Definicja

Leśne Kompleksy Promocyjne (LKP) są obszarami funkcjonalnymi Lasów Państwowych powoływanymi w oparciu o art. 13-b ustawy o lasach. LKP tworzone są w drodze decyzji dyrektora generalnego Lasów Państwowych dla szeroko rozumianej promocji proekologicznej polityki leśnej państwa. LKP nie posiadającą odrębnej administracji, której zadania realizują nadleśnictwa wchodzące w skład danego LKP, a nadzór zewnętrzny sprawuje właściwa terenowo Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych. Przy LKP działają rady społeczno-naukowe o zadaniach konsultacyjnych i opiniodawczych.

Kryteria tworzenia

Lasy Puszczy BiałowieskiejLKP są tworzone z zasady na terenie dużych, zwartych kompleksów leśnych położonych na terenie jednego lub (najczęściej) więcej niż jednego nadleśnictwa. Lasy Puszczy BukowejPrzy wyborze lokalizacji LKP uwzględniano możliwie różnorodne krainy przyrodniczo-leśne, zróżnicowaną naturalność lasów oraz silne wpływy antropogeniczne lub ich brak. Wśród LKP znalazły się więc zarówno lasy niżowe (np. LKP "Lasy Puszczy Białowieskiej" i górskie (LKP "Lasy Beskidu Śląskiego"), lasy o dużej naturalności (np. LKP "Lasy Puszczy Bukowej i Goleniowskiej") i lasy o składzie gatunkowym znacznie zmienionym przez gospodarkę człowieka (np. LKP "Lasy Borów Tucholskich"), lasy terenów o minimalnym zanieczyszczeniu środowiska (np. LKP "Lasy Janowskie") i lasy poważnie zagrożone lub uszkodzone (LKP "Lasy Beskidu Śląskiego"). Podobne kryteria różnorodności będą stosowane przy tworzeniu pozostałych LKP.

Dzieje tworzenia

Tworzenie LKP jest wynikiem procesu ekologizacji polityki leśnej państwa rozpoczętego przez Deklarację o ochronie lasów z Rio de Janeiro (1992) oraz późniejszych ustaleń państw europejskich. Doprowadziły one do stworzenia w 1994 r. w resorcie ochrony środowiska docelowego programu o nazwie "Polska polityka kompleksowej ochrony zasobów leśnych", który postanowiono przetestować na kilkunastu wybranych obszarach. Nowe podejście do gospodarki leśnej zostało wprowadzone do znowelizowanej ustawy o lasach i ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Na terenach LKP obowiązywały od 1998 r. zaostrzone normy dopuszczalne zanieczyszczeń powietrza, które uchylono rozporządzeniem z czerwca 2002 r.

Nazwy LKP użyto po raz pierwszy w decyzji nr 23 ministra ochrony środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dn. 8. listopada 1994 r. w sprawie ochrony i zagospodarowania Puszczy Białowieskiej. Formalne tworzenie LKP umożliwiło zarządzenie dyrektora generalnego Lasów Państwowych nr 30 z dn. 19 grudnia 1994 r. oraz późniejsze - nr 28/1995 i 18/1996. W 1995 utworzono 7 LKP, w 1996 r. dalsze 3, w 2001 r. - 1, docelowo przewiduje się ich 18. Jako pierwszy powołano LKP "Puszcza Białowieska" o pow. 56.518 ha, gdzie bada się efekty zrównoważonej gospodarki leśnej w porównaniu z naturalnymi procesami zachodzącymi w ekosystemach przylegającego do LKP Białowieskiego Parku Narodowego.

Stan ilościowy

Wg stanu na 31.12. 2001 r. w Polsce istniało 11 LKP LKP w Polsce o łącznej powierzchni 478.442 ha, co stanowi 6,3% obszaru zarządzanego przez PGL "Lasów Państwowe". Są to:

Wśród planowanych do utworzenia 8 LKP znajdują się kompleksy leśne Puszczy Piskiej (ok. 90 tys. ha), Doliny Popradu, Doliny Baryczy oraz Puszczy Białej. Łączny obszar wszystkich 18 LKP ma osiągnąć ok. 750 tys. ha, czyli ok. 11% obszaru zarządzanego przez Lasy Państwowe.

