Woj. podkarpackie, powiat bieszczadzki, gminy Cisna i Solina. Teren Ciśniańsko-Wetlińskiego
Parku Krajobrazowego.
Prowincja: Karpaty Wschodnie, podprowincja: Beskidy Wschodnie, makroregion:
Beskidy Lesiste, mezoregion: Bieszczady Zachodnie.
Prowincja: Górska, Środkowoeuropejska, Podprowincja: Karpacka, Dział: Karpaty
Wschodnie, Okręg - Karpaty Lesiste, Podokręg Bieszczady.
460 - 776 m n.p.m.
Powierzchnia - 450,49 ha, rezerwat utw. w 1988 r.
Teren
rezerwatu obejmuje średnie i niskie grzbiety górskie oraz dolinę rzeki Wetliny
wraz z przełomowym jej odcinkiem. Podłoże tego obszaru stanowią fliszowe
utwory warstw krośnieńskich (wieku dolnotrzeciorzędowego,
oligoceńskiego) należące do płaszczowinowej
jednostki śląskiej Karpat
zewnętrzych. Wzniesienia zbudowane są przeważnie z grubych serii
tzw. piaskowców otryckich, w dolinach przeważają
zaś łupki łatwo ulegające wietrzeniu. W rezultacie
przewarstwiania się kompleksów piaskowcowych oraz łupkowych i częstej przewagi
piaskowców w wyższych partiach stoków górskich a także silnego nachylenia zboczy
dolin w wielu miejscach występuje tendencja do rozwoju osuwisk.
Wyraźna jest ona zwłaszcza tam, gdzie nachylenie stoku jest zgodne z układem
struktur geologicznych. Charakterystycznym elementem rzeźby są tu zatem osuwiska
rozwijające się wieloetapowo. Ostatni, najmłodszy etap rozwoju tego typu form
miał miejsce w 1980 r. na stoku góry Połoma. W lipcu tego roku, w rezultacie
przesycenia materiału skalnego wodą z ulewnych deszczów nastąpiło odkłucie materiału
na długości około 180 m. Materiał utworzył jęzor osuwiskowy, który zatamował
dolinę Wetliny powodując powstanie jeziora zaporowego, nazwanego Jez. Szmaragdowym.
Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Rezerwat znajduje
się we wsch. części Regionu Karpackiego (GK).
i należy do piętra umiarkowanie
ciepłego, marginalnie wchodząc w piętro umiarkowanie chłodne.
Obszar rezerwatu położony jest w obrębie jednostki mezoklimatycznej: Pasma grzbietowe Bieszczadów. Panujący tutaj klimat przejawia cechy pośrednie pomiędzy klimatem kontynentalnym a oceanicznym, co wyraża się zmiennością typów i stanów pogodowych. Stosunkowo duże amplitudy temperatur lata i zimy wskazują jednak na większy kontynentalizm klimatu w odróżnieniu od obszarów Karpat Zachodnich.
Rezerwat odwadniają potoki stanowiące dopływy Wetliny uchodzącej do Solinki, a następnie Sanu. Wszystkie wody płynące mają łączną powierzchnię przeszło 25 ha. Odcinek rzeki Wetliny ma 8,5 km długości, a jego powierzchnia wynosi ok. 23 ha. Znacznie mniejszy, bo 600 - metrowy odcinek Solinki zajmuje obszar blisko 2 ha. Wody stojące stanowią obecnie znikomy% pow. rezerwatu, ponieważ po przekopaniu w 1981 r. zapory lustro wody Jeziora Szmaragdowego znacznie się obniżyło.
Przeważającym typem gleb rezerwatu są gleby brunatne występujące tutaj w różnych podtypach i odmianach (brunatna słabo wyługowana, brunatna wyługowana w odmianie umiarkowanie suchej i odmianie umiarkowanie wilgotnej brunatna kwaśna). Dno doliny zalegają mady, a gleby bagienne występują jedynie w okolicy jeziora i w lokalnych zagłębieniach terenu. Najmniejszy udział mają gleby bielicowe i pseudobielicowe.
Dominującą grupą zbiorowisk roślinnych rezerwatu są zespoły leśne charakterystyczne dla wykształconych tutaj dwóch pięter roślinnych - pogórza i regla dolnego. Niewielki udział mają łąki oraz zbiorowiska o charakterze przejściowym - związane z sukcesją gatunków drzewiastych na tereny porolne. Odnotowano tutaj 10 zbiorowisk roślinnych. Najliczniejszą grupę stanowią zespoły leśne (7 jednostek, w tym: nadrzeczna olszyna górska Alnetum incanae, żyzna buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fagetum, grąd Tilio-Carpinetum). Zbiorowiska nieleśne reprezentowane są przez niewielkie płaty łąk rajgrasowych i ziołorośli z wiązówką i lepiężnikiem wyłysiałym oraz łopuszyny.
