Woj. dolnośląskie, powiat kłodzki, gmina Bystrzyca Kłodzka, miejscowość Międzygórze.
Teren Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego.
Prowincja: Masyw Czeski; podprowincja: Sudety i Przedgórze Sudeckie; makroregion:
Sudety Wschodnie; mezoregion: Masyw Śnieżnika.
Prowincja: Górska, Środkowoeuropejska;
podprowicja: Hercyńsko-Sudecka; dział: Sudety; Okręg Sudety Wschodnie.
Ok. 540 - 620 m n.p.m.
Powierzchnia 2,75 ha, rezerwat utw. w 1958 r.
Obszar rezerwatu zbudowany jest z utworów prekambryjskich - gnejsów (tzw. gnejsów gierałtowskich), które tektonicznie kontaktują z metamorficznymi łupkami. Utwory te rozcina potok Wilczka, spadający kaskadą o wysokości 27 m do głębokiego kotła eworsyjnego. Powstanie progu, najwyższego w polskich Sudetach, jest związane z rozwojem tego uskoku, który rozwijając się w trzeciorzędzie przerwał naturalny profil potoku i wzdłuż którego kontaktują z sobą wymienione wyżej skały o różnej odporności na erozję. Z kotła eworsyjnego Wilczka płynie wąskim i głębokim (15 m) wąwozem, o bardzo stromych ścianach skalnych i o długości 300 m.
Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Jaskinia znajdujesię
w płd. - wsch. części Regionu Sudeckiego (GS)
Pogranicze pięter: umiarkowanie
ciepłego i umiarkowanie chłodnego
Średnia roczna temperatura powietrza oscyluje wokół 6oC, średnia temperatura stycznia wynosi -3,6oC, a lipca 15,6oC. Roczna suma opadów przekracza 1000 mm, przy czym maksymalne wielkości, ponad 100 mm/m-c, przypadają na lipiec i sierpień. Wskaźniki termiczne i opadowe odnotowane w obrębie piętra klimatycznego w rezerwacie ulegają modyfikacji, ze względu na jego ukształtowanie i rzeźbę (głęboki wąwóz).
Płynący przez rezerwat potok Wilczka wypływa spod szczytu Małego Śnieżnika na wys. 1220 m n.p.m. W rezerwacie spada on z progu wysokości 27 m. Przed II wojną światową próg ten był o 3 m wyższy. Został sztucznie podniesiony przez Niemców celem uzyskania korzystniejszych efektów widokowych. w Bystrzycy Kłodzkiej Wilczka uchodzi do Nysy Kłodzkiej.
W skalistych partiach rezerwatu występują gleby inicjalne i słabo wykształcone ze skał masywnych, szkieletowe i skaliste. W obrębie stoków wytworzyły się gleby brunatne, wyługowane powstałe ze skał magmowych i metamorficznych.
Otaczający wodospad Wilczki naturalny dolnoreglowy starodrzew z bukiem, jodłą i świerkiem, z ubogim florystycznie dość luźnym runem trawiasto-mszystym reprezentuje zespół kwaśnej buczyny górskiej Luzulo nemorosae-Fagetum. Najuboższe siedliskowo partie z jodłowo-świerkowym drzewostanem i domieszką modrzewia oraz borowym runem, porasta zespół dolnoreglowego boru Abieti-Piceetum montanum.
Najcenniejszym obiektem w rezerwacie jest starodrzew utworzony przez lokalną odmianę świerka sudeckiego, stanowiącego niezwykle wartościową bazę nasienną. Naskalną roślinność rezerwatu tworzy Diplophyllo-Scapanietum nemorosae.
Flora
rezerwatu jest typowa dla regla dolnego Masywu
Śnieżnika. Rośnie tu między innymi: jęczmieniec zwyczajny Hordelymus europaeus,
zachyłka oszczepowata Phegopteris connectilis, wietlica samicza Athyrium
filix-femina, gajowiec żółty Galeobdolon luteum, kostrzewa leśna
Festuca altissima, narecznica szerokolistna Dryopteris dilatata,
przenęt purpurowy Prenanthes purpurea, a z roślin podlegających ochronie
prawnej: marzanka wonna Galium odoratum i paprotka
zwyczajna Polypodium vulgare. Zbocze i dno wąwozu Wilczki opanowały
mchy i wątrobowce.
Fauna rezerwatu jest podobna jak w innych częściach Masywu Śnieżnika. Ssaki reprentuje ryjówka aksamitna Sorex araneus, mysz leśna Apodemus tauricus, tchórz Mustela putorius, kuna leśna Martes martes. Spośród gadów żyje zaskroniec zwyczajny Natrix natrix oraz żmija zygzakowata Vipera berus, objęte ochroną gatunkową. Ochronie podlegają także ptaki, a wśród nich: makolągwa Carduelis cannabina, strzyżyk Troglodytes troglodytes, pokrzywnica Prunella modullaris. Często można spotkać ślinika czarniawego Arion circumscriptus.
