Południowa
Europa wraz ze Szkocją, północna Afryka i środkowy pas Azji od Kaukazu po Morze
Japońskie. W Polsce utrzymał się tylko w Karpatach, głównie w Bieszczadach i
na pogórzu bieszczadzkim. Dane kopalne i historyczne wskazują, że niegdyś zamieszkiwał
cały obszar dzisiejszej Polski, a w czasach nowożytnych - gdzieniegdzie jeszcze
w XX w. - występował w kilku rejonach kraju, zwłaszcza w rejonie Gór Świętokrzyskich,
Puszczy Solskiej i Sandomierskiej oraz w Sudetach. 
Stwierdzony w parkach narodowych: 
Prawdopodobnie 100-200 osobników. Populację tego gatunku trudno oszacować z dwóch podstawowych powodów: prowadzi skryty tryb życia, oraz krzyżuje się z kotem domowym, dając mieszańce nie do odróżnienia w terenie.
Zamieszkuje lasy liściaste i mieszane, zwłaszcza z gęstym podszyciem, dużą ilością wykrotów i kryjówek leśnych. Preferuje ekotony leśno-łąkowe, leśno-polne oraz siedliska nadrzeczne, np. skaliste brzegi Sanu osłonięte bujną roślinnością drzewiastą. Aktywny nocą, odżywia się drobnymi gryzoniami oraz zającami i ptakami. Poluje z zasadzki, doskonale wspina się po drzewach. Ruja przypada na przełom lutego i marca, ciąża trwa 63-68 dni, liczba młodych w miocie wynosi 3-4. Dojrzałość płciową osiąga po około roku.
Gatunek silnie zagrożony, od lat ustępujący, w ostatnich dziesiątkach lat zanikł m. in. na Pogórzu Ciężkowickim, w Beskidzie Śląsko-Żywieckim i Tatrach. Na regres tego zwierzęcia prawdopodobnie składa się wiele przyczyn, m. in. krzyżowanie się z kotem domowym (erozja genetyczna czyli "rozpływanie" się gatunku). Objęty ochroną gatunkową (Dz. U. nr 13z 1995 r., poz. 61), w "Polskiej czerwonej księgi zwierząt" (1992) zaliczony do kat. wymierających (E), w edycji z 2001 r. - do kat. bardzo wysokiego ryzyka (EN). Podlega Konwencji Waszyngtońskiej CITES (Appendix II, A), K. Berneńskiej (Appendix II) a także Dyrektywie Siedliskowej UE (Annex IV). Z dodatkowej ochrony obszarowej korzysta w Bieszczadzkim PN i Mazurskim PK.