Tichodroma muraria (Linnaeus, 1766)

Rodzina - Pomurniki Tichodromadidae

Rząd - Wróblowe Passeriformes

Rozmieszczenie

Gatunek reprezentujący paleokseromontanny typ rozsiedlenia (palearktyczny gatunek siedlisk górskich i suchych). Występuje w najwyższych, skalistych pasmach górskich, w Europie w strefie śródziemnomorskiej, mniej więcej między 35 a 50 równoleżnikiem szer. geogr. północnej, od Gór Kantabryjskich do Kaukazu. Karpaty Zachodnie są jedną z najbardziej na północ wysuniętych enklaw lęgowych pomurnika. W Polsce gatunek ten zasiedla jedynie Tatry i Pieniny. W XVII-XVIII w. gniazdował również w Sudetach.

Stwierdzony w parkach narodowych:

Wielkość populacji

Na początku lat 90. polska populacja szacowana była na zaledwie 20-30 par lęgowych, z tego w Tatrach notowano 15-20, a w Pieninach - 5-10 par i rewirów lęgowych. Nowszych danych brakuje.

Biologia i ekologia gatunku

Zamieszkuje pionowe ściany i urwiska skalne, gnieżdżąc się w szczelinach i niewielkich otworach w skałach, często nieopodal płynących strug i potoków. W Tatrach notowany do wysokości 2100 m n.p.m., w Pieninach po najwyższe szczyty. Zimą schodzi w niższe partie gór, nawet do podgórskich osad ludzkich i miasteczek, np. do Zakopanego i Sromowców. Do rozrodu przystępuje tylko raz w roku. W maju lub czerwcu samica składa 2-5 białych, lekko upstrzonych jaj. Żywi się owadami, wijami i pajęczakami we wszystkich ich stadiach rozwojowych, zimą zapewne wszelkimi dostępnymi szczątkami organicznymi.

Zagrożenie i ochrona

Umieszczony w "Polskiej czerwonej księgi zwierząt" (1992) w kat. (E), w "Polskiej czerwonej księgi zwierząt" (2001) w kat. krytyczne zagrożonie (CR). W Polsce krytycznie zagrożony wyginięciem ze względu na bardzo niski stan populacjny i wyspowy charakter wystepowania. W XVIII w. zanikł całkowicie na Sudetach. Czynniki losowe i nieprzewidzialny kataklizm mogą łatwo wyniszczyć drobne polskie populacje w Pieninach i Tatrach, tym bardziej że leżą one na północnym skraju zasięgu tego gatunku. Korzysta z ochrony gatunkowej (Dz. U. 1995, nr 13, poz. 61: Dz. U. 2001, nr 130, poz. 1456) i środowiskowej (Pieniński PN i Tatrzański PN). Ponadto objęty Konwencją Berneńską (Apppendix II).

Źródła informacji

• Bocheński Z. 1960. Ptaki Pienin. Acta Zool. Cracov. 5. 10: 349-445.
• Głowaciński Z. 2001. Pomurnik Tichodroma muraria (Linné, 1766). W: Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. Red. Z. Głowaciński. PWRiL, Warszawa, s. 265-266.
• Głowaciński Z., Profus P. 1992. Structure and vertical distribution of the breeding bird communities in the Polish Tatra National Park. Ochr. Przyr. 50, 1: 65-94.
• Głowaciński Z., Mielczarek P. Polski Atlas Ornitologiczny. (w oprac.).
• Hudec K. (red.). 1983. Fauna ČSSR. Ptaci - Aves. Vol. 3/I-II. Praha.
• Wasilewski J. 1996. Ptaki. W: Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego. Red. Z. Mirek i in. Tatry i Podtatrze 3. Wyd. Tatrz. Park Narod., Zakopane-Kraków, s. 455-473.

Zobacz także

• ochrona gatunkowa - wprowadzenie
• gatunki zagrożone ("Czerwone księgi", "czerwone listy ", gatunki specjalnej troski)
• rozporządzenie o ochronie gatunkowej zwierząt z 1995 r. oraz jego nowelizacja

Opracowanie

• Prof. dr hab. Zbigniew Głowaciński - Instytut Ochrony Przyrody PAN,
• mapa występowania gatunku wykonana wg materiałów Autora.

<<< lista gatunków >>>