Informacje topograficzne

Położenie administracyjne

Woj. małopolskie, pow. Nowy Targ, gm. Nowy Targ i Szaflary, ok. 1,5 km na płd. od Rogoźnika, nad pot. Trawne. Teren OChK Województwa Nowosądeckiego. mapa lokalizacyjna

Region fizyczno-geograficzny

Prowincja: Karpaty Zach. z Podkarpaciem, podprowincja: Centralne Karpaty Zachodnie, makroregion: Obniżenie Orawsko-Podhalańskie, mezoregion: Kotlina Orawsko-Nowotarska.

Uwaga: nie należy mylić nowej regionalizacji fizyczno-geograficznej z budową geologiczną !

Region geobotaniczny

Prowincja: Górska, Środkowoeuropejska, Dział: Karpaty Zachodnie, Okręg Beskidy, Podokręg Bory Nowotarske.

Hipsometria

Teren rezerwatu rozciąga się między 680 - 699,5 m n.p.m.

Dane obiektu

Rezerwat utw. w 1961 r.; jego powierzchnia wynosi 0,2556 ha, planowane jest powiększenie rezerwatu do 3,0570 ha.

Budowa geologiczna, rzeźba

Najwyższa skałka Skałka Rogoźnicka wznosi się ponad sąsiadującymi z nią od północy dwoma nieczynnymi od 1977 roku kamieniołomami proponowanymi do objęcia ochroną w ramach powiększenia rezerwatu. W południowej części skałki odsłaniają się muszlowce sparytowe z wkładką muszlowca mikrytowego w postaci wąskiej żyły neptunicznej przebiegającej nieregularnie w poprzek kompleksu warstw. Północna część skałki jest mniejsza i zbudowana z muszlowca mikrytowego. W całości odsłonięcia wydzielono liczne (23), stromo ustawione, cienkie warstwy o łącznej miąższości ok. 40 m. Występujące tu odmiany muszlowca różnią się wielkością kryształów kalcytu będących materiałem spajającym bardzo liczne skamieniałości: pokruszone amonity, aptychy (wieczka zamykające ujścia skorup amonitów), ramienionogi, fragmenty członów i kielichów liliowców; muszle są często wypełnione krystalicznym kalcytem. Na podstawie fauny określony został wiek warstw sięgający od najniższego tytonu (najwyższe piętro górnej jury) do beriasu (najniższe piętro dolnej kredy). Utwory z których jest zbudowana skałka stanowią stratotyp formalnie wydzielonego tu litostratygraficznego ogniwa muszlowca z Rogoźnika formacji wapieni dursztyńskich jednostki (sukcesji) czorsztyńskiej. Zespół występującej tu fauny reprezentuje w obszarze alpejsko-karpackim najlepiej wykształcony biostratygraficzny poziom amonitowy Semiformiceras semiforme określający jego wiek na środkowy tyton. Stratygraficznie starsze warstwy muszlowca należą do tytonu dolnego, a młodsze od wspomnianego poziomu - do tytonu górnego i beriasu.

W nieczynnym kamieniołomie przylegającym od wschodu do rezerwatu, odsłaniają się w wysokiej ścianie (12 m) prawie poziomo leżące gruboławicowe, czerwone, mikrytowe muszlowce o miąższości ok. 10 m, mające rangę stratotypu ogniwa muszlowca z Rogoży, który jest facjalnym i wiekowym odpowiednikiem środkowotytońskiego muszlowca z Rogoźnika. W najwyższej części ściany kamieniołomu występują białe muszlowce mikrytowe z pogranicza jury i kredy. W bocznej ścianie kamieniołomu widoczne są ponadto białe wapienie krynoidowe wieku środkowojurajskiego i białe muszlowce mikrytowe. Utwory odsłonięte w kamieniołomie należą do jednostki (sukcesji) czorsztyńskiej.

W zachodnim kamieniołomie odsłaniają się miejscami górnokredowe margle reprezentujące ogniwo margli z Pustelni (formacja margli z Jaworek). Zawierają one bogatą mikrofaunę otwornic.

Skałka Rogoźnicka jest jednym z kilku powierzchniowych wystąpień skałek wchodzących w skład wąsko rozprzestrzeniającego się pienińskiego pasa skałkowego na płn. - zach. od Nowego Targu. Wznosi się ona ponad otoczenie i stanowi charakterystyczny element w krajobrazie Podhala. Skałkowe odsłonięcie muszlowca zajmuje ponad 1/3 powierzchni rezerwatu i jest usytuowane na wzniesieniu okonturowanym od północy ścianami nieczynnych kamieniołomów. Wychodnie w formie wydłużonych garbów długości 50 m i 30 m, rozdzielonych wąskim korytarzem, mają wysokość nie przekraczającą 5 m.

Klimat

Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Obiekt znajduje się w centr. - zach. części Regionu Karpackiego (GK).  i należy do piętra umiarkowanie ciepłe.

