Philomachus pugnax (Linnaeus, 1758)

Rodzina - Bekasowate Scolopacidae

Rzad - Siewkowe Chadriiformes

Rozmieszczenie

BatalionPółnocna część Palearktyki, od Francji na zachodzie po Czukotkę na wschodzie, w areale rozbitym na liczne stanowiska wyspowe i plamowe. Stosunkowo największe obszary lęgowe przypadają na Rosję i Fenoskandię. W Polsce występuje lokalnie na terenach łakowo-bagiennych na północy kraju i w pasie nizin środkowych na wysokości Warty i Bugu, najliczniej na Bagnach Biebrzańskich, w bagiennej dolinie Narwi (m.in. Narwiański PN), w środkowej dolinie Warty i łączącej się z nią dolinie rz. Wełny. Większość stanowisk ma charakter nietrwały, efemeryczny. mapa występowania

Stwierdzony w parkach narodowych:

Wielkość populacji

Gatunek wykazuje silne wahania liczebne, stan jego populacji lęgowej ma silny związek z warunkami hydrologicznym i pogodowymi oraz z poziomem wiosennych zalewów. W latach 90. krajową populację szacowano na kilkaset gniazdujących samic, ostatnio stan ten obniżył się dramatycznie do niespełna 100 gniazdujących samic, głównie na Bagnach Biebrzańskich.

Biologia i ekologia gatunku

Zasiedla otwarte lub luźno zakrzewione bagna i łąki z niską roślinnością zielną, często też zarastające zbiorniki wodne. Gatunek poligamiczny. Wiosną samce gromadzą się na tokowiskach, tzw. arenach, zwykle usytuowanych na wyniesionych miejscach, którymi mogą być np. resztki słomy po ubiegłorocznych stogach. U gromadzących się samców zwraca uwagę silne zróżnicowanie osobnicze upierzenia i ubarwienia kryzy. Z tokami związane są charakterystyczna dla tego gatunku rytualne utarczki, a terytoria osobnicze ograniczają się do powierzchni ok. 1 m2 i są bronione krótko w czasie dnia. Doboru partnerów dokonują samice, z którymi na tokowisku odbywają kopulacje. W kopulacjach, obok samców dominujących na tokach i niezależnych, uczestniczą też samce podporządkowane, tzw. satelitarne. Spora część samic zakłada gniazda daleko od miejsca toków i kopulacji, składa w nich 3-4 jaja. Wysiadywanie trwa ok. 20 dni, młode osiągają zdolność do lotu po 10-25 dniach. Lęgi po utracie mogą być powtarzane, niekiedy jeszcze w czerwcu. Gatunek wędrowny.

Zagrożenia i ochrona

Głównym zagrożeniem bataliona jest utrata biotopów, spowodowana najczęściej melioracjami i zarastaniem siedlisk łąkowych lasem. Przez długi czas był to gatunek łowny i dość często strzelany dla trofeum, co wyraźnie osłabiało populacje, zwłaszcza że równolegle, i to coraz silniej oddziaływał czynnik siedliskowy. Prawdopodobnie populacje bataliona silnie limituje też drapieżnictwo, zwłaszcza ze strony błotniaków, lisa i norki amerykańskiej. W Polsce ptak ten od ok. 20 lat podlega ochronie gatunkowej (Dz. U. 1982, nr 2, poz. 17;Dz. U. 1995, nr 13, poz. 61), w Europie zaś objęty został Konwencją Berneńską (App. II) i K. Bońską (Appendix II), a także Dyrektywą Habitatową (Annexes I & II/2). Główną polską ostoję lęgową bataliona chroni Biebrzański Park Narodowy.

Źródła informacji

Zobacz także

Opracowanie

<<< lista gatunków >>>