Informacje topograficzne

Położenie

Woj. zachodniopomorskie, powiat gryfiński, gmina Cedynia (tuż przy granicy państwa), teren Cedyńskiego Parku Krajobrazowego. mapa lokalizacyjna

Region fizyczno - geograficzny

Prowincja: Niż Środkowoeuropejski, podprowincja: Pobrzeża Południowobałtyckie, makroregion: Pobrzeże Szczecińskie, mezoregion: Dolina Dolnej Odry.

Region geobotaniczny

Prowincja: Niżowo - Wyżynna, Środkowoeuropejska, dział: Bałtycki, pododdział: Pas Równin Przymorskich i Wysoczyzn Pomorskich, Kraina: Pojezierze Pomorskie, Okręg Myśliborski.

Hipsometria

7 - 74,1 m n.p.m.

Dane obiektu

Powierzchnia 75,55 ha, rezerwat utw. w 1957 r.

Budowa geologiczna, rzeźba

Bezpośrednie podłoże rezerwatu zbudowane jest z plejstoceńskich utworów lodowcowych i wodnolodowcowych, natomiast jego morfologia ukształtowana została w rezultacie obecności lądolodu oraz późniejszych procesów erozyjnych. Silnie nachylone zbocza rezerwatu zbudowane są z gliny zwałowej moreny dennej. Zbocza te w przeciągu ostatnich kilku tysięcy lat ulegały procesom naturalnej erozji wywołanej działalnością wód Odry. Od strony północnej utwory morenowe przykryte są warstwą piasków sandrowych. Utwory podłoża są wzbogacone w węglan wapnia.

Klimat

 Strefa umiarkowana, klimat  przejściowy. Rezerwat znajdujesię na płn. - zach. krańcu Regionu śląsko-wielkopolskiego (O), gdzie występują wpływy oceaniczne, co daje w sumie klimat stosunkowo łagodny. Lokalny mikroklimat na nasłonecznionych stokach o wysokich temperaturach stwarzający warunki bytowania gatunkom wybitnie kserotermicznym.

Wody powierzchniowe

W miejscu dawnego wyrobiska gliny znajduje się zbiornik wodny, w kilku miejscach okresowo płynące strumienie.

Gleby

Głównie gleby brunatne, żyzne, ponadto gleby bielicowe.

Ekosystemy

Na południowych zboczach występują płaty roślinności kserotermicznej z licznym udziałem gatunków pontyjsko-panońskich, przystosowanych do siedlisk suchych i odpornych na wysokie temperatury (niekiedy temperatura gleby dochodzi tu do 700C). Na wierzchowinie występują cieniste lasy liściaste z bukiem, dębami, w tym ze stanowiskami dębu omszonego Quercus pubescens. Wyróżniono tu wielogatunkowe zarośla z tarniną i głogiem Rubofruticosi-Prunetum spinosae (Carpino-Prunetum), łęg wiązowo jesionowy Ficario-Ulmetum violetosumodoratae, żyzną buczynę niżową Galio odorati-Fagetum (Melico-Fagetum), bór mieszany dębowo-sosnowy, bór świeży Qureco roboris-Pinetum (Pino-Quercetum), murawy ostnicowe Potentillo-Stipetum.

Na szczególną uwagę zasługuje kserotermiczne zbiorowisko leśno-zaroślowe z dębem omszonym Quercetum pubescenti-petraeae (Lithospermo-Quercetum), uważane za relikt klimatyczny.

Flora

Flora naczyniowa rezerwatu składa się z ponad 400 gatunków, w tym licznych objętych ochroną. Szereg gatunków należy do oceaniczno-śródziemnomorskich, zwłaszcza związane z zespołem Quercetum pubescenti-petraeae 3 gatunki mające tujedyne stanowisko w Polsce, daleko na północ od właściwych sobie granic zasięgu: dąb omszony Quercus pubescens , którego naturalna granica zwartego zasięgu jest oddalona o ok. 500 km na płd., nawrot czerwono-błękitny Lithospermum purpurocaeruleum i do niedawna szyplin zielny Dorycnium herbaceum. Rzadkim gatunkiem oceaniczno-śródziemnomorskim jest też oman niemiecki Inula germanica. Najstarsze okazy dębu omszonego w rezerwacie osiągają 300 - 400 cm obwodu pierśnicowego.

