Digitalis grandiflora Mill.

Rodzina trędownikowate - Scrophulariaceae

gatunek objęty ochroną ścisłą (patrz: zmiany)

Morfologia

Naparstnica zwyczajnaRoślina do 1,2 m wysokości. Łodyga w górnej części silnie gruczołowato owłosiona. Liście na łodydze ustawione skrętolegle, z brzegami nierówno piłkowanymi i orzęsionymi, od spodu na nerwach owłosione; dolne liście lancetowate, długoogonkowe, górne siedzące. Groniasty kwiatostan utworzony jest z kwiatów o długości 3-4 cm, zwisających w kątach przysadek, na gruczołowato owłosionych szypułkach. Kielich z 5 wąskolancetowatymi, ogruczolonymi działkami nierównej długości; korona z zewnątrz delikatnie ogruczolona, szeroko dzwonkowata, jasnożółta z brunatnymi żyłkami; 3-łatkowa warga dolna, dłuższa od górnej. Pręciki 4, dwusilne. Z kielicha wystaje jajowata torebka.

Rozmieszczenie ogólne

Południowa, środkowa i wschodnia Europa, Azja Mniejsza i zachodnia Syberia.

Rozmieszczenie w Polsce

Dość częsta na całym obszarze, w górach po piętro kosówki. Najwyższe stanowisko znajduje się w Tatrach (1760 m n.p.m.). mapa występowania

Stwierdzony w parkach narodowych: występowanie w PN

Siedliska

Naparstnicę spotyka się na terenach otwartych lub umiarkowanie cienistych, na zrębach, na brzegu lasów i zarośli, w ziołoroślach, na kamienistych zboczach. Rośnie na mezo- lub eutroficznych glebach suchych do słabo wilgotnych, o odczynie kwaśnym do zasadowego (różne podtypy gleb brunatnych powstałych z glin i piasków zwałowych, lessów oraz piaskowców i wapieni, rędziny i pararędziny węglanowe, czyste i mieszane z lessem). Rzadko występuje również na ubogich glebach skrytobielicowych.

Fitocenozy

Naparstnica zwyczajnaNa niżu rośnie w ciepłolubnych zaroślach i lasach z rzędu Quercetalia pubescentis, w górach - w traworoślach ze związku Calamagrostion, murawach naskalnych i kserotermicznych (np. w zespole Dendranthemo-Seslerietum, Festucetum pallentis, Origano-Brachypodietum), w ciepłolubnych buczynach (zespół Carici-Fagetum), reliktowych laskach sosnowych, a rzadziej w mezofilnych lasach bukowo-jodłowych Dentario glandulosae-Fagetum.

Biologia

Bylina o kwiatach zapylanych przez trzmiele. Kwitnie w czerwcu i lipcu. Roślina lecznicza i trująca, ze względu na zawartość flawonoidów, glikozydów kardenolidowych (m. in. digitaliny i digitoksyny).

Wielkość populacji

Poszczególne populacje są nieliczne, składają się na ogół z kilkudziesięciu osobników.

Zagrożenie

Gatunek aktualnie nie zagrożony, choć jest rośliną pozyskiwaną dla celów leczniczych, lecz występuje często i obficie.

Ochrona

Jest objęta ścisłą ochroną gatunkową (31.12.2000), ponadto część stanowisk naturalnych jest chronione w parkach narodowych i rezerwatach. W celu skuteczniejszej ochrony tego gatunku, wykorzystywanego w przemyśle farmaceutycznym, jedyną bazę dla tego przemysłu powinna stanowić uprawa naparstnicy zwyczajnej.

W wykazie gatunków chronionych znowelizowanego rozporządz. z 2001 r. została przeklasyfikowana na gatunek częściowo chroniony.

Ważniejsze piśmiennictwo

Zobacz także

Opracowanie

<<< lista gatunków >>>