Specyficzna rzeźba ukształtowana jest w mozaikę terenów bagiennych w układzie pasmowym z wydmami śródlądowymi, uznanymi za najlepiej w skali Europy zachowane w klasycznym kształcie.

Powiązanie procesu kształtowania wydm z eoliczną sedymentacją ziaren piasku stało się powodem większego rozdrobnienia siedlisk, niż wynikałoby z samego charakteru geomorfologicznego. Gleby, w całej swej rozmaitości, grupują się na piaszczyste i bagienne.

Cechą dominującą klimatu jest niedostatek opadów. W związku z tym trwanie i rozwój przyrody Puszczy Kampinoskiej zależy od stanu stosunków wodnych. Dlatego przerwano tzw. melioracje wodne prowadzące w szybkim tempie do katastrofalnego wysuszenia. Obecnie z wielkim trudem i kosztem Park przywraca poprzednie warunki przyrodnicze. W szybszej realizacji przeszkadzają pozostałości gruntów prywatnych.

Skomplikowane rozmieszczenie i zróżnicowanie siedlisk są niewątpliwie przyczyną bogactwa gatunkowego flory i fauny. Kilkuset letnia gospodarka rolna w znacznej mierze zwiększyła różnorodność biologiczną, zwłaszcza szaty roślinnej. Problemem ochronnym staje się jej zastąpienie zabiegami konserwatorskimi, szczególnie w stosunku do zbiorowisk łąkowych.

Ostoją naturalności są lasy grupujące wszystkie zespoły centralnej części Niżu Polskiego. Najbardziej wartościowa jest dąbrowa świetlista (na piasku wydmowym!).

Bogactwo fauny uzasadnione jest zarówno różnorodnością środowisk, jak i położeniem w zwornikowym punkcie korytarzy ekologicznych (o znaczeniu europejskim) z biegiem rzek: Wisły, Bugu, Narwi, Wkry i Bzury. Dlatego spotyka się wiele gatunków przechodnich lub przelotnych; dotyczy to przede wszystkim ptaków, a z innych np. wilka.

Cechą koronną krajobrazu Puszczy Kampinoskiej jest rozdrobniona mozaika środowisk, co jednak nie eliminuje możliwości rozległych widoków, zwłaszcza z eksponowanych punktów na grzbietach wydmowych lub skarpie pradoliny wiślanej. Wzrokiem wtedy ogarniamy szeroko nurt i brzegi Wisły, rozległe łąki i turzycowiska, zróżnicowane barwnie morze koron drzew kompleksów leśnych, ale także i "las" wysokich gmachów w centrum Warszawy.

Konieczne jest podkreślenie historycznej roli terytorium Puszczy i jej mieszkańców we wszystkich zrywach niepodległościowych jako refugium, miejsce wypadowe, a także miejsca martyrologii narodowej, z największym cmentarzem w Palmirach włącznie.

Park jest dobrze przygotowany do działalności edukacyjnej poprzez Centrum Edukacji KPN w Izabelinie i Ośrodek Dydaktyczno-Muzealny w Granicy. W roku 1974 powstały w KPN trzy pierwsze w Polsce przyrodnicze ścieżki poznawcze (=dydaktyczne). Turystom służy 350 km znakowanych szlaków pieszych i narciarskich oraz 200 km rowerowych.

Znaczenie Kampinoskiego PN zostało uznane przez UNESCO dnia 21.I.2000 r. aktem zatwierdzenia Rezerwatu Biosfery Puszcza Kampinoska w ramach programu MaB.

W sieci ECONET-PL park znajduje się na terenie obszaru węzłowego o znaczeniu międzynarodowym nr 20M, w sieci CORINE jest to ostoja przyrody nr 239 (Puszcza Kampinoska), a w sieci ostoi ptaków - ostoja rangi krajowej nr 122. Według klasyfikacji obszarów chronionych IUCN park posiada kategorię II.

Więcej informacji w opisie szczegółowym >>>