Informacje topograficzne

Położenie

Woj. małopolskie, powiat nowosądecki, gmina Gródek nad Dunajcem, vis a vis miejscowości Gródek nad Dunajcem. Wyspa Grodzisko położona jest w środkowej części Jeziora Rożnowskiego, w miejscu, gdzie dawna dolina Dunajca gwałtownie zmienia kierunek z północnegona zachodni. Teren OChK Województwa Nowosądeckiego. mapa lokalizacyjna

Region fizyczno-geograficzny

Prowincja: Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem, podprowincja: Zewnętrzne Karpaty Zachodnie, makroregion: Pogórze Środkowobeskidzkie, mezoregion: Pogórze Rożnowskie.

Region geobotaniczny

Prowincja: Górska, Środkowoeuropejska, Podprowincja: Karpacka, Dział: Karpaty Zachodnie, Okręg Beskidy, Podokręg Pogórze Fliszowe.

Hipsometria

Najwyższy punkt wzgórza - 313,50 m n.p.m., wysokość względna przy napełnionym zbiorniku wynosi 47,70 m, a przymaksymalnym poziomie piętrzenia (powodziowego) - 43,50 m.

Dane obiektu

ZP-K "Wyspa Grodzisko" utworzono w 1995 r., od 1997 r. podlega też ochronie prawnej w ramach OChK, na obszarze ZP-K brak innych obiektów chronionych.

Budowa geologiczna

Podłoże obszaru zbudowane jest z pofałdowanych skał fliszowych wieku trzeciorzędowego, paleogeńskiego. Skały te reprezentowane są w obrębie wzniesienia - obecnie wyspy - Grodzisko przez zlepieńce i gruboziarniste piaskowce warstw ciężkowickich, których liczne odsłonięcia znajdują się na jej brzegach i stokach.

Rzeźba

Wyspa jest jako naturalnym, stromym wzniesieniem górującym nad taflą sztucznego zbiornika wodnego. Ma nieco wydłużony kształt, zbliżony do trójkąta, a nachylenie stoków wynosi od ok. 28 do 55%.

Gleby

Gleba typowa dla uboższych siedlisk leśnych o średniej głębokości ok. 80 cm.

Wody powierzchniowe

Jezioro RożnowskieOtaczające wyspę wody zbiornika są w warstwie powierzchniowej wystarczająco natlenione. W ocenie ogólnej są to wody w klasie II, z nieznaczną tendencją poprawy.

 

 

Klimat

Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Obiekt znajduje się w strefie Regionu Karpackiego (GK), w piętrze umiarkowanie ciepłym.

Ekosystemy

Wyspa GrodziskoWyspa Grodzisko jest w całości zalesiona, wiek obecnych drzew nie przekracza 50 lat. Drzewostan leśny wyraźnie dominuje w szacie roślinnej i krajobrazie. Zbiorowisko leśne Grodziska określono jako przejściowe między grądem Tilio-carpinetum - (wariant ubogi) i borem mieszanym Pino-Quercetum. Drzewostan z przewagą graba obejmuje ok. 50% powierzchni, dębu - ok. 30%, sosny ponad 10%, brzozy mniej niż 10%. Pojedynczo, w północnej części, występuje także buk. W trakcie napełniania zbiornika, ok. 50 lat temu, drzewostan wyspy stanowiły zaledwie podrosty lub naloty naturalne; starsze drzewa zostały prawdopodobnie wyeksploatowane. Przez okres 50 lat nie prowadzono żadnych zabiegów gospodarczych, stąd drzewostan jest pochodzenia samosiewnego i odrostowego. Obecny skład gatunkowy odpowiada warunkom siedliskowym.

Flora

Drzewostan tworzą: grab Carpinus betulus, dąb szypułkowy i bezszypułkowy Quercus robur i petraea, sosna Pinus sylvestris, brzoza brodawkowata Betula pendula, buk zwyczajny Fagus sylvatica;

Bez czarnyBluszcz zwyczajnyPodszyt: bez czarny Sambucus nigra, leszczyna Corylus avellana, jeżyna Rubus caesius, dereń świdwa Cornus sanguinea, jarząb pospolity Sorbus aucuparia, klon polny Acer campestre, jawor Acer pseudoplatanus, grab Carpinum betulus, głóg jednoszyjkowy Crataegus monogyna, porzeczka alpejska Ribes alpinum.

Runo: jastrzębiec baldaszkowaty Hieracium umbelatum, jastrzębiec leśny Hieracium murorum, pszeniec gajowy Malempyrum nemorosum , kopytnik pospolity Asarum europeaum, konwalia majowa Convallaria majalis, kokoryczka wielkokwiatowa Polygonatum multiflorum, fiołek leśny Viola reichenbachiana, borówka czarna Vaccinium myrtillus, narecznica samcza Dryopteris filix-mas, bluszczyk kurdybanek Glechoma hederacea, bluszcz pospolity Hedera helix, kupkówka Dactylis glomerata .

