Luscinia svecica (Linnaeus, 1758)

Rodzina - Drozdowate Turdidae

Rząd - Wróblowe Passeriformes

Rozmieszczenie

Środkowo-północna Europa i Azja bez części południowo-wschodniej. Występowanienie ciągłe, tworzy populacje wyspowe, np. w Górach Kastylijskichi na Kaukazie. W Polsce rozmieszczony nierównomiernie, najczęściej w dolinach dużych rzek w Wielkopolsce (dol. Warty, Noteci), w rejonach środkowo-wschodnich kraju (dol. Pilicy, środkowej Wisły, Bugu i Narwi, Kraina Wielkich Jezior Mazurskich). Tworzy dwie różniące się m. in. uplamieniem podgardla samców populacje: szeroko rozpowszechnioną na niżu europejskim (biała plama na podgardlu) wydzielaną jako podgatunek L. s. cyanecula (Meisner, 1804) oraz tundrowo-górską L. s. svecica (Linnaeus, 1758). Ta ostatnia forma gnieździ się z rzadka i nieregularnie w Tatrach i Karkonoszach.

Stwierdzony w parkach narodowych:

Wielkość populacji

Trudna do oszacowania, prawdopodobnie 1000-1300 par lęgowych w całym kraju. W tej liczbie od kilku lat do około 20 par należy do populacji tundrowo-górskiej.

Biologia i ekologia gatunku

Zarośla łęgowe i wiklinowe nadrzekami, jeziorami i innymi zbiornikami wodnymi, najczęściej na przejściu szuwarów w kępy wierzb, zwłaszcza wiklinisk. Forma tundrowa w Tatrach trzyma się zarośli kosówki nad jeziorami w Dolinie Pięciu Stawów Polskich i Dolinie Gąsienicowej. Podróżniczek żywi się bezkręgowcami zbieranymi na ziemi, często w błocie. Jesienią dożywia się jagodami. Gniazdo zakłada na ziemi w płytkim dołku pod szczelną osłoną roślinności zielnej. Składa 5-6 jaj, pisklęta wykluwają się po ok. 13 dniach wysiadywania. Gatunek wędrowny.

Zagrożenie i ochrona

Polska populacja tego gatunku lokalnie zmniejszyła swój stan posiadania (np. dolina środkowej Wisły), zanikło kilka stanowisk na południu Polski. Silnie zagrożone są siedliska podróżniczka, zwłaszcza nadrzeczne łęgi. Objęty w kraju ochroną gatunkową (Dz. U. nr 13 z 1995 r., poz. 61), podlega Konwencji Berneńskiej (Appendix II), K. Bońskiej (Appendix II) i Dyrektywie Ptasiej UE (Annex I). Wprowadzony do "Polskiej czerwonej księgi zwierząt" (2001) jako kat. niższego ryzyka (NT). Niektóre stanowiska lęgowe podlegają też ochronie rezerwatowej, np. w rez. Jezioro Drużno, Jezioro Karaś, a także w parkach narodowych: Biebrzańskim PN, Narwiańskim PN, Poleskim PN, Karkonoskim PN, Tatrzańskim PN.

Źródła informacji

• Bednorz J. 2001. Podróżniczek Luscinia svecica  (Linné, 1758). W: Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. Red. Z. Głowaciński. PWRiL, Warszawa, s. 252-256.
• Bednorz J., Kupczyk M., Kuźniak S., Winiecki A. 2000. Ptaki Wielkopolski. Monografia faunistyczna. Wyd. Nauk. Bogucki, Poznań.
• Dobrowolski K. A. (red.). 1982. Ptaki Europy. Przewodnik terenowy. PWN, Warszawa.
• Dyrcz A., Grabiński W., Stawarczyk T., Witkowski J. 1991. Ptaki Śląska. Monografia faunistyczna. Uniw. Wrocławski, Wrocław.
• Głowaciński Z., Jakubiec Z., Profus P. 1983. Lęgowa populacja podróżniczka Luscinia s. svecica L. w Tatrach Polskich. Przegl. Zool. 27, 2: 211-218.
• Gromadzki M., Dyrcz A., Głowaciński Z., Wieloch M. 1994. Ostoje ptaków w Polsce. Bibl. Monitoringu Środowiska, OTOP, Gdańsk.
• Jermaczek A. 1995. Podróżniczek Luscinias. svecica (L., 1758). W: Ptaki Ziemi Lubuskiej. Monografia faunistyczna. Red. A. Jermaczek i in. Wyd. Lubuskiego Klubu Przyrodników, Świebodzin, s. 176-177.
• Tomiałojć L. 1990. Ptaki Polski - rozmieszczenia i liczebność. PWN, Warszawa.
• Walasz K., Mielczarek P. (red.). 1992. Atlas ptaków lęgowych Małopolski 1985-1991. Biologica Silesiae, Wrocław.
• Winiecki A., Głazaczow A., Nowosad A. 1994. Zwierzęta chronione w Polsce. Fund. "Biblioteka Ekologiczna", Poznań.

Zobacz także

• ochrona gatunkowa - wprowadzenie
• gatunki zagrożone ("Czerwone księgi", "czerwone listy", gatunki specjalnej troski)
• rozporządzenie o ochronie gatunkowej zwierząt z 1995 r. oraz jego nowelizacja

Opracowanie

• Prof. dr hab. Zbigniew Głowaciński - Instytut Ochrony Przyrody PAN,
• mapa występowania gatunku wykonana wg materiałów Autora.

<<< lista gatunków >>>