Informacje topograficzne

Położenie

Województwo małopolskie, powiat krakowski, gmina Jerzmanowice-Przeginia, grupa skałek w odległości 0, 3 km na północny zachód od osiedla Jerzmanowice-Zawyjrzał oraz ok. 1 km od drogi Kraków-Olkusz. Teren PK Dolinki Krakowskie. mapa lokalizacyjna

Region fizyczno-geograficzny

Prowincja: Wyżyny Polskie, Podprowincja: Wyżyna Śląsko-Krakowska (Zachodniomałopolska), makroregion: Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, mezoregion: Wyżyna Olkuska (Płaskowyż Ojcowski)

Region geobotaniczny

Prowincja Niżowo-Wyżynna, Środkowoeuropejska, dział: Bałtycki, poddział: Pas Wyżyn Środkowych, kraina: Wyżyna Krakowsko-Wieluńska, Okręg Południowy

Hipsometria

Obiekt położony na wysokości 513 m n.p.m.

Informacja o obiekcie

Obiekt znajduje się pod ochroną jako pomnik przyrody nieożywionej od 1970 r.

Budowa geologiczna i rzeźba

Naturalna skałka wierzchowinowa o nazwie "Grodzisko" jest zbudowana z górnojurajskiego (oksford) wapienia nieuławiconego, skalistego, pelitycznego. Jej powstanie zdeterminowały, oprócz wykształcenia litologicznego skał, procesy denudacyjno-erozyjne głównie krasowe, w mniejszym stopniu peryglacjalne. "Grodzisko" ma formę nieregularnego muru skalnego długości około 100 m, szerokości 60 m i wysokości do 18 m. Powierzchnie skałek urozmaicają struktury genetycznie związane z procesami krasowienia. Na ścianach skalnych występują liczne makroformy rzeźby powierzchniowej, jak kawerny, poszerzone szczeliny i rysy oraz mikroformy - niewielkiej średnicy i głębokości zagłębienia rozdzielone guzkami i żeberkami, powodujące chropowatość samych ścian. Skałka jest najwyższym hipsometrycznie punktem Wyżyny Olkuskiej/Płaskowyżu Ojcowskiego - obszaru będącego częścią południową Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Klimat

Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Stanowisko znajduje się na pograniczu Subregionu Podkarpackiego (PP) i Regionu Małopolskiego (WM)

Wody powierzchniowe

Jest to górna część zlewni potoku Będkówka i w otoczeniu skałki znajdują się źródła i początkowe odcinki kilku cieków zasilających ten potok, uchodzący w Rowie Krzeszowickim do Rudawy (dopływ Wisły).

Gleby

W otoczeniu skałki występują rędziny.

Ekosystemy

Skałkę otaczają pola oraz nieużytki, bezpośrednio pod skałką ciepłolubne zarośla i murawy, a w szczelinach i na małych półkach, zwłaszcza od strony płd. - ciepłolubna flora naskalna.

Flora

brak danych

Krajobraz i kultura

Grodzisko w JerzmanowicachKrajobraz południowej części Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej, zwanej Wyżyną Olkuską, charakteryzuje lekko falista powierzchnia wierzchowiny ze wznoszącymi się ponad nią różnych rozmiarów wapiennymi ostańcami. Doliny, które głęboko rozcinają wspomnianą powierzchnię, cechuje występowanie licznych zboczowych form skałkowych typu ścian, grzęd czy ambon. Tworzą one w końcowych odcinkach dolin przewężenia, czyli bramy skalne. Krajobraz ma charakter kulturowy, rolniczy, a rzeźba terenu nadaje szczególnej malowniczości barwnej mozaice pól i łąk oglądanej ze wzniesień. Niestety, formy architektoniczne współczesnej zabudowy oraz jej eksja o charakterze rozproszonym zaburza niekorzystnie ustaloną przez wieki harmonię.

Zadania ochrony

Zachowanie w postaci naturalnej obiektu oraz zapobieganie: zniszczeniu wskutek eksploatacji, rycia napisów/znaków, zanieczyszczaniu terenu wokół obiektu, rozbijaniu oraz uszkadzaniu skał.

Udostępnianie

Do skałek prowadzi szlak turystyczny od strony szosy Kraków-Olkusz. Dojazd do Jerzmanowic z Krakowa lub Olkusza.

Przy zwiedzaniu obowiązują ograniczenia art. 31a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37).

Historia obiektu

Spotykana jest też nazwa "Skałka" i w starszych przewodnikach i mapach wysokość 502 m n.p.m., na najnowszych - wys. 512,8 m n.p.m. Nazwa "Grodzisko" jest w tym regionie pospolita z racji licznych śladów osadnictwa z różnych okresów. Być może i tutaj należy domyślać się istnienia jakiejś pradawnej osady ludzkiej. Spotyka się też nazwę: "Skałka 502".

Administrator

Zarząd Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych woj. małopolskiego, nadzór Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Krakowie.

Akty prawne

Zagrożenia obiektu

Wandalizm, pozyskiwanie materiału budowlanego, degradacja krajobrazu przez niekontrolowane budownictwo w sąsiedztwie skałek.

Źródła informacji

Opracowanie