Kopytnik pospolityKonwalia majowaKupkówka pospolita

Fauna

Wyspa jest miejscem wypoczynku ptaków migrujących i noclegowiskiem, w przypadku niektórych gatunków może być preferowanym miejscem lęgów.

Krajobraz i kultura

Wyspa "Grodzisko" stanowi malowniczy akcent na jez. RożnowskimZ daleka wyspa, dzięki swemu zwartemu zalesieniu i odizolowaniu przez wodę od otoczenia lądowego, czyni wrażenie enklawy pierwotności. Zbiornik znajduje się na dnie rozległej i dość głębokiej doliny, której stoki są głównie zagospodarowane rolniczo, w sposób raczej harmonijny i dostosowany do ukształtowania terenu i warunków glebowych oraz krajobrazu. Nad brzegami jeziora powstały liczne osiedla rekreacyjne, których architektura i układ przestrzenny w wielu wypadkach odbiegają od lokalnych tradycji i wprowadzają niepokój w ten wyjątkowo atrakcyjny wizualnie krajobraz o rozległych panoramach widokowych. W otoczeniu sąsiedztwie zbiornika znajduje się szereg ciekawych zabytków Urozmaicony krajobraz jeziora i jego otoczeniahistorii i przyrody, a przeszłość historyczną ma też sama wyspa, gdyż wg starych przekazów znajdował się tu zameczek rycerski wzniesiony prawdopodobnie w XIV wieku, który uległ zniszczeniu w latach 1390 - 1410. Na wyspie nie ma obecnie żadnych ruin i innych śladów budowli. Gródek ów - biorąc pod uwagę niewielkie spłaszczenie wierzchołka wzgórza - nie mógł być budowlą dużą. Zgodnie z ówczesnymi zwyczajami, najbliższe otoczenie zameczku było zapewne odlesione.

Zadania obiektu

Zachowanie wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, jako wartości estetycznych.

Udostępnianie

Wyspa nie jest obecnie udostępniana turystycznie. Wykorzystanie wyspy dla celów dydaktyczno - naukowych jest możliwe bez podejmowania jakichkolwiek sposobów zagospodarowania. W razie potrzeby może być dopuszczone wyznaczenie przyrodniczej ścieżki dydaktycznej. Najmniejsza odległość wyspy od prawego brzegu jeziora wynosi około 300 m, od brzegu lewego (półwysep Patelnia) - około 550 m.

Historia ochrony

Przed spiętrzeniem zbiornika obecna wyspa była zalesionym wzgórzem wznoszącym się ok. 53 m ponad płaskie dno doliny Dunajca zwane "Równią Gródecką". W pobliżu znajdowało się ujście potoku Bartkowskiego, na terenie ówczesnej wsi Kobyle-Gródek. Las porastający wzgórze Grodzisko należał do prywatnych właścicieli położonych w pobliżu gospodarstw. Koryto Dunajca znajdowało się w odległości ok. 250 m na zachód od wzgórza. Tuż u stromych, zachodnich zboczy przebiegał mały ciek wodny. Wg przekazów historycznych na szczycie wzgórza znajdował się niegdyś zamek. Wyspa nazywana jest bywa potocznie "Małpią Wyspą".

Administracja

Nadzór Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Krakowie.

Akty prawne

Rozporządzenie Wojewody Nowosądeckiego Nr 8 z dnia 3 kwietnia 1995 r w sprawie uznania za Zespół Przyrodniczo - Krajobrazowy Wyspy Grodzisko w Gminie Gródek nad Dunajcem;

Obwieszczenie wojewody Małopolskiego z dnia 29 marca 1999 r. w sprawie ustalenia i ogłoszenia wykazów aktów prawa miejscowego wydanych odpowiednio przez Wojewodów: Krakowskiego, Bielskiego, Katowickiego, Kieleckiego, Krośnieńskiego, Nowosądeckiego i Tarnowskiego obowiązujących na odpowiednich częściach obszaru Województwa Małopolskiego /Dz. Urz. Woj. Małopol. Nr11/99.

Zagrożenia

Stałe penetrowanie przez osoby postronne, zwłaszcza przez biwakujących turystów i wędkarzy, co powoduje zaśmiecanie brzegów wyspy, płoszenie dziko żyjących zwierząt (zwł. przedstawicieli herpetofauny i awifauny), wycinanie drzew na ogniska, wydeptywanie roślin, zbiór grzybów i powodowanie erozji gleby. Zagrożeniem dla wyspy może stać się realizacja planów zagospodarowania jej dla celów turystycznych. Zachowanie tej niewielkiej enklawy naturalnej przyrody jest szczególnie ważne w sytuacji coraz gwałtowniejszej i niekontrolowanej urbanizacji otoczenia jeziora.

Źródła informacji

Opracowanie