Zadania

Zadania LKP zawarte są w dokumentach Dyrekcji Generalnej LP i wynikają z nowego podejścia państwa do polityki leśnej, gdzie głównym celem gospodarki leśnej jest nie tylko sam drzewostan postrzegany jako źródło określonego typu surowca drzewnego dla przemysłu, ale przede wszystkim ekosystem lasu jako wielofunkcyjna całość, będąca istotną częścią większej, także pozaleśnej przestrzeni przyrodniczej w skali lokalnej i ponadlokalnej, pełniąca wobec tej przestrzeni szereg niezwykle istotnych, pozaprodukcyjnych zadań. Takie podejście wymusza rozmaite działania przywracające ekosystemom na terenach LKP naturalny charakter przez m.in. dostosowywania składu gatunkowego do warunków siedliskowych i wprowadzanie gatunków zwiększających różnorodność drzewostanu. Konieczna też jest dbałość o zachowanie różnorodności gatunkowej flory w pozostałych warstwach lasu. Pozysk drewna powinien być sprowadzony do rozmiaru określanego przez zadania hodowlane i ochronne. Na terenach LKP zachowywać należy elementy przyrody uważane w gospodarczym wykorzystaniu za nieużytki, takie jak bagna i inne naturalne zbiorniki wodne, torfowiska, wrzosowiska, etc., które dziś obejmowane są ochroną jako użytki ekologiczne. Należy też pozostawiać drzewa dziuplaste oraz część martwych, a wszelkie prace leśne prowadzić w sposób najmniej niszczący dla gleby i reszty drzewostanu. Zasady funkcjonowania określają opracowywanie indywidualnie dla każdego LKP " Zasady postępowania hodowlanego i ochronnego".

Tak realizowana polityka leśna na znacznych obszarach o różnym charakterze przyrodniczym pozwoli na określenie jak dalece możliwe jest samofinansowanie się gospodarki leśnej prowadzonej wg zasad ekorozwoju oraz wpływ tak prowadzonej gospodarki leśnej na stan samego lasu oraz całość środowiska, a także na warunki życia okolicznej ludności. W związku z tym na terenie LKP prowadzone są wielokierunkowe badania naukowe.

Problem wdrożenie proekologicznej polityki leśnej jest skomplikowany i drażliwy, gdyż obniży produkcję drewna, uważanego powszechnie za jedyny produkt lasu. Nie zauważa się innych pożytków płynących z lasu, które dzięki unaturalnieniu ekosystemów leśnych mogą dać istotne i wymierne korzyści, w przeliczeniu znacznie większe niż wartość drewna. Także miejscowa ludność może uzyskiwać korzyści finansowe z innych niż pozysk drewna form użytkowania lasu i już dziś LKP, dzięki stworzeniu odpowiedniej infrastruktury oraz ciekawej ofercie wydawniczo-promocyjnej, są liczącymi się terenami rekreacji dla ludności miejskiej, zwłaszcza z wielkich aglomeracji.

Potrzeba ekologizacji gospodarki leśnej wymaga więc uzyskania dla takich działań szerokiej akceptacji społecznej zarówno ze strony lokalnych społeczności jak i ze strony innych środowisk, które powinny zobaczyć wielorakie korzyści wynikające ze zmiany użytkowania lasu, stąd LKP, będące swoistymi stacjami doświadczalnymi pełnią też ważną rolę edukacyjną, zarówno w sposób bierny, przez udostępnianie do zwiedzania specjalnie przygotowanych ścieżek edukacyjnych i muzealnych izb leśnych, jak i przez prowadzenie aktywnej edukacji i różnych szkoleń we własnych ośrodkach edukacyjnych, w tym akcji uświadamiających dla miejscowej ludności.

Ochrona przyrody

Rezerwat Kanał KwiatowyNa terenach LKP znajdują się często obiekty przyrodnicze chronione z mocy ustawy o ochronie przyrody - twory indywidualne, jak pomniki przyrody, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej czy użytki ekologiczne oraz formy obszarowe jak rezerwaty przyrody.

Często tereny LKP pokrywają się w całości lub w części z terenami parków krajobrazowych lub obszarów chronionego krajobrazu, wskutek czego niejednokrotnie dochodzi do pokrywania się granic tych obszarów z LKP.

Zagrożenia

Zagrożenia mają przeważnie charakter antropogeniczny i są dwojakiego rodzaju: świadomych działań przestępczych (kłusownictwo, kradzież drewna na większą skalę) oraz wynikających z użytkowania rekreacyjnego (nadmierne przedeptywanie gleby i zbieractwo, możliwości przypadkowego wzniecenia pożaru, etc.).

Charakterystyki wybranych LKP

LKP Lasy Oliwsko-Darżlubskie

Źródła informacji

Zobacz także

Opracowanie

inż. Kaj Romeyko-Hurko - Regionalny Ośrodek Edukacji Ekologicznej - Kraków

Przypisy

Większe

Pozaprodukcyjne funkcje lasu i ich przeliczenie w stosunku do wartości produkcji drzewnej wytworzonej w ciągu 1 roku:

________________________________

Razem - 199,87% czyli 2-krotnie więcej od wartości wytworzonego drewna.

Dane za: Marszałek 1999.

Nawet przy założeniu, że nie wszystkie wartości można uzyskać z danej powierzchni równocześnie, to zazwyczaj przekraczają one znacznie wartość uzyskanego drewna. Przy założeniu, prowadzenia proekologicznej gospodarki leśnej uzyskiwano by również dodatkowe korzyści z pozysku drewna.

Powyższe wyliczenia dotyczą tylko wartości mierzalnych. Pomijają kwestie estetyczne i kulturotwórcze, stanowiące również ważną potrzebę człowieka i w sposób dużo bardziej złożony dające się również przeliczyć na korzyści ekonomiczne. (krh).

zawarte

Celem ustanowienia LKP jest:

(za: Las w liczbach, 1997).