Arnica montana L.

Rodzina złożone - Asteraceae = Compositae,

gatunek objęty ochroną ścisłą

Morfologia

Arnika górskaRoślina do 60 cm wysokości. Kłącze krótkie i grube. Łodyga gruczołowato owłosiona z różyczką liści w nasadzie oraz z 1-3 parami odległych od siebie liści, w górnej części 1 lub kilka gałązek, zakończonych pojedynczymi koszyczkami. Liście różyczkowe eliptyczne do podłużnie jajowatych, siedzące, niemal całobrzegie, krótko owłosione lub nagie; liście łodygowe wyraźnie mniejsze od różyczkowych. Koszyczki 5-7 (8) cm średnicy; okrywę tworzą wąskie, łuskowate listki, okrytych gęsto, kędzierzawymi i gruczołowatymi włoskami. Dno kwiatowe owłosione. Kwiaty w koszyczku barwy złocistożółtej, brzeżne żeńskie języczkowate; środkowe kwiaty obupłciowe, rurkowate. Owocem niełupka długości 4-5 mm, owłosiona, z żółtawymi włoskami puchu kielichowego.  

Rozmieszczenie ogólne

Zachodnia i środkowa Europa, na północy po południową Skandynawię. Głównie w górach środkowej Europy.

Rozmieszczenie w Polsce

Występuje w Sudetach (od 500 m po 1320 m) i bardzo rzadko w Karpatach (Bieszczady Zachodnie). Ponadto w większych skupiskach występuje na Przedgórzu Sudetów oraz w Polsce północno-wschodniej. Spotykany w rozproszonych stanowiskach na Nizinie Sandomierskiej, Wyżynie Małopolskiej, w Górach Świętokrzyskich, w Wielkopolsce a także na Pomorzu Zachodnim. Stanowisko w Puszczy Niepołomickiej wyginęło. mapa wstępowania

Stwierdzony w parkach narodowych: występowanie w PN

Siedliska

Rośnie na słonecznych łąkach, śródleśnych polanach, wrzosowiskach oraz brzegach lasów. Występuje na glebach brunatnych kwaśnych i bielicowych wytworzonych z piasków lub piaskowców. Są to gleby o odczynie kwaśnym lub bardzo kwaśnym (pH 3,5-5,5), świeże do wilgotnych, oligotroficzne.

Fitocenozy

Gatunek charakterystyczny dla ubogich muraw z rzędu Nardetalia. W Bieszczadach występuje w traworoślach z trzcinnikiem leśnym Calamagrostis arundinacea. Na niżu spotykany w borach sosnowych ze związku Dicrano-Pinion, a także w lasach mieszanych.

Biologia

Bylina. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Kwiaty zapylane przez błonkówki i motyle. Możliwe jest samozapylenie. Anemochor. Również możliwe jest rozmnażanie wegetatywne za pośrednictwem rozłogów. Roślina lecznicza i trująca, bowiem zawiera różne kwasy organiczne, glikozyd (arnicyna), flawonoidy i olejek eteryczny.

Wielkość populacji

Populacje tworzy zwykle kilkadziesiąt osobników.

Zagrożenie

Arnika ze względu na właściwości lecznicze jest pozyskiwana, czasem w dużych ilościach, ze stanowisk naturalnych. Stanowi to główne źródło zagrożenia gatunku i jest przyczyną zniszczenia niektórych stanowisk.

Ochrona

Gatunek podlega ścisłej ochronie. Ponadto niewielka liczba stanowisk występuje w obszarach chronionych. Surowiec dla przemysłu farmaceutycznego powinien być pozyskiwany z uprawy.

Ważniejsze piśmiennictwo

Zobacz także

Opracowanie

<<< lista gatunków >>>