Bluszcz pospolitySpośród gatunków objętych ścisłą ochroną występują tu m.in. : pajęcznica liliowata Anthericum liliago, buławnik wielkokwiatowy Cephalanthera damasonium, buławnik czerwony Cephalanthera rubra, wiśnia karłowata Cerasus fruticosa, naparstnica zwyczajna Digitalis grandiflora, kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine, bluszcz pospolity Hedera helix, storczyk kukawka Orchis militaris, storczyk purpurowy Orchis purpurea, ostrołódka kosmata Oxytropis pilosa, sasanka łąkowa Pulsatilla pratensis, wężymord stepowy Scorzonera purpurea, jarząb brekinia Sorbus torminalis, ostnica włosowata Stipacapillata, ostnica Jana Stipa joannis, ostnica powabna Stipa pulcherrima.

Wiśnia karłowataNaparstnica zwyczajnaOstnica włosowata

Spośród gatunków objętych ochroną częściową występują tu: przytulia (marzanka) wonna Galium odoratum, kocanki piaskowe Helichrysum arenarium, paprotka zwyczajna Polypodium vulgare, pierwiosnek lekarski Primulaveris, kalina koralowa Viburnum opulus

Kalina koralowaKocanki piaskowePaprotka zwyczajna

Fauna

Kozioróg dęboszSzacuje się ją na około 6 tys. taksonów i jest tu wiele osobliwości: rzadkie chrząszcze Cryptocephalus elegantulus i Otiorrhynchus fullo, pajaki: tygrzyk paskowany i poskocz krasny, a w lesie bukowo-dębowym notowano kozioroga dębosza i bukowca. Stanowiska kilkudziesięciu stwierdzonych tu gatunków bezkręgowców są jedynymi lub nielicznymi ze znanych w Polsce. Obszar tego rezerwatu jest wymieniany jako miejsce potencjalnego występowania jaszczurki zielonej oraz pilchowatych. Odnotowano tu również co najmniej 150 gat. ptaków i ssaków.

Krajobraz i kultura

Strome zbocze wzniesione około 70 m nad dno Doliny ciągnące się na przestrzeni 5 km, ciekawy punkt widokowy na całą Dolinę Odry. W literaturze przedmiotu istnieje spór na temat występowania w tym miejscu dębu omszonego, część autorów sądzi, że mógł być on tu wprowadzony przez człowieka, choć towarzyszące mu gatunki zdają się świadczyć o reliktowości całego zespołu roślinnego.

Zadania

Zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych zespołów leśno-stepowych na zboczach przełomowej doliny Odry ze stanowiskami rzadkich gat. roślin m.in. dębu omszonego występującego poza granicą zasięgu i na jedynym stanowisku w Polsce, oraz gat. śródziemnomorskich i pontyjskich.

Udostępnianie

Zasady zwiedzania

Rezerwat częściowo udostępniony przez cały rok, obowiązują zasady zgodne z art. 23a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37) oraz regulamin umieszczony na tablicach informacyjnych.

Trasy zwiedzania

W rezerwacie wytyczono trzy szlaki turystyczne. Nie są one dostępne dla niepełnosprawnych.

Ścieżki dydaktyczne

Szlaki wyposażono w oznakowane przystanki, tablice informacyjno-dydaktyczne i punkty widokowe.

Informacja użytkowa

Rezerwat znajduje się około 7 km na północ od Cedyni, dojazd z Cedyni około10 km do wsi Bielinek, rezerwat zlokalizowany wzdłuż drogi z Cedyni do Bielinka, między Lubiechowem Dln., a Bielinkiem.

Historia ochrony

Teren obecnego rezerwatu był w ciągu ostatnich 140 lat przedmiotem licznych badań naukowych prowadzonych przez niemieckich i polskich naukowców. Pierwsze znane pisemne wzmianki o osobliwościach tego obszaru pochodzą z 1863 r. W 1927 r. obszar ten został uznany za rezerwat przyrody a w 1937 r. ze względu na jego walory przyrodnicze, wpisany na listę najcenniejszych obiektów III Rzeszy. W 1957 r. uznany ponownie przez polskie władze za rezerwat przyrody. W 1997 r. obchodzono uroczystości 70-lecia powołania rezerwatu. W uroczystościach uczestniczyli Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnychi Leśnictwa oraz ze strony niemieckiej - Minister Środowiska, Ochrony Przyrody i Gospodarki Przestrzennej Landu Brandemburgii.

Administrator

Obiekt w zarządzie Nadleśnictwo Chojna, podlega nadzorowi ze strony Dyrekcji Parków Krajobrazowych Doliny Dolnej Odry.

Akty prawne

Zagrożenia obiektu

Na terenie obiektu, poza szlakami, znajdują się liczne niewypały z czasów II wojny światowej.

Źródła informacji

Opracowanie