Spermophilus suslicus (Güldenstaedt, 1770)

Rodzina - Wiewiórkowate Sciuridae

Rząd - Gryzonie Rodentia

Rozmieszczenie

Susły perełkowaneStepowe obszary Ukrainy i Rosji, stepopodobne siedliska Wyżyny Lubelskiej i Wołyńskiej wokół równoleżnika 50 szer. geogr. półn. W Polsce występuje na niewielkim obszarze wyżynnym w okolicach Hrubieszowa, Zamościa i Tomaszowa Lubelskiego, należącym do wyspowej populacji nadbużańskiej. Stanowiska te tworzą najbardziej na zachód wysuniętą część areału występowania susła perełkowanego, która w ostatnim stuleciu znacznie się zmniejszyła. Wygasły stanowiska w rezerwacie Gliniska, w Horodyszczu i okolicy Niedzielisk nieopodal Roztoczańskiego Parku Narodowego. mapa występowania

Stwierdzony w parkach narodowych:

Wielkość populacji

Zmienne roczne fluktuacje lokalnych populacji sięgają kilkudziesięciu procent, po licznych pojawach zdarzają się całkowite zaniki susłów. W latach 1998-1999 stan liczebny całej zamojskiej populacji szacowano na 15-20 tysięcy osobników skupionych w kilku dużych koloniach oraz w kilku małych rozproszonych. Największą krajową kolonię wytworzył ostatnio (lata 1999-2000) na północno-zachodnim skraju areału na lotnisku w Świdniku; liczy ona ok. 11000 osobników.

Biologia i ekologia gatunku

Zasiedla tereny o charakterze stepowym, zwykle ugory, pastwiska, skarpy przydrożne i miedze śródpolne. Nie omija pól uprawnych, które są często atrakcyjnym żerowiskiem dla susłów. Unika natomiast lasów i terenów twardym gruncie. Preferuje lessy, rędziny i gleby piaszczyste, które umożliwiają tym zwierzętom rozbudowę systemu nor i korytarzy. Gniazda susły zakładają w ziemi na głębokości ok. 1 metra, a na jednego osobnika przypada kilka nor. Wydaje jeden miot rocznie, który składa się z 4-7 młodych. Porody trwają od końca kwietnia do połowy maja. Śmiertelność młodych w koloniach podzamojskich wynosi przeciętnie 60%, a w latach chłodnych i deszczowych przekracza nawet 90%. Późną jesienią zapada w sen zimowy (hibernacja), a zimę przeżywa 40-80% populacji. Żeruje na wielu gatunkach roślin, w tym także uprawnych, m. in. na uprawach lucerny, koniczyny i buraków. Występującw dużych koloniach w obrębie pól czyni pewne, czasem dotkliwe dla rolnika, szkody w uprawach. Z drugiej strony gryzoń ten przez swoją aktywność wpływa na przewietrzanie gleby i przyśpieszenie obiegu materii w ekosystemie.

Zagrożenia i ochrona

Największe straty gatunek ten ponosi wskutek niszczenia i przekształcania jego siedlisk przez człowieka. Zagrożenie stwarzają susłom zabudowa i zaorywanie gruntów, jak również zarastanie terenu. Lokalne zaniki tego zwierzęcia powodowane są też przez powodzie i zatopienie kolonii, bądź odwrotnie - zbyt silne przesuszenie zajmowanego terenu. Populacje są ponadto dziesiątkowane przez drapieżniki, głównie przez tchórze (w tym wyspecjalizowanego łowcę susłów - tchórza stepowego Mustela eversmanni), łasice, lisy, koty domowe, myszołowy i ptaki krukowate.

Zanim susły objęto ochroną gatunkową (Dz. U. 1984, nr 2, poz. 11 i późniejsze wersje rozporz.), ich niektóre ważniejsze ostoje otoczono ochroną rezerwatową (rez. Gliniska - utw. w 1982 r., rez. Hubale - utw. w 1982 r.), którą z czasem rozwijano (rez. Popówka, gm. Miączyn - utw. w 1988 r., rez. Wygon Grabowiecki - utw. w 1995 r., rez. Suśle Wzgórza - utw. w 1995 r.). W obrębie Błoń Nadbużańskich k. Gródka utworzono w 1997 r. w tym samym celu użytek ekologiczny.

Ważniejsze piśmiennictwo

Zobacz także

Opracowanie

<<< lista gatunków >>>