Definicja

OChK - Spisz - w dali pas skalic wapiennychObszar chronionego krajobrazu jest prawną formą przestrzennej ochrony przyrody w Polsce, wprowadzoną przez ustawę o ochronie przyrody z 1991 r. i utrzymaną przez jej nowelizację z 2000 r. Zgodnie z art. 26 ustawy obiekt taki obejmuje wyróżniające się krajobrazowo tereny o różnych typach ekosystemów. W pierwotnym brzmieniu definicji (1991-8) wymagano też, aby zagospodarowanie terenu OChK zapewniało stan względnej równowagi ekologicznej systemów przyrodniczych, a w art. 4 tejże ustawy, aby OChK był uwzględniany w planach zagospodarowania przestrzennego.

Znowelizowany zapis art. 26 zastępuje kwestię równowagi ekosystemów potrzebą zaspokajania potrzeb związanych z masową turystyką i wypoczynkiem, albo potrzebą ochrony lub odtwarzania korytarzy ekologicznych. Ust. 2 art. 26 podkreśla szczególną rolę OChK dla zapewnienia powiązania terenów chronionych w spójny system, co łącznie jest nawiązaniem do planowanego wdrożenia sieci Natura 2000. Ponieważ obszary chronionego krajobrazu wchodzą w skład Krajowego systemu obszarów chronionych (art. 13.2), daje to, przynajmniej teoretycznie, podstawę do stworzenia spójnego systemu. W granicach OChK mogą znajdować się obszary i obiekty przyrodnicze objęte ochroną na podstawie odrębnych aktów prawnych oraz pamiątki historii i zabytki kultury. Natomiast obecny zapis art. 4 obecnie odwołuje się do ogólniejszej kwestii obowiązku uwzględniania ochrony przyrody w polityce ekologicznej władz wszystkich szczebli i tworzenia form ochrony adekwatnie do potrzeb, a więc również OChK.

Wokół OChK, w myśl art. 32 ustawy, można utworzyć otulinę, ale tylko w przypadku, gdy organem tworzącym dany OChK jest wojewoda. Dla terenu otuliny nie można wprowadzić jednak żadnych ograniczeń użytkowania, gdyż ustawa takich nie przewiduje.
Wyznaczenie OChK następuje w drodze rozporządzenia wojewody, ogłaszanego w dzienniku urzędowym danego województwa, gdzie określa się nazwę obszaru, jego położenie oraz ograniczenia, zakazy i nakazy tam obowiązujące, wybrane z listy w art. 26a, oraz fakultatywnie - otulinę.
Na podst. art. 34.1 ustawy o ochronie przyrody OChK może również tworzyć Rada Gminy w drodze uchwały, o ile wojewoda wcześniej na tym terenie nie wprowadził tej formy ochrony. Jest ona wtedy zobowiązana do sporządzenia dla tego obszaru miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (art. 34.2).
Rejestr OChK znajdujących się na terenie danego województwa prowadzi w myśl art. 39.2 wojewoda (w jego imieniu wojewódzki konserwator przyrody). Uchwała rady gminy o wyznaczniu OChK musi zostać opublikowana w dzienniku urzędowym właściwego województwa. Kontrolę "nad przestrzeganiem przepisów o ochronie przyrody w trakcie gospodarczego wykorzystywania zasobów i poszczególnych składników przyrody" sprawuje, w myśl art. 47, starosta.

OChK - pomnikowy dąb o obwodzie ponad 660 cm k. twierdzy w RożnowieOChK nie jest, bez względu na wielkość, samodzielną jednostką administracyjną i nie posiada zarządu jak np. park krajobrazowy. Ustawa nie określa sposobu ustalania organu nadzoru nad OChK, można więc przyjąć, że jest nim wojewoda, jeśli obszar wyznaczono na podstawie jego rozporządzenia. Jeśli OChK powstał na podstawie uchwały rady gminy, odpowiada ona za respektowanie zasad ochrony zapisanych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Ponadto konieczność dodatkowych uzgodnień z wojewodą nakłada art. 36a ustawy. Natomiast starosta, w myśl art. 47 ustawy, sprawuje kontrolę nad przestrzeganie przepisów ochrony przyrody w trakcie gospodarczego wykorzystania zasobów i składników przyrody.

Na terenie OChK mogą znajdować się rezerwaty przyrody oraz formy ochrony określane przed nowelizacją ustawy jako "indywidualne" (pomniki przyrody, użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne i zespoły przyrodniczo krajobrazowe), które zachowują swój status i podlegają właściwej dla siebie administracji. Dotyczy to również form ochrony realizowanych w oparciu o inne akty prawne: lasów ochronnych, stref ochrony ujęć wody, stref ochronnych uzdrowisk, Leśnych Kompleksów Promocyjnych, etc. Na terenie OChK mogą znajdować się także zabytki kultury oraz miejsca i pamiątki historyczne, podlegające ochronie z mocy ustawy o ochronie dóbr kultury.

