(w Polsce)
(w Krakowie).Woj. małopolskie, pow. grodzki Kraków, Miasto Kraków, dzielnica Podgórze, przy
ulicach Kamieńskiego i Swoszowickiej.
(w Polsce)
(w Krakowie).
Prowincja: Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem, podprowincja: Północne Podkarpacie,
makroregion: Brama Krakowska, mezoregion: Pomost Krakowski. Uwaga: nie
należy mylić nowej regionalizacji fizyczno-geograficznej z budową
geologiczną !
Prowincja: Niżowo-Wyżynna, Środkowoeuropejska, Pas Wyżyn Środkowych, Kraina
Krakowsko-Wieluńska, Okręg Południowy.
220 - 240 m n.p.m.
Rezerwat przyrody utw. w 1961 r., powierzchnia - 2,29 ha.
Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Rezerwat znajduje
się w obrębie Subregionu Podkarpackiego (Pp).
Jest to region umiarkowanie ciepły, na rezerwat ma duży wpływ zanieczyszczone
powietrze z uwagi na sąsiedztwo ruchliwej szosy (ul. Kamieńskiego).
Brak na terenie rezerwatu.
Skały
odsłonięte w rezerwacie "Bonarka" reprezentują przeszłość geologiczną Wyżyny
Krakowskiej sięgającą okresów górnej jury, kredy
i trzeciorzędu, a więc przedziału czasu od około 140 do
15 milionów lat. Wzgórze Bonarka ma długą tradycję badań geologicznych, które
doprowadziły do szczegółowego poznania jego budowy jako zrębu
tektonicznego o typowym dla okolic Krakowa wykształceniu litologicznym.
Wykonywane tu badania w czasie istnienia czynnych kamieniołomów, udokumentowały
także niszczone wówczas bezpowrotnie dokumenty geologicznej historii. 
Na
dnie kamieniołomu objętego ochroną odsłaniają się wapienie jurajskie ścięte
powierzchnią abrazyjną. Powstała ona w strefie
brzegowej morza kredowego, gdzie falowanie
sięgające jego dna powodowało ustawiczne przemieszczanie się po nim materiału
skalnego i intensywnie go erodowało tworząc platformę
łagodnie nachyloną w kierunku morza i rozrastającą się w stronę lądu wskutek
cofania się niszczonego, stromego klifu wybrzeża.
Białe lub kremowe wapienie zawierają liczne konkrecje
(buły) ciemnych krzemieni ściętych na powierzchni abrazyjnej. Widoczne są tu
również otoczaki kwarcu
leżące luźno lub tkwiące w wapieniach. Są to prawdopodobnie resztki rozmytych
piaszczystych sedymentów z czasów wczesnych
zalewów morza kredowego. 
Wyraźne ślady takich transgresji i niszczenia abrazyjnego zostały odsłonięte w południowej części kamieniołomu obecnie nieistniejącego. Były to fragmenty powierzchni abrazyjnych, które ścinały kolejno utwory wieku dolnego i górnego turonu. W rezerwacie "Bonarka" osady te i zjawiska z nimi związane nie występują. Zachowały się one jeszcze w nielicznych miejscach okolic Krakowa, które w czasie kredy były strefami przybrzeżnymi i podlegały okresowym i płytkim zalewom morza. W następstwie wiekowym, ponad lekko nachyloną ku południowi powierzchnią abrazyjną na wapieniach jurajskich, w rezerwacie "Bonarka" widoczne są jasno szare margle należące do piętra senonu górnej kredy. Są one bogate w twarde konkrecje krzemionkowo-wapienne tzw. czerty oraz zawierają liczne skamieniałości: jeżowce, małże, belemnity, ramienionogi, gąbki, szczątki ryb oraz otwornice. Występuje tu również w postaci drobnych skupień haczetyn - minerał o skomplikowanym składzie chemicznym, niezwykle rzadko spotykany w przyrodzie.
Najmłodsze utwory odsłonięte w rezerwacie pochodzą z okresu trzeciorzędu i są zachowane fragmentarycznie, jedynie w niewysokich skarpach przy ul. Kamieńskiego. Margle senońskie są tu przykryte cienką warstwą kremowo-różowych, okruchowych skał wapiennych określanych jako typ caliche (czyt. kalicze). Jest to utwór lądowy (dawniej określany jako wapień słodkowodny), który powstał na podłożu rumoszu margli kredowych dzięki powtarzającym się procesom rozpuszczania i wytrącania z nich węglanu wapnia w warunkach ciepłego klimatu. Zostały one następnie przykryte szarozielonymi iłami morskiego zalewu morza mioceńskiego.
Rezerwat
"Bonarka" prezentuje również dobre przykłady małych uskoków
o zrzutach do 3 m, charakterystycznych dla struktur tektonicznych Wyżyny Krakowskiej.
