Woj. świętokrzyskie, powiat buski, gmina Wiślica, wieś Skorocice. Teren Nadnidziańskiego
Parku Krajobrazowego.
Prowincja: Wyżyny Polskie, podprowincja: Wyżyna Małopolska, makroregion: Niecka
Nidziańska, mezoregion: Niecka Solecka.
prowincja: Niżowo-Wyżynna, Środkowoeuropejska, Dział: Bałtycki, Poddział:
Pas Wyżyn Środkowych, Kraina: Miechowsko-Sandomierska, Okręg Miechowsko-Pińczowski.
202 - 218 m n.p.m.
7,70 ha
Wąwóz o długości ok. 850 m i szerokości średnio 80 m, wyerodowany został w gipsach. Gipsy stanowią osady ewaporatowe, wytrącone z przesyconych siarczanem wapnia wód morskich w miocenie. W dolnych częściach ścian wąwozu odsłania się najniższa warstwa serii ewaporatowej, zbudowana z palisadowo ustawionych zrostów krystalicznych o wysokości 2-3 m z charakterystycznie rozchylającymi się kryształami, dzięki którym zrosty zwane są "jaskółczymi ogonami". Wyżej występują głównie tzw. gipsy szkieletowe złożone z chaotycznie rozmieszczonych kilkucentymetrowych kryształów oraz gipsy szablaste - z charakterystycznymi wydłużonymi i zakrzywionymi kryształami tkwiącymi w drobnoziarnistej masie skalnej.
Wąwóz
jest jednym z najciekawszych w Polsce obszarów rozwoju krasu
gipsowego. Powstał w wyniku zapadania się podziemnych pustek krasowych (nie
zaś powierzchniowego przepływu), co dokumentowane jest istnieniem naturalnego
mostu (zwanego Wysoką Drogą), który przegradza i oddziela od siebie górną i
dolną część wąwozu. Ciek wodny (Potok Skorocicki) przepływa pod tym mostem korytarzem
krasowym (odcinkiem Jaskini Skorocickiej). 
Do
typowych form krasowych należą niewielkie wywierzyska
i ponory Potoku Skorocickiego.
W obrębie wąwozu, zwłaszcza w jego środkowej części (po obu stronach Wysokiej Drogi) występują liczne zjawiska krasowe, malownicze, urwiste ściany (8-15 m wysokości) z odsłonięciami gipsów (głównie szablastych i szkieletowych), bezodpływowe zagłębienia krasowe (werteby), pagórki (humy), grzędy i ostrogi skalne. W rezerwacie zinwentaryzowano 25 jaskiń i schronisk skalnych - zarówno poziomych kanałów (miejscami częściowo zalanych wodą), jak i studni. Jaskinia Skorocicka jest najdłuższą w Polsce gipsową jaskinią i ma 352 m długości. Kilka innych osiąga ponad 50 m długości. Na ścianach i stropach jaskini występują niewielkie, lecz interesujące wtórne ("naciekowe") formy gipsowe - paciorkowe, groniaste i krzaczkowate naskorupienia.
Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Rezerwat znajduje
się w Regionie Małopolskim (WM)
Średnia roczna temperatura powietrza wynosi tu 7-8°C, średnie roczne sumy opadów - 620-630 mm. Roczne amplitudy temperatury bywają wysokie, co wskazuje na rysy kontynentalne klimatu.
W płn. części rezerwatu znajduje się Wielki Staw najpewniej naturalnego pochodzenia, zasilany wodą źródlaną. W górnej części wąwozu w obniżeniu źródełko, dające początek potokowi przepływającemu wzdłuż dłuższej osi rezerwatu (w jego środkowej części pod ziemią).
Rędziny gipsowe o różnym stopniu rozwoju - od płytkich na wierzchowinach po głębokie w kotlinach.
Roślinność
bardzo zróżnicowana. Na zboczach wąwozu występują murawy
kserotermiczne: m.in. zespół Inuletum ensifoliae, step
ostnicowy Sisymbrio-Stipetum capillatae oraz step łąkowy Thalictro-Salvietum
pratensis, u podnóży zboczy murawy z seslerią
błotną Seslerio-Scorzoneretum purpurae, na dnie wąwozu zbiorowiska
łąkowe i pastwiskowe: łąka z rajgrasem wysokim
Arrhenatheretum elatioris, pastwisko życicowo-grzebienicowe
Lolio-Cynosuretum oraz fragmentarycznie wykształcone zbiorowiska bagienne
klasy Phragmitetea. Niewielkie powierzchnie
zajmują zbiorowiska nitrofilne klasy Rudero-Secalietea
i antropogeniczne, jak: Onopordetum
acanthii, Plantagino-Lolietum,
czy Caucalido-Scandicetum. Miejscami także
występują zarośla kserotermiczne i zarośla nitrofilne
z bzem czarnym Sambucus nigra.
