Aconitum moldavicum Hacq.
Rodzina jaskrowate - Ranunculaceae
gatunek objęty ochroną ścisłą
Morfologia
Roślina
1,5 m wysokości, z grubymi korzeniami. Łodyga pojedyncza lub rozgałęziona, w
górnej części z białymi, łukowato zgiętymi włoskami. Liście w zarysie okrągławonerkowate
o blaszkach dłoniasto klapowanych, z wierzchu ciemnozielonych, brzegiem i na
nerwach owłosionych, złożonych z 3-5 (7) odcinków; odcinki zwykle 3-wrębne i
grubo ząbkowane. Kwiatostan luźny, groniasty. Gałązki kwiatostanu, szypułki
kwiatowe i lancetowate podkwiatki owłosione. Kwiaty barwy niebieskiej lub brudnofioletowej.
Hełm 15-25 mm wysokości i 5-8 mm szerokości, walcowato stożkowaty, nad dzióbkiem
nieco wcięty. Miodniki na długich trzonkach, z ślimakowato zwiniętą ostrogą.
Owoce w postaci mieszków, owłosione lub nagie. Nasiona brunatne, kanciaste.
Rozmieszczenie ogólne
Karpaty i obszary przyległe. Subendemit karpacki. Przez Polskę przebiega północno-zachodnia
granica zasięgu gatunku.
Rozmieszczenie w Polsce
Rośnie głównie w Bieszczadach Zachodnich (po 1210 m) i Beskidzie Niskim oraz
na ich przedgórzach. Bardzo rzadko spotykany również w Małych Pieninach. Poza
Karpatami występuje na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, w Niecce Nidziańskieji,
w Górach Świętokrzyskich. Gatunek reglowy. 
Stwierdzony w parkach narodowych: 
Siedliska
Rośnie
w miejscach cienistych, wilgotnych, często na brzegach potoków. Występuje na
rędzinach lub glebach brunatnych
wytworzonych z wapieni lub lessów. Odczyn tych
gleb waha się od kwaśnego do zasadowego (pH 4,7 - 7,6).
Fitocenozy
Rośnie w lasach liściastych z rzędu Fagetalia sylvaticae,
oraz w ziołoroślach w zespole parzydła leśnego i omiegu górskiego Arunco-Doronicetum.
Biologia
Bylina. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Kwiaty są zapylane
przez trzmiele. Roślina o właściwościach trujących.
Wielkość populacji
Tworzy skupiska złożone z kilku do kilkuset osobników, zajmujących powierzchnie
od kilku m2 do kilkudziesięciu arów.
Zagrożenie
Gatunek zagrożony z powodu działalności gospodarczej w lasach oraz zmniejszania
się powierzchni naturalnych zbiorowisk leśnych.
Ochrona
Objęty ścisłą ochroną gatunkową. Część stanowisk
znajduje się na obszarach chronionych.
Ważniejsze piśmiennictwo
- Bróż E., Przemyski A. 1986. Występowanie, zagrożenia oraz możliwości ochrony
tojadów: mołdawskiego Aconitum moldavicum i dzióbatego A. variegatum
w Polsce. Chroń. Przyr. Ojcz. 42, 6: 28-41.
Zobacz także
Opracowanie
- prof. dr hab. Halina Piękoś-Mirek - Instytut Ochrony Przyrody PAN
- prof. dr hab. Zbigniew Mirek - Instytut Botaniki PAN
- mapa występowania gatunku wykonana wg materiałów Autorów.
<<< lista
gatunków >>>
Roślina
1,5 m wysokości, z grubymi korzeniami. Łodyga pojedyncza lub rozgałęziona, w
górnej części z białymi, łukowato zgiętymi włoskami. Liście w zarysie okrągławonerkowate
o blaszkach dłoniasto klapowanych, z wierzchu ciemnozielonych, brzegiem i na
nerwach owłosionych, złożonych z 3-5 (7) odcinków; odcinki zwykle 3-wrębne i
grubo ząbkowane. Kwiatostan luźny, groniasty. Gałązki kwiatostanu, szypułki
kwiatowe i lancetowate podkwiatki owłosione. Kwiaty barwy niebieskiej lub brudnofioletowej.
Hełm 15-25 mm wysokości i 5-8 mm szerokości, walcowato stożkowaty, nad dzióbkiem
nieco wcięty. Miodniki na długich trzonkach, z ślimakowato zwiniętą ostrogą.
Owoce w postaci mieszków, owłosione lub nagie. Nasiona brunatne, kanciaste.
