Leontopodium alpinum Cass.

Rodzina złożone - Asteraceae (Compositae)

gatunek objęty ochroną ścisłą

Morfologia

Szarotka alpejska Roślina do 20 cm wysokości, cała gęsto pokryta filcowatym, szarawym, kutnerem. Liście odziomkowe zebrane w różyczkę, do 5 cm długości, podługowato łopatkowate, zwężone w ogonek; liście łodygowe siedzące, 1,5 - 2 cm długości, lancetowate. Na szczycie łodygi wielokwiatowe, główkowate koszyczki w liczbie 3 do 10, ok. 5 mm długości, otoczone 5-15 liśćmi podkwiatostanowymi rozpostartymi gwiazdowato, gęsto okryte kutnerem barwy srebrzystobiałej. Okrywę tworzą 2-3 rzędy zielonych łusek, obrzeżonych brunatnobłoniasto, ustawionych dachówkowato. Drobna, długości ok. 1 mm, 1-nasienna niełupka, u góry z wieńcem włosków puchu kielichowego, długości 3-4 mm.

Rozmieszczenie ogólne

Gatunek środkowoeuropejski. Występuje w Karpatach, Alpach, Pirenejach, Apeninach oraz w Górach Półwyspu Bałkańskiego.

Rozmieszczenie w Polsce

Rośnie wyłącznie w Tatrach, od podnóży aż po piętro halne. Najwyżej zanotowano ją na Wielkiej Turni - 1840 m n.p.m. Szarotka była również podana spod szczytu Zamkowej Góry w Pieninach. Wydaje się jednak, że jest to stanowisko sztuczne. mapa występowania

Stwierdzony w parkach narodowych: występowanie w PN

Siedliska

Zajmuje miejsca nasłonecznione, półki skalne, szczeliny skał oraz murawy naskalne. Porasta głównie płytkie rędziny wytworzone z wapieni i dolomitów, charakteryzujące się odczynem obojętnym lub zasadowym (pH 6,8 - 7,6). Wyjątkowo występuje na głębszych rędzinach i glebach brunatnych na wapieniu.

Fitocenozy

Jest składnikiem muraw nawapiennych należących do związku Seslerion tatrae, a zwłaszcza zespołu turzycy wiecznie zielonej i kostrzewy tatrzańskiej Carici-Festucetumtatrae, porastającego skałki reglowe oraz wysokogórskiego zespołu turzycy mocnej Firmetum carpaticum, rozpowszechnionego w piętrze halnym.

Biologia

Bylina. Kwitnie od lipca do września. Kwiaty w większości rozdzielnopłciowe. Czasem mogą się trafiać kwiaty obupłciowe jak też bezpłciowe kwiaty miodnikowe o zmarniałych słupkach i pręcikach. Pierwsze w kwiatostanie zakwitają środkowe koszyczki. Również pierwsze przed męskimi rozwijają się kwiaty żeńskie. Kwiaty zapylane są przez muchy i chrząszcze. Nasiona rozsiewa wiatr.

Wielkość populacji

Populacje najczęściej tworzy od kilku do kilkunastu osobników. Na zboczach Wąwozu "Kraków" znajduje się jedna z największych populacji, licząca kilkaset osobników.

Zagrożenie

Dawniej, ze względu na swą atrakcyjność szarotka była masowo zrywana, co groziło wyniszczeniem gatunku. Obecnie dzięki ochronie prawnej, jak również dzięki akcji propagującej ochronę szarotki sytuacja się zmieniła na korzyść i dziś już gatunkowi temu nie grozi zagłada.

Ochrona

Prawną ochronę szarotki wprowadzono indywidualnym aktem prawnym w 1936 r. a w 1946 r. znalazła się na pierwszej liście gatunków chroninych. Obecnie jest objęta ścisłą ochroną. Ponadto wszystkie jej stanowiska znajdują się na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego. Gatunek jest łatwy do uprawy w ogrodzie, co w zupełności wydaje się pokryć zapotrzebowanie na tę roślinę na rynku pamiątkarskim.

Ważniejsze piśmiennictwo

Zobacz także

Opracowanie

<<< lista gatunków >>>