Krajobraz rezerwatu należy do typu krajobrazów górskich, o charakterze kulturowym. Rezerwat leży bowiem w granicach administracyjnych Międzygórza, którego powstanie wiążą się z osiedleniem się tutaj drwali i węglarzy około 400 lat temu. Wodospad powodował zainteresowanie wielu ludzi. Po raz pierwszy opisał go H. Reisser w roku 1781. Natomiast w 1834 r. oficerowie Lutz i von Leuthold pokonali wpław kocioł eworsyjny, dokonując pomiaru jego głębokości (2 m). Hr. Magnis wprowadził opłaty za możliwość oglądania z bliska wodospadu, a także obowiązek wynajmowania przewodnika przez zwiedzających. Rozpoczęto również organizowanie przyjazdów do wodospadu z Lądka Zdroju, a z biegiem czasu wodospad stał się jednym z etapów organizowanych wycieczek górskich na Śnieżnik. W połowie XIX w. w części progowej wodospadu Nagelowie urządzili punkty widokowe nad wodospadem. W 1910 r. wybudowano na Wilczce poniżej wąwozu tamę, która ma 29,2 m wysokości i 102 m długości, gromadząc w tak utworzonym zbiorniku retencyjnym ok. 1 mln m3 wody.
Ochronie podlega największy w Sudetach polskich wodospad wraz z przełomowym odcinkiem Wilczki i otaczającymi dolnoreglowymi drzewostanami.
Ograniczenia wynikające z art. art. 23a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37).
Dostęp do rezerwatu umożliwia dobrze rozwinięty system dróg i połączeń autobusowych z sąsiadującymi ważniejszymi ośrodkami miejskimi, a także sieć szlaków turystycznych (czerwony, zielony, żółty, niebieski), łączących Międzygórze z pobliskimi pasmami i grupami górskimi. Penetrację rezerwatu ułatwia czerwony szlak turystyczny, prowadzący wzdłuż ścieżki leśnej, wyłożonej miejscami stopniami kamiennymi i zabezpieczonej drewnianymi poręczami, na której zorganizowano małe tarasy widokowe. Obserwację wodospadu ułatwia natomiast wąska żelazna kładka przerzucona nad progiem wodospadu, łącząca obydwa brzegi Wilczki.
Wzdłuż szlaku czerwonego prowadzi ścieżka przyrodnicza opisana na atrakcyjnych wizualnie, wielkoformatowych tablicach informacyjnych, umieszczonych na początku ścieżki oraz na trasie jej biegu. Zawierają one informacje o rezerwacie, występujących tu gatunkach roślin i zwierząt oraz inne informacje turystyczne.
Dojazd do Międzygórza autobusem z Kłodzka lub z Bystrzycy Kłodzkiej. Rezerwat znajduje się po zach. stronie miejscowości i jest dobrze oznakowany tablicami.
Teren, utworzonego w 1958 r., rezerwatu znany był od końca XVIII w. Popularność zawdzięcza zarówno atrakcyjności wizualnej wodospodu na Wilczce, jak i sąsiedztwu kościoła pątniczego Matki Boskiej Śnieżnej, zbudowanego pod szczytem Iglicznej w latach 1781-1782. Zainteresowanie wodospadem rosło dzięki jego usytuowaniu w obrębie Międzygórza, mającego już w XIX w. status miejscowości klimatycznej, której największy rozwój nastąpił na przełomie XIX i XX w. Z tego okresu pozostały drewniane budynki typu willowego, utrzymane w stylu szwajcarskim i norweskim. W latach 1958-1989 Międzygórze było znaczącą miejscowością turystyczno-wczasową, co przyczyniało się do wzrostu popularności wodospodu na Wilczce. Od 1981 r. rezerwat funkcjonuje w granicach Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego. Zmiany polityczno-gospodarcze jakie zaszły w Polsce po 1989 r. spowodowały spadek znaczenia turystycznego i wczasowego Międzygórza, co zmniejszyło również, niewątpliwie zbyt dużą wcześniej, presję na rezerwat z wodospadem. Dla tego małego obszaru chronionego przyrody jest to zjawisko niewątpliwie korzystne.
Rezerwat podlega Wojewódzkiemu Konserwatorowi Przyrody we Wrocławiu oraz Oddziałowi Dolnośląskiego Zespołu Parków Krajobrazowych w Wałbrzychu. Bezpośredni nadzór nad lasami rezerwatu oraz ich ochroną sprawuje Nadleśnictwo Międzygórze.
Dotychczas największe zagrożenie dla przyrody rezerwatu stanowił nadmierny ruch turystyczny, a ściślej rekreacyjny, wynikający z położenia obiektu na obrzeżu wczasowiska, co stymulowało ruch spacerowy. W związku z drastycznym zmniejszeniem się frekwencji wczasowej w Międzygórzu zagrożenie to bardzo zmalało. Natomiast formom skalnym rezerwatu zagrażać mogą szkolenia prowadzone tu dla adeptów alpinizmu.