Informacje topograficzne

Położenie

Woj. warmińsko-mazurskie, powiat iławski, gmina Lubawa, wieś Losy. Teren OChK b. Województwa Olsztyńskiego. mapa lokalizacyjna

Region fizyczno-geograficzny

Prowincja: Niż Środkowoeuropejski, podprowincja: Pojezierza Południowobałtyckie, makroregion: Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie, mezoregion: Garb Lubawski

Region geobotaniczny

Prowincja: Niżowo-Wyżynna, Środkowoeuropejska, dział: Bałtycki, Pas: Równin Przymorskich i Wysoczyzn Pomorskich, kraina: Pojezierze Pomorskie, okręg Iławski

Hipsometria

Stanowisko znajduje się na wysokości około 160-180m n.p.m.

Dane obiektu

Obiekt znajduje się pod ochroną od roku 1992.

Budowa geologiczna i rzeźba

W ścianie wyrobiska odsłaniają się plejstoceńskie osady interglacjalne. Reprezentowane są one głównie przez organogeniczne osady jeziorne z niewielkim udziałem różnoziarnistych piasków. Profil w ścianie poeksploatacyjnej jest następujący (od góry): glina zwałowa, osady piaszczysto-żwirowe, kreda jeziorna. Kreda reprezentuje osad jeziorny z okresu interglacjalnego. Jej miąższość wynosi ponad 10 m a zawartość węglanu wapnia waha się od 65 do 92%. W stropie kredy widoczna jest cienka (grubości 2-3 cm) skorupa żelazista wnikająca w głąb wzdłuż klinowatych szczelin. Oprócz kredy osady jeziorne reprezentowane są przez wkładki mułków raz gytii. Wiek osadów w wyrobisku datowany na podstawie analizy palinologicznej oraz metodą termoluminescencji mieści się w przedziale 237-230 tys. lat, co odpowiada okresowi ocieplenia klimatu, który wystąpił pomiędzy dwoma zlodowaceniami środkowopolskimi: Odry i Warty. Okres ten nosi nazwę interglacjału lubawskiego, zwanego również lubelskim.

Stanowisko utworów plejstoceńskich w Losach jest proponowane do umieszczenia na promowane na europejskiej liście dziedzictwa geologicznego.

Gleby

brak danych

Wody powierzchniowe

Stanowisko znajduje się w zlewni lewobrzeżnych dopływów Drwęcy - Elszki i Sandeli.

Klimat

Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Stanowisko znajduje się w zach. części Regionu Mazurskiego (BM).

Ekosystemy

brak danych

Flora

brak danych

Krajobraz i kultura

Stanowisko "Losy" znajduje się w obszarze Garbu Lubawskiego. Jest to rozległy, wyniesiony obszar (wysokości bezwzględne wynoszą ponad 200m), który podczas ostatniego zlodowacenia rozdzielał płaty lądolodu skandynawskiego. W jego budowie główny udział mają utwory starszej akumulacji lodowcowej, zaś w podłożu występują zdyslokowane iły trzeciorzędowe. W odległości ok. 12 km znajduje się Dylewska G. (312 m n.p.m.), drugie co do wysokości wzniesienie północnej Polski. Losy znajdują się w sąsiedztwie Lubawy - miasta o wczesnośredniowiecznym rodowodzie, z zachowanymi fragmentami murów obronnych i innymi zabytkami. W pobliskim Złotowie (ok. 2,5 km) wielki głaz narzutowy o obw. 10,5 m, pomnik przyrody.

Zadania ochrony

Zachowanie stanowiska w postaci naturalnej oraz zapobieganie zniszczeniu wskutek eksploatacji, zanieczyszczaniu terenu wokół obiektu i w jego obrębie.

Udostępnianie

Obiekt położony z dala od szlaku turystycznego. Dojazd z Lubawy do wsi Losy położonej około 3 km na północny wschód od centrum miasta; stanowisko znajduje się w odległości ok. 1 km na wschód od wsi.

Przy zwiedzaniu obowiązują ograniczenia art. 31a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37).

Historia ochrony

Pierwsze informacje dotyczące osadów jeziornych w Losach pochodzą od badaczy niemieckich z początków XX wieku. Po II wojnie światowej prowadzono tu prace dokumentacyjne, które m.in. pozwoliły na ustalenie wieku osadów metodą palinologiczną na podstawie pyłków roślin oraz metodą termoluminescencji.

Administrator

Nadzór Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Olsztynie.

Akty prawne

Zarz. Wojewody Olsztyńskiego z 1992 r. o uznaniu za stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej.

Zagrożenia obiektu

Zarastanie obiektu w związku z tym istnieje konieczność okresowego (co dwa-trzy lata), sztucznego odsłaniania ściany.
Realność istnienia zagrożeń tego typu obiektu potwierdza brak fotografii chronionego odsłonięcia w niniejszej publikacji. Nie udało się go znaleźć w terenie, nie potrafiła tego sdpn umiejscowić miejscowa ludność ani władze lokalne.

Źródła informacji

Opracowanie