Mutinus ravenelii

Rodzina sromotnikowate - Phallaceae

gatunek objęty ochroną ścisłą

Morfologia

Mądziak malinowy (Mądziak szkarłatny)Młody owocnik jajowaty, biały, o wymiarach 1.5-2 x 1.5 cm, po dojrzeniu złożony z jajowatej okrywy, z której wystaje cylindryczny, gąbczasty, porowaty, w środku pusty, białawy, potem malinowy trzon o wysokości 6-13.5 cm i grubości do 0.5-1.2 cm, na którego wierzchołku znajduje się stożkowata, malinowa lub karminowo czerwona, kapeluszowata główka, pokryta lepką, oliwkowozieloną, śluzowatą masą zarodników, zwaną glebą. Zarodniki 3,5-6 x 2-3 mm, elipsoidalne, bezbarwne, gładkie. Po zjedzeniu zarodników przez owady, stają się widoczne białawe, jamkowate komory, przypominające plaster miodu. Owocnik przytwierdzony jest do podłoża białymi sznurami grzybni. Grzyb wydziela z daleka wyczuwalną, silną, odrażającą woń, przypominającą rozkładające się ekskrementy zwierząt (np. kotów) lub padlinę.

Rozmieszczenie ogólne

Do Europy został zawleczony z Ameryki Północnej. Występuje także w Azji. Dokładne rozmieszczenie ogólne trudne do określenia, m. in. dlatego, że był i jest mylony z bliskim gatunkiem, mądziakiem psim Mutinus caninus.

Rozmieszczenie w Polsce

W Polsce pierwszy raz stwierdzony w 1967 r. w Krakowie, potem znaleziono go w Łodzi, w Warszawie oraz w okolicy Warki. Teraz najwięcej stanowisk znanych jest z Wyżyny Śląskiej (m. in. Chorzów, Katowice, Żory, okolice Chrzanowa i Jaworzna). W Kotlinie Sandomierskiej znany z Tarnowa, występuje również w niższych polożeniach w Karpatach: w Beskidzie Śląskim i na Pogórzu Ciężkowicko-Rożnowskim. mapa występowania

Stwierdzono w Parkach Narodowych: występowanie w PN

Siedliska

Najczęściej spotykany w miejskich parkachi ogrodach (np. w osiedlach willowych w miastach), także w miejscach ruderalnych, np. w zaroślach z jeżyną i pojedynczymi okazami brzozy brodawkowanej, dębu szypułkowego i osiki, rzadziej na obrzeżach lasów lub w lasach. Owocniki wyrastają na ziemi, często w sąsiedztwie drzew, czasem także na drewnie, np. na pniakach, lub leżących na ziemi, martwych pniach drzew liściastych, np. brzozy, dębu i olszy czarnej.

Fitocenozy

Chociaż najczęściej występuje poza lasami, notowany był także w zbiorowiskach leśnych, np. w borze sosnowym Vaccinio myrtilli-Pinetum i w łęgu jesionowo-olszowym Carici elongatae-Alnetum, a także w sadzonych drzewostanach świerkowych.

Biologia

Grzyb charakteryzuje się niezwykłą biologią rozsiewania - ornitochorią. Wonią podobną do zapachu zgnilizny i czerwoną barwą podobną do koloru mięsa, przywabia owady, muchy żywiące się m. in. padliną, które zjadają lepką masę jego zarodników, oblepiają się nimi i lecąc dalej rozprzestrzeniają zarodniki na duże odległości. Jest to przykład współżycia (symbiozy) grzybów i owadów.

Wielkość populacji

Owocniki występują w grupach liczących kilka lub kilkanaście lub nawet setki okazów.

Zagrożenie

Grzyb nie tylko nie jest zagrożony, ale nawet rozprzestrzenia się i dlatego nie został umieszczony na "Czerwonej liście grzybów wielkoowocnikowych zagrożonych w Polsce" (1992).

Ochrona

Podlega ścisłej ochronie gatunkowej w oparciu o Rozp. MOSZNiL z 1995 r., znowelizowane w 2001 r.

Ważniejsze piśmiennictwo

Opracowanie

<<< lista gatunków >>>