Cochlearia polonica E. Fröhl.

Rodzina krzyżowe - Brassicaceae = Cruciferae

gatunek objęty ochroną ścisłą

Morfologia

Warzucha polskaRoślina 15-50 cm wysokości, o łodydze w dolnej części pokładającej się, w górnej - rozgałęzionej, skrętolegle ulistnionej. Liście odziomkowe nerkowate lub trójkątnie jajowate, całobrzegie o długich ogonkach. Liście łodygowe siedzące z nasadą uszastą. Na szczycie łodygi kwiatostan w formie wydłużonego grona. Kwiaty 4-krotne, ich korona biała, o płatkach długości 5,5 - 9,5 mm, z nerwami bocznymi łączącymi się między sobą. Pręcików 6, czterosilnych. Słupek górny. Owoce w postaci elipsoidalnych łuszczynek na cienkich szypułkach do 8 mm długości, w 1/3-1/2 długości najszersze, z króciutkim (do 1 mm) dzióbkiem. Nasiona pokryte sporymi brodaweczkami.

Rozmieszczenie ogólne

Endemit flory Polski, występuje tylko w jej granicach.

Rozmieszczenie w Polsce

Jedyne naturalne stanowisko warzuchy polskiej znajdowało się w okolicach Olkusza na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej w źródliskach rzeki Białej, ale w latach 1970-tych wyginęła w tym miejscu. Od tego czasu rośnie wyłącznie w źródłach Centurii i Wiercicy, na stanowiskach zastępczych. mapa występowania

Stwierdzony w parkach narodowych: występowanie w PN

Siedliska

Siedliskiem warzuchy polskiej są wywierzyska, źródliska oraz płytkie cieki wodnez piaszczystym dnem, z zimną, czystą wodą o odczynie obojętnym (pH 6,9 - 7,0).

Fitocenozy

Warzucha polska tworzyła na swych naturalnych stanowiskach zespół Cochlearietum polonicae ze związku Cardamino-Montion, reprezentujący zbiorowiska źródliskowe.

Biologia

Roślina dwuletnia. Kwitnie od kwietnia do września. Rozmnaża się generatywnie. Nasiona rozwijają się od czerwca do listopada, bardzo dobrze kiełkują, wykazując wysoką siłę i energię kiełkowania oraz zachowują zdolność kiełkowania przez wiele lat.

Wielkość populacji

Populacja na stanowisku naturalnym liczyła w latach 1950-tych około 500 tysięcy osobników kwitnących. Na stanowiskach zastępczych populacje nie są tak duże, liczą od kilku lub kilkudziesięciu do kilkunastu tysięcy osobników.

Zagrożenie

W "czerwonej księdze"określono warzuchę polską jako gatunek wymarły na stanowiskach naturalnych (kategoria EW), ponieważ wskutek osuszenia terenu wyginął w przyrodzie. Stanowiska zastępcze są zagrożone głównie przez okresowe spadki wydajności źródeł oraz zmniejszanie się zasobów wodnych na obszarach sąsiednich.

Ochrona

Jako endemit Polski, warzucha podlega od 1983 r. ścisłej ochronie gatunkowej. Uratowano ją od całkowitego zniszczenia przenosząc kilkanaście osobników ze zniszczonego stanowiska naturalnego na stanowiska zastępcze o podobnych warunkach siedliskowych oraz wysadzając kępy siewek wychodowanych w warunkach laboratoryjnych. Ponadto zabezpieczono gatunek ex situ przez uprawę w Ogrodzie Botanicznym PAN w Powsinie oraz umieszczenie w banku nasion.

Ważniejsze pimiennictwo

Zobacz także

Opracowanie

<<< lista gatunków >>>