Wody powierzchniowe

Zlewnia potoku Wielki Rogoźnik, który uchodzi do Czarnego Dunajca i którego dopływy praktycznie otaczają rezerwat z wszystkich stron (najbliżej Skałki znajduje się pot. Trawne).

Gleby

Brak danych

Ekosystemy

U podnóża skałki występuje łąka mieczykowo-mietlicowa Gladiolo-Agrostietum, na skałkce murawy naskalne z udziałem elementów ciepłolubnych, szczególnie przy ekspozycji płd. i zach.

Flora

dziewięćsił bezłodygowyGoryczuszka (goryczka) orzęsionaW szczelinach skalnych rosną dwa gatunki paproci: zanokcica skalna Asplenium trichomanes i zanokcica murowa Asplenium ruta-muraria. Z roślin chronionych zarejestrowano dziewięćsił bezłodygowy Carlina acaulis i goryczkę orzęsioną Gentiana ciliata.

Fauna

Brak danych.

Krajobraz i kultura

Skałka, otoczona niewielkim laskiem, wznosi się na płd. od wsi Rogoźnik, pozbawionej wybitniejszych zabytków. Od strony płd. znajduje się wieś Maruszyna, od płn. wsch., za wsią Rogoźnik, znajduje się Ludźmierz, będący najważniejszym sanktuarium religijnym Podhala. Po zach.stronie Skałki znajduje się spora płaska przestrzeń dająca dobry wgląd w rezerwat, będący najdalej na zach. wysuniętą wychodnią pienińskiego pasa skałkowego. Skałka funkcjonuje też pod nazwą "Rogoża".

Zadania ochrony

Celem ochrony jest zachowanie in situ bogatego nagromadzenia skamieniałości o znaczeniu stratygraficznym dla osadów z pogranicza jury i kredy pienińskiego pasa skałkowego. W rezerwacie obowiązuje bezwzględny zakaz odłupywania skamieniałości i wychodzenia na skałkę. Należy skutecznie przeciwdziałać sukcesji drzew i krzewów, nie dopuszczając do zacienienia skałki i zarośnięcia jej otoczenia. To samo dotyczy obszaru proponowanego do włączenia w obręb rezerwatu. Uregulowanie praw własnościowych prywatnych działek na korzyść ochrony rezerwatu i proponowanego jego powiększenia, jest zadaniem priorytetowym.

Udostępnianie

Zasady zwiedzania

Brak odrębnego regulaminu. Przy zwiedzaniu obowiązują ograniczenia art. 23a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37 ).

Trasy zwiedzania

Rezerwat znajduje się poza szlakiem turystycznym. Z Rogoźnika pieszo na płd. ok. 1,5 km; możliwe także dojście od wsi Zaskale i szlaku turystycznego (czerwony) kierując się na płd. - zach. (ok. 3 km).

Ścieżki dydaktyczne

Obecnie brak. Istnieje opracowany szczegółowo projekt udostępnienia rezerwatu poprzez jego włączenie w sieć szlaków turystycznych Podhala i odpowiedniego zagospodarowania turystycznego.

Informacja użytkowa

 Dojazd do Nowego Targu z Krakowa autobusem lub pociągiem, dalej autobusem z Nowego Targu do Rogoźnika.

Historia ochrony

W 1833 r. o Skałce pisał L. Zejszner, który docenił jej bogactwo fauny kopalnej. Z obszaru rezerwatu i sąsiednich wystąpień skałek zebrane zostały bogate kolekcje skamieniałości opracowane w wieku XIX przez K. A. Zittla, M. Neumayera, S. Zaręcznego i V. Uhliga. Zbiory nie zachowały się niestety w całości. Uzupełnione oraz zebrane i oznaczone od nowa okazy paleontologiczne z muszlowca rogoźnickiego, posłużyły do określenia jego przewodniego znaczenia stratygraficznego dla utworów z pogranicza jury i kredy na obszarze alpejsko-karpackim. Idea ochrony izolowanych skałek pienińskiego pasa skałkowego sięga lat międzywojennych. W drugiej połowie lat 50-ych eksploatacja prowadzona w otoczeniu skałki bezpośrednio zagroziła jej dalszemu istnieniu. W staraniach o ochronę obiektu zaangażowanych było wielu geologów, a zwłaszcza S. Małkowski i W. Goetel, ale dopiero konkretny projekt K. Birkenmajera stworzył realną podstawę ustanowienia tu rezerwatu w 1961 r. Na początku lat 80-ych w planie rekultywacji kamieniołomów przewidziano powiększenie rezerwatu, którego projekt i wniosek został opracowany w Instytucie Ochrony Przyrody PAN w 1993 r. i dotychczas czeka na realizację. Istotną przeszkodą są skomplikowane stosunki własnościowe licznych, prywatnych działek.

Administrator

Nadleśnictwo w Nowym Targu, nadzór Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Kakowie.

Akty prawne

Zagrożenia rezerwatu

Niszczenie powierzchni skałki, eksploatacja skamieniałości, zaśmiecanie otoczenia skałki, nie ograniczana sukcesja drzew i krzewów.

Źródła informacji

Opracowanie