Xerocomus parasiticus, Boletus parasiticus

Rodzina podgrzybkowate Xerocomataceae

gatunek objęty ochroną ścisłą

Morfologia

Podgrzybek pasożytniczyOwocnik złożony z kapelusza i trzonu. Kapelusz jest półkulisty, o średnicy 2,5-7,5 cm, jego górna powierzchnia jest zamszowa, żółtobrązowawa lub oliwkowa, dolna pokryta porami (wyloty rurek) bladożółta, złocista, w końcu oliwkowa. Cylindryczny, wygięty, brążowożółty trzon, ma wymiary 3-7 x 0,4-2 cm. Żółtawy miąższ po przecięciu lekko błękitnieje nad rurkami, ma słaby zapach i smak. Powstające w rurkach zarodniki mają wymiary 10-22 x 3,5-7 ľm, są wrzecionowate, jasnożółte, gładkie. Wysyp zarodników oliwkowy.

Rozmieszczenie ogólne

Występuje w Europie, Azji, w północnej Afryce i w Ameryce Północnej.

Rozmieszczenie w Polsce

Grzyb znany jest głównie z Polski niżowej. Nieliczne stanowiska stwierdzono na Pobrzeżach: Szczecińskim, Koszalińskim i Gdańskim, na Pojezierzu Kaszubskim, w Wielkopolsce (w okolicach Gorzowa Wielkopolskiego i Poznania), w okolicy Wrocławia, Piotrkowa Trybunalskiego, Łochowa k. Wyszkowa, koło Suwałk i na Polesiu. Częściej występuje w Polsce Południowej: na Wyżynie Śląskiej, w Kotlinie Oświęcimskiej, a zwłaszcza w Kotlinie Sandomierskiej. W Karpatach znaleziono go tylko w Beskidzie Niskim i na Pogórzach: Wiśnickim oraz Ciężkowicko-Rożnowskim. mapa występowania

Stwierdzony w parkach narodowych. występowanie w PN

Siedliska

Występuje w borach sosnowych i mieszanych, głównie na glebach piaszczystych, zwykle w miejscach bardziej naświetlonych, np. przy drogach leśnych, w rowach odwadniających, a więc w miejscach po części synantropijnych.

Fitocenozy

Najczęściej obserwowano go w borze mieszanym Pino-Quercetum, rzadziej w borze sosnowym Vaccinio myrtilli-Pinetum, w borze bagiennym Vaccinio uliginosi-Pinetum oraz (wyjątkowo) w grądzie Tilio-Carpinetum, na skraju tego zbiorowiska.

Biologia

Jest przykładem rzadkiego w przyrodzie zjawiska pasożytnictwa grzyba na innym grzybie. Żyje wyłącznie na owocnikach grzybów, tęgoskórów Scleroderma. W Polsce stwierdzony na tęgoskórze cytrynowym S. citrinum i tęgoskórze brodawkowanym S. verrucosum. Jest jadalny. Owocniki występują od lipca do października.

Wielkość populacji

Na jednym owocniku tęgoskóra może wyrastać jeden owocnik podgrzybka, ale zwykle jest ich od kilku do 10. Na jednym stanowisku obfitym w tęgoskóry może występować kilkadziesiąt lub nawet kilkaset okazów pasożyta.

Zagrożenie

Grzyb występuje w lepiej zachowanych wilgotnych lub bagiennych borach sosnowych i mieszanych. Zagrożeniem dla niego jest kurczenie się takich siedlisk. Na "Czerwonej Liście Grzybów Wielkoowocnikowych Zagrożonych w Polsce" (1992) ma kategorię R (rzadki). W Polsce znany jest z 64 stanowisk, w Niemczech gdzie jest znacznie lepszy stan zbadania rozmieszczenia grzybów, ma aż około 370 stanowisk. Prawdopodobnie zagrożenie tego grzyba w Polsce nie jest tak duże jak obecnie się wydaje. M. Piątek w latach 1994-1997 znalazł tylko w okolicach Tarnowa aż 15 nowych stanowisk podgrzybka pasożytniczego czyli prawie 25% wszystkich dotychczas znanych w Polsce. Można się spodziewać znalezienia jeszcze wielu nowych miejsce występowania tego gatunku.

Ochrona

Podlega ścisłej ochronie gatunkowej w oparciu o Rozp. MOSZNiL z 1995 r., znowelizowane w 2001 r. Część stanowisk znajduje się na obszarach chronionych.

Ważniejsze piśmiennictwo

Opracowanie

<<< lista gatunków >>>