Kryteria tworzenia

OChK - bór w Puszczy Drawskiej w Nadleśnictwie KrzyżOchroną o statusie OChK obejmuje się obszary (wg art. 13.1.4 - "wyznacza się") wyróżniające się walorami krajobrazowymi, których wartością przyrodniczą nie jest stan naturalności ekosystemów lecz ich zróżnicowanie oraz funkcje: społeczna - obszaru masowej rekreacji i (lub) przyrodnicza - łącznika, czyli korytarza ekologicznego między - jak to zapewne należy rozumieć - obszarami o surowszym reżimie ochronnym (parki narodowe, rezerwaty przyrody i parki krajobrazowe), przy czym jeśli nawet dany teren nie spełnia funkcji korytarza, to utworzenie OChK ma pomóc w jej odtworzeniu. Z zapisu art. 26.2 wynika, że tą formą ochrony może zostać objęty obszar mniej cenny przyrodniczo niż inne, nawet sąsiadujące z nim, ale lepiej spełniający określone ustawowo cele zapewnienia łączności między obiektami systemu obszarów chronionych (np. przyszłej sieci Natura 2000, gdzie korytarz ekologiczny jest pojęciem, a nie rodzajem obszaru prawnie chronionego). OChK - buczyny nad jeziorem Perkoz k. ŁęczynaTo samo dotyczy funkcji rekreacyjnych, które mają też określone wymogi nie związane z istotą walorów przyrodniczych, lecz np. z możliwością dojazdu, infrastrukturą noclegowo-rekreacyjną, dostępem do zbiorników wodnych (niekoniecznie naturalnych), lasu o walorach spacerowych, gdzie kwestia naturalności ekosystemu jest bez znaczenia. Można tu też rozważać kwestię planowego dostosowywania ilości i powierzchni OChK do potrzeb rekreacyjnych danego terenu, np. w otoczeniu dużych aglomeracji miejskich. Zresztą funkcja rekreacyjna była pierwotnym celem tworzenia tej formy ochrony.

Dzieje tworzenia OChK

Pojęcie OChK formalnie wprowadziła ustawa o ochronie przyrody z 1991 r., jednak po raz pierwszy użyto go w 1964 r. w programie ochrony krajobrazu opracowanym przez PROP i odtąd weszło na stałe jako kategoria ochronna. PROP przedstawiła rozwiniętą i uszczegółowioną koncepcję tworzenia Obszarów w 1971 r., jednakże już wcześniej zaczęto tworzyć tego typu obiekty: w 1968 r. Leśny Pas Ochronny wokół Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, w 1970 r. obszary chronionego krajobrazu w woj. olsztyńskim i w 1971 r. - w woj. kieleckim (Kozłowski 1979, Popko 1972). W początkowym okresie używano też określenia zamiennego: "strefy chronionego krajobrazu".

Tworzenie OChK (i parków krajobrazowych) w sposób zorganizowany rozpoczęto na polecenie ministra leśnictwa i przemysłu drzewnego (także przewodniczącego PROP) z dn. 13 sierpnia 1971 r. skierowane do przewodniczących Wojewódzkich Rad Narodowych, by wytypowali na terenie województwa przy pomocy wojewódzkich konserwatorów przyrody, placówek naukowych oraz służb planowania przestrzennego, obszary parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu. Podstawą do podjęcia stosownych działań była opracowana przez PROP mapa "Koncepcji ochrony krajobrazu", a na terenach wytypowanych do ochrony polecono wstrzymać udzielanie decyzji lokalizacyjnych dla uciążliwej działalności gospodarczej. Był to de facto początek realizacji Wielkoprzestrzennego Systemu Obszarów Chronionych (WSOCh).

OChK - krajobraz SuwalszczyznyJako cel pierwszoplanowy tworzenia OChK wymieniano tworzenie obszarów rekreacyjnych dla świata pracy. Miały to być tereny większe od parków krajobrazowych, reprezentujące "...środowisko przyrodnicze również niezniekształcowe przez gospodarkę i nadające się dla celów odnowy sił człowieka dzięki potencjalnym walorom wypoczynkowym". (Popko 1972).

Jednoznacznej podstawy prawnej do tworzenia OChK początkowo nie było, jednak wykorzystano uprawnienia Rad Narodowych do podejmowania uchwał oraz przepisy dotyczące planów regionalnych i to rozwiązanie funkcjonowało do 1980 r., kiedy w ustawie o ochronie i kształtowaniu środowiska znalazła się wyraźniejsza delegacja (art. 41), skreślona po wejściu w życie ustawy o ochronie przyrody z 1991 r., gdyż w sensie prawnym rozwiązała ona tę kwestię jednoznacznie. Jednak w Rozdziale 5 ustawy o ochronie i kształt. środ. do końca jej obowiązywania (zastąpiona w 2001 r. przez ustawę Prawo ochrony środowiska) pozostawiono inne zapisy dotyczące ochrony krajobrazu (art. 38, 39, 40) oraz wyraźnie już adresowane do obszarów chronionego krajobrazu - w art. 72 i 73.1.

