Informacje topograficzne

Położenie

Woj. małopolskie, powiat bocheński, gmina Drwinia, k. wsi Drwinia. mapa lokalizacyjna

Region fizyczno - geograficzny

Prowincja: Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem, podprowincja: Północne Podkarpacie, makroregion: Kotlina Sandomierska, mezoregion: Nizina Nadwiślańska (niższy taras Doliny Wisły). mapa

Region geobotaniczny

Prowincja: Niżowo-Wyżynna, Środkowoeuropejska, dział: Bałtycki, poddział: Pas Kotlin Podgórskich, kraina: Kotlina Sandomierska, Okręg Puszczy Niepołomickiej. mapa

Hipsometria

184-185 m n.p.m.

Dane obiektu

Powierzchnia 25,73 ha, (w tym leśna - 24,34 ha), rezerwat utw. w 1957 r.

Budowa geologiczna, rzeźba

Podłoże rezerwatu buduje warstwa (o miąższości 3-4 m) czwartorzędowych osadów rzecznych doliny Wisły, które zalegają na utworach trzeciorzędowych - gruboziarnistych piaskach i żwirach. Warstwa osadów czwartorzędowych wykształcona jest jako piaski drobnoziarniste przykryte piaskami gliniastymi, na których zalegają gliny (ok. 1 m). Na obszarze dawnych starorzeczy układ ten jest zaburzony przez występowanie nieprzepuszczalnych iłów z piaskiem i torfem.

Rezerwat położony jest w obrębie tarasu doliny Wisły, leżącego na wysokości 180-185 m n.p.m. Jego nachylenie wynosi 0,004%. Teren rezerwatu jest płaski, różnice wzniesień nie przekraczają 1 metra. W części południowej znajdują się obniżenia, które są pozostałościami po starorzeczach, w centralnej części biegnie łuk rowu melioracyjnego. Obniżenia terenu odwadniane są przez sieć rowów melioracyjnych.

Klimat

Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Rezerwat znajduje się w obrębie Subregionu Podkarpackiego (Pp)mapa

Panuje tu klimat łagodny, wyraźnie odmienny od regionów sąsiednich ze względu na warunki fizyczno-geograficzne np.: teren zalewowy, położenie w szerokiej, płaskiej dolinie, duże kompleksy leśne. Typowe dla tego obszaru są często występujące mgły (duża wilgotność powietrza), mniejsze amplitudy temperatur, wysoka średnia temperatura roczna, wysoki opad roczny, najdłuższy okres wegetacji. To wszystko wskazuje na bardziej oceaniczny charakter klimatu tego obszaru.

Wody powierzchniowe

Teren pozbawiony jest cieków o charakterze naturalnym, które przekształcone zostały w rowy melioracyjne. Przepływ w nich jest niewielki z racji małych spadków i zarastania. W okresach posusznych większość rowów wysycha. Łączna długość rowów na terenie rezerwatu wynosi 1660 m, a ich głębokość 1-1,5 m. Główny ciek kompleksu Grobla o nazwie Smigne uchodzi do Drwinki, należącej do prawobrzeżnej zlewni górnej Wisły. Koryto Wisły znajduje się w odległości 2 km od rezerwatu, w kier. płn.-zach.

Gleby

W rezerwacie występują zróżnicowane typy gleb, co wynika z urozmaiconej budowy geologicznej. Na glinach zalegają gleby brunatne właściwe, zajmujące największą powierzchnię. W części centralnej występują gleby szarobrunatne, w północnej brunatne, właściwe, wyługowane. Obniżenia zajmują czarne ziemie glejowe, wykształcone na iłach. W ciągu ostatnich 25 lat wzrasta zakwaszenie rezerwatu, co jest efektem kwaśnych deszczów (pH 3,5 - 4,8) oraz spada wilgotność gleb.

Ekosystemy

Lipówka - krajobraz przypomina tu Puszczę BiałowieskąTeren rezerwatu w całości zajmują lasy należące do 3 zespołów roślinnych. Zespołem dominującym jest grąd Tilio-Carpinetum, który występuje w postaci dwóch podzespołów: grądu niskiego (wilgotnego) i g. typowego (suchego),Potężne drzewa w rezerwacie który występuje tylko w najsuchszych miejscach i nie tworzy zwartych kompleksów. Drzewostan budują dąb, lipa, grab z domieszką olszy czarnej, wiązu i sosny. Zespół łęgu olszowego zajmuje tylko ok. 5% powierzchni w południowej części rezerwatu. Drzewostan tworzy olsza czarna Alnus glutinosa, wiąz Ulmus minor z domieszką graba Carpinus betulus i lipy Tilia cordata. W bezodpływowym zagłębieniu na obszarze rezerwatu zachował się tylko jeden mały płat olsu o powierzchni około 400 m2.

Flora

Rośliny naczyniowe

Stwierdzono obecność 153 gatunków roślin naczyniowych. Flora zbudowana jest prawie wyłącznie z gatunków rodzimych (brak roślin synantropijnych) i jest typowa dla lasów północnej części Puszczy Niepołomickiej. Dominują gatunki żyznych siedlisk lasów liściastych (klasa Querco-Fagetea); wśród nich znaczną grupę stanowią gatunki lasów łęgowych (związek Alno-Padion) oraz rośliny bagienne, których liczba jednak systematycznie maleje. Rezerwat różni się od innych lasów liściastych, gdyż brak w nim tak częstych gdzie indziej gatunków, jak np.: kopytnik Asarum europaeum, gajowiec żółty Galeobdolon luteum, przytulia (marzanka) wonna Galium odoratum, niecierpek pospolity Impatiens noli-tangere.

