Południowa
Europa, Azja, niektóre obszary Afryki. W Polsce występuje głównie w rejonach
południowo-wschodnich - na Zamojszczyźnie, w Przemyskiem i Tarnowskiem - w koloniach
lub pojedynczo oraz na nietrwałych stanowiskach
rozproszonych w innych częściach kraju. Tylko nad Bugiem w rejonie Hrubieszowa
i nad Sanem w rejonie Przemyśla gnieździ się stale. Polskie stanowiska leżą
na północnej granicy zasięgu tego ptaka. 
Stwierdzony w parkach narodowych: 
Na wszystkich stanowiskach w Polsce gnieździ się 50-80 par, z tego około 40 na Podkarpaciu.
Tereny otwarte, ciepłe, odznaczające się mozaiką zbiorowisk kserotermicznych, suchych łąk i pastwisk, pól i ugorów, urwistych zboczy i jarów. Doliną Sanu wnika nawet w obręb Przemyśla. Gnieździ się w urwistych brzegach rzek, lessowych ściankach wąwozów i wyrobisk, skarpach przydrożnych i śródpolnych. Gniazda zakłada w wygrzebywanych przez siebie norach. W drugiej połowie czerwca składa 3-7, najczęściej 5-6 jaj, które wysiaduje około 20 dni. Młode opuszczają gniazda w sierpniu i do odlotu przebywają razem z ptakami dorosłymi. Żywi się głównie błonkówkami, w tym pszczołowatymi, łowi także ważki, jętki i inne owady, z reguły w locie. W pszczelarstwie uznawana jest niekiedy za szkodnika.
Gatunek reprezentowany jest w Polsce przez populację małą i brzeżną, toteż podlega fluktuacjom liczebnym, a część stanowisk należy do efemerycznych. Notowane lokalne zaniki tego stepowego gatunku mają związek z chemizacją środowiska (zatrucie i zubożenie bazy pokarmowej), niszczeniem miejsc lęgowych (m. in. wskutek eksploatacji i zagospodarowania wyrobisk) oraz ze zdarzającym się zabijaniem żołn przez właścicieli pasiek. Objęta w kraju ochroną gatunkową (Dz. U. nr 13 z 1995 r., poz. 61), wprowadzona do "Polskiej czerwonej księgi zwierząt" (1992) w kategorii gat. rzadkich (R), w edycji z 2001 r. zaliczona do kat. bliskiej zagrożenia (NT). Podlega Konwencji Berneńskiej (Appendix II) i K. Bońskiej (Appendix II).