Nazwa i akronim parokrotnie zmieniane. Utworzona 5.10.1948 r. w Fontainebleau jako IUPC (Międzynarodowa Unia dla Ochrony Przyrody), od 1956 r. IUCN (Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Jej Zasobów), obecna nazwa od 1988 r. z zachowaniem akronimu. Siedziba główna - Gland (Szwajcaria).
Spadkobierca i kontynuator działalności Międzynarodowego Biura Ochrony Przyrody. Adres internetowy: http://www.iucn.org.

Najpoważniejsza międzynarodowa organizacja zajmująca się praktycznie wszystkimi dziedzinami ochrony przyrody, o niekwestionowanym autorytecie. Prowadzi programy badawcze i działania ochronne oraz popularyzatorskie samodzielnie oraz współpracując z agendami ONZ (UNEP, UNESCO, FAO, WHO), WWF, instytucjami rządowymi i organizacjami pozarządowymi, często jako koordynator działań różnych podmiotów. Członkami IUCN są państwa, agencje rządowe, instytucje naukowe oraz organizacje pozarządowe. IUCN organizuje liczne konferencje specjalistyczne oraz publikuje oficjalne raporty z różnych dziedzin ochrony przyrody, uważane za materiały źródłowe. Prowadzi lub koordynuje liczne programy ochrony przyrody.

Struktura IUCN: Zgromadzenie Ogólne (władze Unii, ustalające politykę organizacji na kongresach odbywanych co 2 lata), Sekretariat (realizuje programy Unii, posiada biura w wielu krajach), 6 specjalistycznych komisji:

• Światowa Komisja Obszarów Chronionych (WCPA),
• Komisja Gatunków Zagrożonych (SPS),
• Komisja Ekonomii Środowiska i Polityki Społecznej (CEESP),
• Komisja Gospodarowania Ekosystemami (CEM),
• Komisja Edukacji i Komunikacji Społecznej (CEC),
• Komisja Prawa Ekologicznego (CEL).

W ramach IUCN działało też do niedawna utworzone w 1980 r. Światowe Centrum Monitoringu Ochrony Przyrody (WCMC - World Conservation Monitoring Center) z siedziba w Cambridge (Wlk. Brytania), gromadzące, opracowujące i udostępniające dane o przyrodzie i stanie środowiska w formie publikacji oraz w Internecie (http://www.unep-wcmc.org).
Od niedawna WCMC podlega UNEP, kontynuując swoją wcześniejszą działalność jako oficjalna agenda Organizacji Narodów Zjednoczonych.

W Polsce działają: Fundacja IUCN Poland, realizująca programy Unii i prowadząca regionalne biuro tej organizacji oraz Polski Komitet IUCN, utworzony w 1996 r. z krajowych przedstawicieli organizacji będących członkami IUCN: Państwowej Rady Ochrony Przyrody, Komitetu Ochrony Przyrody PAN, Instytutu Ochrony Przyrody PAN, Instytutu Ochrony Środowiska, Polskiego Klubu Ekologicznego, Ligi Ochrony Przyrody, Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Przyrody "pro Natura" oraz Fundacji ''EkoFundusz''.

Ważniejsze inicjatywy i działania podejmowane przez IUCN:

• 1962 r. - opublikowanie Listy parków narodowych i rezerwatów równoważnych ONZ (UN List of national parks and equivalent reserves) na zlecenie ONZ (kolejne aktualizacje Listy publikowano co 5 lat (ostatnia z 1997), od 1982 r. pod nazwą: Lista Parków Narodowych i Obszarów Chronionych ONZ - UN List of National Parks and Protected Areas);

• 1969 r. - opublikowanie Czerwonej Księgi gatunków zagrożonych (później aktualizowanej i rozszerzanej)

• 1969 r. - wprowadzenie jednolitych kryteriów tworzenia parków narodowych (X Zgromadzenie Ogólne IUCN - New Delhi);

• 1971 r. - doprowadzenie, przy wiodącym udziale International Waterfowl and Wetlands Research
  Bureau (IWRB), do przyjęcia w Ramsar Konwencji o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego, zw. "Konwencją Ramsarską" i rozpoczęcie gromadzenia danych o obszarach podlegających konwencji.

