Informacje topograficzne

Położenie

Woj. świętokrzyskie, powiat pińczówski, gmina Kije, miejscowość Gartatowice. Teren Szanieckiego Parku Krajobrazowego. mapa lokalizacyjna

Region fizyczno-geograficzny

prowincja: Wyżyny Polskie, podprowincja: Wyżyna Małopolska, makroregion: Niecka Nidziańska, mezoregion: Niecka Połaniecka.

Region geobotaniczny

Prowincja: Niżowo-Wyżynna, Środkowoeuropejska, dział: Bałtycki, poddział: Pas Wyżyn Środkowych, kraina: Miechowsko-Sandomierska, okręg Staszowski.

Hipsometria

Ok. 260 m n.p.m.

Dane obiektu

Obiekt objęto ochroną jako stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej w 1995 r.

Budowa geologiczna i rzeźba

Odsłonięcia gipsów występują w obrębie Niecki Połanieckiej. Jest to obszar zapadliska tektonicznego o rozciągłości płn. -zach/płd. -wsch. o założeniach - trzeciorzędowych. Wypełniają go gipsy, iły i piaski mioceńskie, które miejscami przykrywają utwory czwartorzędowe.

Na chronionym terenie znajdują się głównie gipsy szkieletowe (cechujące się występowaniem większych, kilkucentymetrowych kryształów w drobnokrystalicznej masie), miejscami również gipsy szablaste (w których wydłużone kryształy wygiętesą na kształt szabel) i drobnoziarniste (alabastrowe lub ziarniste). We wspomnianych utworach występują miejscami formy krasowe typu kanałów i studni (obecnie wypełnionych osadami) oraz żłobków i żeber.

Gleby

brak danych

Wody powierzchniowe

Miejscowość i stanowisko dokumentacyjne leżą w zlewni jednego z lewobrzeżnych dopływów Nidy, uchodzącego do niej w rejonie tzw. "delty", k. Umianowic.

Klimat

Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Stanowisko znajduje się w płd. - wsch. części Regionu Małopolskiego (WM).

Ekosystemy

brak danych

Flora

W pobliżu, nieco na płn. stanowisko ostnicy Jana Stipa joannis, jedno z 4 znanych z Ponidzia oraz stanowiska szeregu innych rzadkich gatunków.

Krajobraz i kultura

Krajobraz obszaru, w którym występują opisane łomiki ma charakter falisty z niewysokimi, połogimi wzniesieniami, niewątpliwie urokliwy i zasłużenie objęty wielkoobszarową ochroną w postaci Zespołu Parków Krajobrazowych Ponidzia. W odl. ok. 2 km na płd. - zach. znajdują się ślady kopca prehistorycznego, ok. 7 km. dalej - pięknie położony, zabytkowy Pińczów oraz wyjątkowo malownicza dolina Nidy.

Zadania ochrony

Zachowanie w postaci naturalnej obiektu oraz zapobieganie: zniszczeniu wskutek eksploatacji, rycia napisów/znaków, zanieczyszczaniu terenu wokół obiektu, rozbijaniu oraz uszkadzaniu skał.

Udostępnianie

Zespół łomów położony z dala od szlaku turystycznego. Dojazd do Gartatowic z Pińczowa, skąd ok. 10 km drogą do Kielc, po czym w Kijachw prawo (ku wsch.) drogą do Chmielnika i do Gortatowic drogą przez Stawiany (stąd ok. 1 km pieszo ku wsch.) lub nieco okrężnie, do samego stanowiska przez Sędziejowice, gdzie dojść należy w kier. zach. ok. 1, 5 km.

Przy zwiedzaniu obowiązują ograniczenia art. 31a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37).

Historia ochrony

Eksploatacja gipsów w tym regionie odbywała się już w XVII w., a w rejonie Gartatowic na pewno w okresie międzywojennym i pierwszych latach po II wojnie światowej. Utworzenie w 1986 r. PK Ponidzia stało się ograniczeniem dla przemysłowej eksploatacji tej skały, której złoża nie zostały wyczerpane. Miejsca szczególnie cenne z punktu widzenia rzeźby i budowy geologicznej fragmenty objęto dodatkową ochroną w formie rezerwatów oraz stanowisk dokumentacyjnych, których w tej okolicy jest kilka.

Administrator

Zarząd Świętokrzyskich i Nadnidziańskich PK, nadzór Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Kielcach.

Akty prawne

Zarz. Wojewody Kieleckiego z 17.08.1995 r. o uznaniu za stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej.

Zagrożenia obiektu

Wandalizm, nielegalna eksploatacja kamienia.

Źródła informacji

Opracowanie