Salvinia natans (L.) All.

Rodzina salwiniowate - Salviniaceae

gatunek objęty ochroną ścisłą

Morfologia

Salwinia pływającaRoślina o ulistnionych okółkowo pędach długości do 10 cm. Liści 3 w okółku: 2 pływające po powierzchni wody, barwy zielonej o zarysie eliptycznym, 10-14 mm długości, górą pokryte brodawkami i szczecinkami, od spodu gęsto owłosione, całobrzegie o środkowym nerwie wyraźnym, na krótkich ogonkach; trzeci liść pod powierzchnią wody, tworzy pęczek o 9-13 nitkowatych korzeni o podobnych wyrostkach. U nasady podwodnego liścia kulistawe sporokarpia ok. 2 mm średnicy, skupione po 3-8, z małymi lub dużymi zarodniami.

Rozmieszczenie ogólne

Europa i Azja. Zawleczony do Afryki Północnej (Algieria) i Ameryki Północnej. W Europie najdalej na południe położone stanowiska znajdują się w północnej Hiszpanii, południowej Francji, Włoszech (po Neapol), Macedonii oraz południowej Rosji; północna granica przebiega przez północne Niemcy, Polskę oraz Królewiec.

Rozmieszczenie w Polsce

W Polsce niżowej rośnie na rozproszonych stanowiskach (dorzecze Odry, Wisły, Sanu. Największa ilość stanowisk jest w południowej części kraju. mapa występowania

Stwierdzony w parkach narodowych: występowanie w PN

Siedliska

Płytkie zbiorniki wodne takie jak: jeziora, stawy, starorzecza, zakola rzek, nieczynne kanały, z dnem pokrytym warstwą żyznego mułu. Spotykany też w wodach wypełniających leje krasowe na podłożu gipsowym oraz doły potorfowe i pokopalniane wyrobiska. Występuje na głębokościach od 5 cm do 2 m, w wodach eutroficznych, których odczyn waha się od obojętnego lub zasadowego (pH 6,5-8,0).

Fitocenozy

Miejsca otwarte oraz porośnięte roślinnością szuwarową. Gatunek charakterystyczny dla zespołu Spirodelo-Salvinietum natantis, należącego do zbiorowisk pleustonowych z klasy Lemnetea, w których poziom organizacji jest niski. Występuje też w kompleksach zbiorowisk roślin wodnych należących do klasy Potamogetonetea, w których poziom organizacji jest wyższy. Ponadto w zbiorowiskach szuwarowych i wielkoturzycowych (klasa Phragmitetea). Czasem pojawia się w słodkowodnych zbiorowiskach ramienic (klasy Charetea).

Biologia

Roślina jednoroczna (czasem w hodowli wieloletnia). Jesienią dojrzewają zarodniki. Sporokarpia wraz z zarodniami i zarodnikami opadają na dno zbiornika, aby wiosną, po rozłożeniu ścian, zarodnie wypłynęły na powierzchnię wody. 2 typy zarodników: duże - megaspory, tworzące przedrośla (gametofity) żeńskie i małe - mikrospory (przedrośla męskie). Może też rozmnażać się na drodze wegetatywnej przez podział.

Wielkość populacji

Rośnie masowo, tworząc skupienia na powierzchni wody (np. starorzecza Odry - wieś Boraszyn ok. 320 osobników na powierzchni 1m2). Liczebność populacji zmienna z roku na rok.

Zagrożenie

Gatunek zamieszczony na polskiej "czerwonej liście" jako gatunek narażony na wyginięcie (kategoria V). Zanieczyszczenie zbiorników wodnych, które ma wpływ na pogarszanie się kondycji osobników, często doprowadza do zaniku gatunku na tych stanowiskach. Również regulacja rzek i niszczenie starorzeczy stwarza zagrożenie dla stanowisk tego gatunku. Np. na Dolnym Śląsku zanotowano wyginięcie salwinii pływającej w 2 rezerwatach wskutek zanieczyszczenia wód starych koryt rzecznych nawozami spływającymi z pól uprawnych. Ponadto najliczniejsza na tym terenie populacja mająca swe stanowisko w rezerwacie "Stawy Milickie" uległa zniszczeniu wskutek oczyszczenia stawów, w których prowadzi się intensywną gospodarkę rybną. Zaobserwowano też, że ze znanych 96 stanowisk, występujących tutaj w latach 1976-80, w roku 1983 zostało jedynie 15.

Ochrona

Od 1983 r. gatunek jest objęty ścisłą ochroną. Tylko nieliczne stanowiska występują w obrębie obszarów chronionych, głównie rezerwatach. Aby skutecznie chronić resztkę naturalnych stanowisk salwinii, należy objąć ochroną rezerwatową starorzecza i stawy o bogatej florze wodnej.

Ważniejsze piśmiennictwo

Zobacz także

Opracowanie

<<< lista gatunków >>>