroli nad drogą łączącą Polskę z Węgrami. Obwałowania mają kształt nieregularnej elipsy o wymiarach 300 m i 100 m w osi, zajmując powierzchnię 2,45 ha. Tutaj w 1769 r. odbył się zjazd województw małopolskich w sprawie regimentarza i marszałków, a także opracowano i opublikowano uniwersał marszałków konfederacji. Okopy stanowiły również jedną z głównych kwater dla gromadzenia broni i żywności. Dawały też możliwość obrony, a także stanowiły ubezpieczenie na wypadek wycofywania się sił konfederacji za granicę węgierską.

Imponująca sukcesja lasu nie zatarła fortyfikacji w terenie, choć nie są już one widoczne z zewnątrz. Okopy stanowią same w sobie atrakcję, gdyż zarys wałów i fosy jest w terenie bardzo wyraźny, a ich wymiary są imponujące. Spoza rezerwatu roztaczają się rozległe widoki na sąsiadujące pasma górskie.

Zadania ochrony

Celem rezerwatu jest zachowanie historycznych umocnień ziemnych, zbudowanych zgodnie z XVIII-wieczną, polską sztuką wojenną, świadczących o doniosłych wydarzeniach historycznych naszego kraju.

Udostępnianie

Zasady zwiedzania

Ograniczenia wynikające z art. 23a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37).

Trasy zwiedzania

Przez rezerwat przebiega żółty szlak turystyczny z Muszynki, wychodzący na grzbiet pasma granicznego, skąd przez Wojkową i pasmo Dubnego, dochodzi do Muszyny.

Ścieżki dydaktyczne

Brak ścieżek dydaktycznych.

Informacja użytkowa

Dojazd do Muszynki z Krynicy przez Tylicz. Z Muszynki szlak żółty, początkowo drogą prowadzącą na Przełęcz Tylicką. Rezerwat jest oznakowany, a z okazji 600-lecia Tylicza Oddział PTTK z Krynicy ustawił obelisk kamienny z tablicą upamiętniającą tę okoliczność i miejsce oraz drugą tablicę z informacją o historii obiektu i planem fortyfikacji. Przed wejściem do rezerwatu, na polanie, znajdowało się miejsce odpoczynku z solidną wiatą ze stołem (w 2001 r. zniszczona) oraz miejscem na ognisko.

Historia ochrony

Rezerwat utworzono ze względu na walory historyczno-krajobrazowe w 1963 r., choć sukcesja lasu jest również zjawiskiem interesującym. Od roku 1987 rezerwat znajduje się w granicach Popradzkiego Parku Krajobrazowego.

Administrator

Rezerwat podlega Wojewódzkiemu Konserwatorowi Przyrody w Krakowie oraz Dyrekcji Popradzkiego Parku Krajobrazowego w Starym Sączu.

Akty prawne

Zagrożenia obiektu

Potencjalne zagrożenie dla rezerwatu stanowi turystyka.

Źródła informacji

Opracowanie