Europa
środkowa i południowa, w Azji obejmuje swym zasięgiem obszar od Anatolii i Izraela
po Turkiestan i Pakistan. W Polsce występuje jedynie w rejonach południowo-wschodnich,
na płd. - wsch. od linii Góry Bystrzyckie-Puszcza Knyszyńska. Największe stanowiska
stwierdzono w Puszczy Białowieskiej, Górach Świętokrzyskich, w rejonie Śnieżnika
i Gór Bialskich oraz w Beskidzie Wysokim i Tatrach. 
Stwierdzony w parkach narodowych: 
Nieoszacowana. Wiedza o występowaniu tego gatunku w Polsce jest fragmentaryczna i pobieżna. Prawdopodobnie żyje on tu w izolowanych populacjach, poza wymienionymi powyżej koncentracjami jest raczej rzadki i nieliczny. Intuicyjnie jego krajową populację można szacować na kilka tysięcy osobników.
Żyje głównie w lasach liściastych i mieszanych, w Karpatach spotykana także w lasach iglastych w obu reglach. Gniazda umieszcza w dziuplach i opuszczonych gniazdach ptaków, np. muchołówek i sikor. Jest wszystko żerna, zjada zarówno owady, jak też jaja i pisklęta ptaków wróblowatych, owoce i nasiona drzew. Wydaje jeden miot w roku z 2-6 młodymi, zwykle w czerwcu lub lipcu, w Puszczy Białowieskiej jeszcze w sierpniu. Na wolności żyje przeciętnie 2 lata (do 4 lat), dojrzałość płciową osiąga w drugim roku życia.
W Polsce umiarkowanie zagrożona przez rzadkość występowania i położenie brzeżne krajowych populacji. Objęta ochroną gatunkową (Dz. U. nr 13 z 1995 r., poz. 61), wprowadzona do "Polskiej czerwonej księgi zwierząt" w kat. niższego ryzyka (NT). Wprowadzona także na światową czerwoną listę IUCN 1996 (kat. R-nt). Podlega Konwencji Berneńskiej (Appendix II) i Dyrektywie Habitatowej UE (Annex IV). Występując w parkach narodowych i rezerwatach korzysta ponadto z ochrony obszarowej i siedliskowej.