Kopytnik pospolityKonwalia majowa

Gnieźnik leśnyKalina koralowaStarzec Fuchsa

Występują natomiast gatunki górskie, m.in.: olsza szara Alnus incana, starzec Fuchsa Senecio fuchsii, przetacznik górski Veronica montana, narecznica szerokolistna Dryopteris dilatata, kozłek bzowy Valeriana sambucifolia. Stwierdzono obecność 6 gat. objętych ochroną prawną. Objęte ochroną ścisłą to: kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine, gnieźnik leśny Neottia nidus-avis, objęte ochroną częściową to: konwalia majowa Convallaria majalis, kruszyna pospolita Frangula alnus, przytulia (marzanka) wonna Galium odoratum, kalina koralowa Viburnum opulus.

Grzyby

Na terenie rezerwatu stwierdzono 101 gatunków grzybów wielkoowocnikowych. Są to gatunki nadrzewne związane głównie z dębem, ale także z lipą i grabem (na sośnie występują tylko 3 gatunki). Grzyby naziemne stanowią 16% mykoflory. Występują tu trzy gatunki grzybów wielkoowocnikowych nie notowane wcześniej w Polsce: Exidia cartilaginea, Urnobasidium sernanderi i Botelus junquilleus, a także rzadki i ginący Xylobolus frustulatus oraz inne bardzo interesujące i rzadkie gatunki.

Porosty

Lichenoflora jest uboga (ok. 40 gat.), występują tu głównie gatunki epifityczne, gdyż poszycie uniemożliwia rozwój porostów naziemnych. Obserwuje się szybkie wymieranie większości gatunków (kwaśne deszcze).

Fauna

Fauna jest bogata i typowa dla lasów nizinnych. Z ssaków stwierdzono 21 gatunków, m.in. gryzonie (7), drapieżne (5). Najliczniej występuje nornica ruda i mysz leśna. Z ciekawszych gatunków występuje: orzesznica, gronostaj, nocek wąsatek.

Z ptaków odnotowano 50 gat. gniazdujących, a także liczne przelotne i zimujące. To bogactwo gatunkowe na niewielkim obszarze wynika z położenia rezerwatu w dolinie Wisły, która jest głównym szlakiem migracji ptaków. Charakterystyczne dla rezerwatu są duże dziuplaki, puszczyk, siniak, dzięcioł czarny, muchołówka białoszyja. Do gatunków rzadkich należą myszołów, jastrząb, muchołówka białoszyja, dzięcioł czarny, słowik szary.

Jaszczurka zwinkaTraszka grzebieniasta

Żaba trawnaRopucha szaraMłody puszczyk

Z herpetofauny stwierdzono 5 gatunków, w tym jaszczurkę zwinkę, padalca, żmiję zygzakowatą. W rezerwacie stwierdzono 8 gatunków płazów, m.in.: żabę moczarową, ropuchę szarą, rzekotkę drzewną, traszki: grzebieniastą i zwyczajną, kumaka nizinnego. Wszystkie płazy i gady tu występujące podlegają gatunkowej ochronie prawnej. Z owadów znaleziono 236 gatunków, w tym bardzo rzadkie m.in. Anoplodera sexguttata oraz 4 gatunki błonkówek, znane tylko z tego rezerwatu.

Krajobraz i kultura

Rezerwat przedstawia naturalny las liściasty, charakterystyczny dla krajobrazu Kotliny Sandomierskiej, a przy tym o wybitnej urodzie - jakby wyjęty z sugestywnych opisów dawnych mistrzów literatury pięknej. Z uwagi na położenie w głębi większego kompleksu leśnego brak tu i w najbliższym sąsiedztwie zabytków kultury.

Zadania ochrony

Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych fragmentu lasu pierwotnego z udziałem dębu, grabu i lipy, będącego pozostałością Puszczy Niepołomickiej.

Udostępnianie

Zasady zwiedzania

Obiekt ma status ochrony ścisłej i nie jest przewidziany do zwiedzania. Ograniczenia działalności w rezerwatach zgodnie z art. 23a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37).

Trasy zwiedzania

Z uwagi na ścisły status ochrony wynikający z charakteru procesów przyrodniczych, rezerwat nie jest przewidziany do udostępniania.

Ścieżki dydaktyczne

Brak, rezerwat ścisły.

Informacja użytkowa

W Niepołomicach, w odległości ok. 14 km od rez., znajduje się siedziba nadleśnictwa. Odległość od przystanku PKS w osadzie Psarka (siedziba Leśniczego) wynosi 1,4 km, a od drogi publicznej (w linii prostej) ok. 270 m.

Historia ochrony

Od XII wieku Puszcza Niepołomicka stanowiła dobra królewskie, które były chronione przed osadnictwem, rozwijającym się na okolicznych żyznych glebach aluwialnych. Po rozbiorach prowadzono tutaj złą gospodarkę hodowlaną, zmieniającą strukturę lasu. w 1957 r. utworzono rezerwat o powierzchni 24,59 ha, jednak według aktualnych, skorygowanych pomiarów ma on 25,73 ha.

Administrator

Obiekt podlega Wojewódzkiemu Konserwatorowi Przyrody w Krakowie, oraz Nadleśnictwu Niepołomice.

Akty prawne

Zagrożenia obiektu

Źródła informacji

Opracowanie