• 1972 r. - współudział w tworzeniu Listy Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury do Konwencji o ochronie światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego UNESCO, zw. konwencją "World Heritage"

• 1972 r. - Współudział w przygotowywaniu Konferencji Sztokholmskiej i jej materiałów

• 1972 r. - zorganizowanie II Światowej Konferencji Parków Narodowych w Yellowstone NP z okazji 100-lecia utworzenia parku.

• 1973 r. - doprowadzenie do podpisania w Waszyngtonie Konwencji o handlu zagrożonymi gatunkami fauny i flory zw. "Konwencją CITES"

• 1977 r. - wydanie pierwszego w dziejach, obszernego zbioru danych o parkach narodowych i innych obszarach chronionych wraz z uaktualnioną listą tych obiektów (2 tomy).

• 1978 r. - publikacja pierwszej Czerwonej Księgi Roślin, zawierającej dane z 89 państw.

• 1980 r. - przygotowanie i publikacja wspólnie z UNEP i WWF Światowej Strategii Ochrony Przyrody, która zostaje spopularyzowana w 35 państwach.

• 1980 r. - utworzenie Światowego Centrum Monitoringu Ochrony Przyrody WCMC

• 1982 r. - opracowanie i doprowadzenie do przyjęcia przez XXVIII Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych "Światowej Karty Przyrody"

• 1983 r. - publikacja pierwszej Czerwonej Księgi Bezkręgowców

• 1984 r. - utworzenie w Nairobi (Kenia) pierwszego regionalnego biura IUCN - w regionie szczególnie newralgicznym z punktu widzenia ochrony przyrody.

• 1991 r. - opracowanie i rozpropagowanie w 65 państwach II Światowej Strategii Ochrony Przyrody "Troska o Ziemię: Strategia Zrównoważnonego Trwania" ("Caring for the Earth")

• 1992 r. - Współudział w przygotowaniu i rozpropagowaniu Konwencji o różnorodności biologicznej.

• 1992 r. - zorganizowanie IV Światowego Kongresu Parków Narodowych i Obszarów Chronionych w Caracas, który gruntownie zmienił podejście do zadań parków narodowych

• 1994 r. - XIX Zgromadzenie Ogólne IUCN w Buenos Aires przyjmuje znowelizowaną kategoryzację obszarów chronionych oraz nową strategię wypracowaną przez Kongres w Caracas, którego jednym z programów są przeznaczone dla Europy "Parki dla Życia" (Parks for Life), w którą udało się włączyć 20 państw.

• 1996 r. - organizacja wspólnie z UNEP i UNESCO I Światowego Kongresu Ochrony Przyrody w Montrealu, którego jednym z głównych tematów były przyrodnicze obiekty objęte Konwencją Światowego Dziedzictwa

• 1996 r. - wydanie znowelizowanej Czerwonej Księgi zagrożonych Zwierząt, zawierającej charakterystyki 5205 gatunków.

• 1998 r. - wydanie zrewidowanych wersji: Czerwonej Księgi Zagrożonych Roślin i Listy Obszarów Chronionych Organizacji Narodów Zjednoczonych

• 2000 r. - II Światowy Kongres Ochrony Przyrody IUCN w Ammanie (Jordania) poświęcony zachowaniu przestrzeni ekologicznej naszej Planety, jako gwarancji bezpieczeństwa i przetrwania ludzkiej cywilizacji. Na Kongresie zaprezentowano m. in. najnowszą redakcję "Czerwonej listy gatunków zagrożonych" ("2000 Red List IUCN of Threatened Species").