Iris sibirica L.

Rodzina kosaćcowate - Iridaceae

gatunek objęty ochroną ścisłą

Morfologia

Kosaciec syberyjski Roślina o wysokości do 80 cm. Kłącze grube, płożące się. Łodyga w środku pusta, z resztkami starych liści w nasadzie. Trawiaste liście, 2-6 mm szerokości, krótsze od łodygi. Błoniaste podsadki, o barwie brunatnej. Kwiaty 1-3 (rzadko 4), o długości ok. 4,5 cm, fiołkowe, na szypułkach. Zewnętrzne działki okwiatu jaśniejsze od wewnętrznych, jajowate, odgięte i zwężone poniżej połowy. Słupek dolny; jego znamię krótsze i węższe od wewnętrznych działek okwiatu. Owocem elipsoidalna torebka, zmarszczona poprzecznie.

 

Rozmieszczenie ogólne

Gatunek eurosyberyjski. Występuje w Europie (po południową Skandynawię) oraz w umiarkowanej strefie Azji.

Rozmieszczenie w Polsce

Stanowiska kosaćca syberyjskiego są rozproszone na całym niżu i w pasie wyżyn. Z obszarów górskich podany był zaledwie z trzech stanowisk (Bieszczady, Magurski Park Narodowy i Pogórze Śląskie). mapa występowania

Stwierdzony w parkach narodowych: występowanie w PN

Siedliska

Preferuje miejsca otwarte lub z częściowym ocienieniem, łąki, śródleśne polany, torfowiska i zarośla. Najczęściej pojawia się na czarnych ziemiach, glebach gruntowo-glejowych, murszowych i torfowych. Należą one do mokrych, wilgotnych i żyznych gleb semihydrogenicznych i hydrogenicznych. Rzadziej spotykany na glebach brunatnych i płowych, należących do gleb ciężkich, o odczynie pH słabo kwaśnym do zasadowego, często zawierających węglan wapnia.

Fitocenozy

Gatunek związany z wilgotnymi łąkami trzęślicowymi należącymi do związku Molinion, charakterystyczny dla zespołu Molinietum medioeuropaeum. Wyjątkowo spotykany w mokrej psiarze reprezentowanej przez zespół Nardo-Juncetum squarrosi oraz w ziołoroślach (zespół Filipendulo-Geranietum).

Biologia

Bylina. Kwitnie w maju i czerwcu. Przedprątne kwiaty zapylane są przez trzmiele.

Wielkość populacji

Populacje złożone są zwykle z kilkudziesięciu do kilkuset osobników. Największe populacje, bo liczące po kilka tysięcy osobników, znajdują się w okolicy Krakowa oraz w Karcznicach koło Płocka.

Zagrożenie

Bezpośrednim zagrożeniem dla rośliny jest jej zbieranie do celów dekoracyjnych. Gatunek ginie jednak przede wszystkim z powodu zmian siedliskowych zachodzących pod wpływem nawożenia łąk, osuszania ich oraz intensyfikacji gospodarki łąkowej. W polskiej "czerwonej liście" uznany za gatunek narażony na wyginięcie (kategoria V).

Ochrona

Objęty ścisłą ochroną. Ponadto część stanowisk znajduje się w parkach narodowych oraz w rezerwatach. Dla utrzymania gatunku niezbędna jest ochrona całego ekosystemu wilgotnych łąk z zastosowaniem dotychczasowego sposobu ich użytkowania.

Zobacz także

Ważniejsze piśmiennictwo

Opracowanie

<<< lista gatunków >>>