Bogatą florę rezerwatu badało wielu botaników. Z rzadkości florystycznych odnotowano tu (Medwecka-Kornaś 1959) gatunki: sierpik różnolistny Serratula lycopifolia (jedyne stanowisko w Polsce), jaskier illyryjski Ranunculus illyricus, przetacznik wczesny Veronica praecox, p. zwodny V. spuria (jedyne stanowisko na Wyżynie Małopolskiej), świetlik tatarski Euphrasia tatarica (jedyne stanowisko w południowej Polsce) oraz dwie bardzo rzadkie rośliny synantropijne: stokłosa japońska Bromus japonicus i trzonczak pierzasty Podospermum laciniatum. Z gatunków objętych ochroną prawną występują tu: miłek wiosenny Adonis vernalis, zawilec wielkokwiatowy Anemone sylvestris, dziewięćsił bezłodygowy Carlina acaulis, ostnice: włosowata Stipa capillata i Jana S. joannis.
W rezerwacie występują bardzo interesujące gatunki bezkręgowców - chronione trzmiele: Bombus lapidarius, B. terrestris, B. humilis, z motyli - modraszki: m. gniady Polyommatus ripartii, m. argiades Cupido argiades i m. malczyk C. minimus (gatunek zagrożony - kategoria R), ponadto do niedawna objęty ochroną gatunkową paź królowej Papilio machaon.
Z płazów występują: traszka grzebieniasta, t. zwyczajna, kumak nizinny, grzebiuszka, ropucha zielona, r. szara, żaba trawna, moczarowa i wodna, rzekotka drzewna. Gromadę gadów reprezentują:
jaszczurka zwinka i j. żyworódka, padalec i zaskroniec. Z ptaków występują tu: sowa uszata, szczygieł, makolągwa, kos, rudzik, zięba, pierwiosnek, trznadel, pliszka siwa, kwiczoł i grzywacz, a ze ssaków - nietoperze: gacek wielkouch Plecotus auritus, mopek Barbastella barbastellus oraz mysz polna.
Dzięki dobrze zachowanym formom skalnym, bogatej rzeźbie oraz szacie roślinnej o stepowym charakterze rezerwat posiada rysy specyficznego krajobrazu Niecki Nidziańskiej. Jest modelowym obszarem do obserwacji zależności występowania i charakteru zbiorowisk roślinnych od krasowej rzeźby, mikroklimatu i stopnia rozwoju rędzin gipsowych.
Celem
ochrony są osobliwości przyrody nieożywionej (dobrze zachowane, bardzo różnorodne
i typowe dla krasu gipsowego formy), jak również
charakterystyczna dla siedlisk stepowych szata
roślinna i fauna.
Obowiązują ograniczenia zawarte w art. 23a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją - art. 37).
Przez obszar rezerwatu biegnie niebieski szlak turystyczny, prowadzący od Pińczowa do Wiślicy.
Geologiczno-botaniczna ścieżka dydaktyczna (Łuszczyński J., Łuszczyńska B. 1994).
Dojazd szosą z Buska Zdrój do Wiślicy; w miejscowości Łatanice skręt na zach. skąd ok. 2 km do wsi Skorocice, dalej niebieskim szlakiem turystycznym ok. 1 km na płn. do rezerwatu.
Wąwóz skorocicki pojawił się jako osobliwość przyrody nieożywionej już w literaturze okresu międzywojennego (Szafer1932). Rezerwatem jest od 1960 r.
Teren jest własnością Skarbu Państwa, obiekt podlega nadzorowi Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Kielcach oraz Zarządu Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych.
Naturalne zarastanie muraw kserotermicznych, oddziaływanie chemizacji rolnictwa na florę i faunę (rezerwat leży wśród pól uprawnych), jak również pozyskiwanie okazów szczególnie rzadkich gatunków fauny i flory oraz kryształów gipsu do celów kolekcjonerskich czy naukowych.