Powierzchnia abrazyjna jest rozcięta tymi uskokami
i dzięki temu tworzy ona trzy tarasy na różnych poziomach wznoszących się ku
południowi. W obrębie najwyższego poziomu zaznacza się również uskok o przebiegu
poprzecznym do pozostałych. Należy on do typu uskoków zawiasowych o zrzucie
stopniowo redukującym się do 0.
Brak danych.
Brak danych.
Sukcesja roślinności ruderalnej i stepowej.
Uboga malakofauna cechująca środowiska o znacznym przekształceniu antropogenicznym.
Bonarka jest jednym z wapiennych wzgórz otaczających Kraków. Należy ona do tzw. Krzemionek Podgórskich. Stąd jak również z Krzemionek Dębnickich, a także z okolic Tyńca, od dawnych wieków pozyskiwane były surowce skalne dla budownictwa i przemysłu. Z biegiem lat po II wojnie światowej stopniowo ograniczano uciążliwą dla miasta eksploatację oraz przemysł. Dawne kamieniołomy, które w okresie swojej aktywności zniekształciły krajobraz wzgórz, obecnie spełniają funkcję jako tereny parkowe, rekreacyjne, turystyczne i dydaktyczne, objęte różnymi formami ochrony krajobrazu i przyrody.
Wzgórze Bonarka ma swoją długą historię wpisaną w dzieje Krakowa. W północnej części wzgórza wznosi się legendarny Kopiec Krakusa usypany prawdopodobnie w VII lub VIII wieku. Nazwa wzgórza wiąże się z nazwiskiem mieszczanina krakowskiego Bonera, który na przełomie XV i XVI wieku założył tu papiernię. Bonarka jest pamiętnym miejscem martyrologii z czasu II wojny światowej. Ponad ścianą kamieniołomu objętego ochroną znajduje się pomnik i płyta na jego zapleczu, pamięci zamordowanych w byłym pobliskim obozie koncentracyjnym w Płaszowie.
Rezerwat nie posiada otuliny. Przylega do ruchliwej trasy obwodnicowej.
Celem
ochrony jest zachowanie kopalnej powierzchni abrazyjnej
na wapieniach górnojurajskich,
odsłoniętej w dnie nieczynnego kamieniołomu oraz utworów górnej
kredy i trzeciorzędu we wschodnim obramowaniu wyrobiska.
Brak odrębnego regulaminu. Przy zwiedzaniu obowiązują ograniczenia art. 23a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37).
Brak odrębnych, patrz: ścieżka dydaktyczna
Rezerwat położony w obrębie miasta ma szczególną rolę edukacyjną. Jego walory
geologiczne są udostępnione dzięki urządzonej tu w 1992 roku ścieżki dydaktycznej,
trwale konserwowanej i objaśnionej tablicą i folderem.
Dojazd autobusem komunikacji miejskiej do skrzyżowania ul. H. Kamieńskiego z ul. Walerego Sławka (od Dworca PKP/PKS).
Pozyskiwanie skał ze wzgórza Bonarka istniało od dawna, o czym świadczą m. in. pierwsze publikacje geologiczne. Badania geologiczne na wzgórzu Bonarka zostały zapoczątkowane w drugiej połowie XIX w., a opis występujących tu utworów podał S. Zaręczny. W okresie po II wojnie światowej wzgórze objęte zostało intensywną eksploatacją margli i iłów dla potrzeb cementowni Bonarka. W rezultacie tej działalności powstały dwa wyrobiska, po północnej i południowej stronie obecnej ul. Kamieńskiego. Jedno z nich, północne, udało się zachować, natomiast południowe - rozleglejsze i bardziej interesujące geologicznie, zostało pod koniec lat 50. wypełniane komunalnymi odpadkami, następnie splantowane i częściowo zabudowane. Ten sam los był przeznaczony dla obszaru obecnego rezerwatu gdyby nie skuteczna interwencja geologów z krakowskich uczelni i Zakładu Ochrony Przyrody PAN, który w lipcu 1959 r. przekazał Wojewódzkiemu Konserwatorowi Przyrody mgr inż. S. Smólskiemu projekt, który był podstawą utworzenia rezerwatu. Nawet już po zatwierdzeniu rezerwatu (1961 r.) groziła likwidacja kamieniołomu traktowanego jako nieużytek. Był on także miejscem nielegalnego wysypiska śmieci. Usilne starania i liczne wizje lokalne organizowane przez ówczesny Zakład Ochrony Przyrody PAN z udziałem prof. Walerego Goetla i Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody dr Jana Nowaka, uchroniły rezerwat, a opieka nad nim powierzona została młodzieży Technikum Geologicznego w Krakowie. Pierwszy projekt dydaktycznego urządzenia rezerwatu powstał w 1966 r., a następny w 1986 r., który został zrealizowany dopiero w 1992 r. w czasie, gdy funkcję Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody pełnił mgr inż. Jerzy Wertz.
Wojewódzki Konserwator Przyrody w Krakowie.
Odłupywanie skał i skamieniałości, niszczenie urządzeń rezerwatu, zwiedzanie poza wyznaczoną ścieżką dydaktyczną.