Lasy rezerwatu budują takie gatunki drzew jak: buk, grab, olsza szara, jodła oraz lokalnie sztucznie wprowadzony świerk. W domieszce występują: osika, jawor, wierzba iwa, lipa i brzoza. Duże zróżnicowanie rzeźby, zmienność warunków glebowych oraz znaczna rozpiętość wysokości n.p.m. (2 piętra roślinne) sprawiają, że flora rezerwatu jest bogata i różnorodna. Występuje tu ok. 350 gatunków roślin naczyniowych, głównie typowych dla średnich i niższych położeń Bieszczadów. Flora rezerwatu charakteryzuje się znacznym udziałem roślin górskich - głównie reglowych oraz elementów wschodniokarpackich (tojad wschodniokarpacki, sałatnica leśna, lulecznica kraińska, ciemiężyca biała). Na szczególną uwagę zasługują gatunki rzadkie dla Bieszczadów, takie jak: obrazki plamiste, bluszcz pospolity i języcznik zwyczajny.
W rezerwacie występuje szereg gatunków chronionych. Gatunki objęte całkowitą ochroną: bluszcz pospolity Hedera helix, buławnik wielkokwiatowy Cephalanthera damasonium, buławnik mieczolistny Cephalanthera longifolia, gnieźnik leśny Neottia nidus-avis, gółka długoostrogowa Gymnadenia conopsea, języcznik zwyczajny Phyllitis scolopendrium, kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine, lilia złotogłów Lilium martagon, tojad dziubaty Aconitum variegatum, tojad wiechowaty Aconitum paniculatum, widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum. Gatunki objęte ochroną częściową: centuria pospolita Centaurium erythraea, pokrzyk wilcza-jagoda Atropa belladonna.
Teren rezerwatu wraz z otaczającym go kompleksem puszczańskich lasów stanowi jedną z bogatszych ostoi fauny bieszczadzkiej, gdzie skupiają się rzadkie i prawnie chronione gatunki największych polskich drapieżników (niedźwiedź brunatny Ursus arctos, ryś Felis lynx, żbik Felis silvestris, wydra Lutra lutra ) oraz zwierzyna płowa.
Spośród przedstawicieli ornitofauny zalatuje niezwykle rzadki orzeł przedni Aquila chrysaetos oraz myszołów zwyczajny Buteo buteo.
W granicach rezerwatu znajduje się wyjątkowo malowniczy przełom rzeki Wetliny. Tutaj także utworzyło się największe osuwisko oraz powstało jezioro zaporowe (obecnie wypłycone). Walory estetyczne i krajobrazowe, a zatem i rangę turystyczną podnoszą licznie występujące progi skalne, zastoiska wodne i obrywy skalne.
Rezerwat powołany jest dla ochrony krajobrazu przełomowego odcinka rzeki Wetliny wraz z otaczającymi go lasami skupiającymi wiele rzadkich i chronionych przedstawicieli flory i fauny. Chroniony obiekt jest również miejscem dynamicznych procesów geologicznych i związanych z nimi zjawisk.
Ograniczenia zgodnie z art. 23a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37).
Przez teren rezerwatu, wzdłuż pot. Wetlina, prowadzi droga, obecnie zamknięta dla ruchu kołowego.
Brak.
Doliną rzeki Wetliny biegnie dogodna droga dojazdowa do rezerwatu. Dojazd do granicy rezerwatu możliwy jest zarówno trasą dużej jak i małej obwodnicy bieszczadzkiej: do wsch. granicy od Kalnicy, do zach. od Terki lub Cisnej.
Przed II wojną światową teren rezerwatu użytkowany był przez ludność nieistniejących dzisiaj osad (Łuh, Zawój). Niektóre fragmenty jeszcze do 1948 r. były zagospodarowane rolniczo, a obecnie obszar ten sukcesywnie zarasta roślinność leśna i zaroślowa. Rezerwat utworzono w 1988 r.
Obiekt podlega Wojewódzkiemu Konserwatorowi Przyrody w Rzeszowie.
Wysokie walory estetyczne i krajobrazowe oraz duża ilość dogodnych tras dojazdowych jest przyczyną dużego natężenia ruchu turystycznego.