Rozwój sieci OChK

Początkowo był to Wschodniobeskidzki OChK, obecnie w części park krajobrazowyPo wymienionych powstały kolejne OChK, przede wszystkim wielki Wschodniobeskidzki OChK o powierzchni 1628 km2, utworzony w 1972 na mocy uchwały nr XVI/44/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie, w oparciu o Uchwałę Rady Ministrów nr 35/69 z 1965 r. w sprawie zagospodarowania terenów górskich woj. rzeszowskiego do 1985 r. Główną jego funkcją miała być odnowa sił człowieka, a funkcje produkcyjne nakazano ograniczyć do minimum, natomiast zaostrzono przepisy dot. ochrony środowiska i ochrony przyrody oraz zalecono kontynuowanie tworzenia dalszych rezerwatów i pomników przyrody. (Czemerda 1973). Był to teren trafnie wybrany, gdyż dzięki zachowaniu wybitnych walorów przyrodniczych i słabo rozwiniętym przemyśle oraz sieci osadniczej można było z czasem utworzyć w jego obrębie Bieszczadzki Park Narodowy i 2 parki krajobrazowe (Ciśniańsko-Wetliński PK i PK Doliny Sanu), a od 1992 r. obszar ten wszedł w obręb Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery "Karpaty Wschodnie".

OChK - zabytkowa cerkiew w BystremW latach 1971-77 otworzono OChK w woj. kieleckim, łódzkim, koszalińskim i sieradzkim (województwo wg podziału admin. państwa 1975-98). W 1977 r. powierzchnie obejmowały ochroną od 14% powierzchni w woj kieleckim po 24,2% w woj. olsztyńskim. Potem tworzono kolejne liczba OChK wg województw. Wg stanu na 31.12.2000 r. w Polsce było 407 OChK o łącznej powierzchni 7.213.099,2 ha, co stanowiło 23% powierzchni kraju powierzchnia OChK wg województw. Najwięcej (76) było obiektów małych (poniżej 500 ha), natomiast 33 największe obiekty (powyżej 50000 ha) stanowiły 48% powierzchni wszystkich OChK. 39,6% powierzchni OChK zajmowały lasy, 44,4% - użytki rolne i 4,2% - wody. Z ogólnej liczby 36% OChK zostało utworzonych uchwałami Rad Gmin. Największą powierzchnię OChK zajmują w woj. warmińsko-mazurskim (47%), najmniejszą - w woj. śląskim (2,9%). (wg GUS - 2001). udział powierzchni OChK w całk. powierzchni województw

Zróżnicowanie OChK

OChK - krajobraz kulturowy Wyżyny Miechowskiej - w dali rezerwat "Dąbie"Wśród wielkiej liczby różnej wielkości OChK występuje duża różnorodność krajobrazów i celów tworzenia Obszarów. Od wielkoobszarowych obiektów, jak np. spotykane na Pojezierzu Mazurskim, Wschodniobeskidzki OChK i byłe woj. nowosądeckie, gdzie ochroną objęto cały obszar dawnego województwa, po obiekty małe, nawet o powierzchni kilkudziesięciu ha, jak np. OChK Dobra-Wilkoszyn w woj. śląskim, o pow. 79,2 ha, utw. uchwałą Rady Miasta Jaworzno w celu ochrony rzadkich gat. roślin (co jako cel jest bardziej adekwatne dla rezerwatu przyrody). OChK - urokliwy krajobraz rolniczyOChK mogą występować samodzielnie, w oderwaniu od innych obiektów, co często jest jedynym sposobem ochrony wyobcowanych kompleksów przyrodniczych przed zurbanizowaniem.

OChK - przełom Wisłoka powyżej BeskaOChK mogą też graniczyć z innymi obszarami, tworząc większy ciąg ekologiczny i granica ma wtedy charakter czysto administracyjny. Przykładem mogą być OChK w Beskidach Wschodnich, gdzie Wschodniobeskidzki OChK łączy się z OChK Beskidu Niskiego i oba stanowią otulinę dla obszarów o wyższym statusie ochronnym oraz korytarz ekologiczny między parkami krajobrazowymi i narodowymi Beskidu Niskiego (Magurski PN) i Bieszczadów (Bieszczadzki PN). OChK - bujna zieleń międzywala WisłyPodobnie powiązane są OChK na terenie Zielonych Płuc Polski oraz w woj. pomorskim, gdzie pełnią funkcje otulin i korytarzy ekologicznych, a ponadto - ważnych terenów rekreacyjnych. OChK może też być dodatkową, zewnętrzną otuliną parku narodowego, posiadającego własną otulinę, jak to ma miejsce w przypadku Drawieńskiego PN, który pierwotnie był otoczony dwoma wielkimi OChK.

OChK - zakłady przemysłowe w Biegonicach - OChK Woj. NowosądeckiegoIstnieją OChK zdominowane na dużej części przez prawie bezleśny krajobraz rolniczy, o specyficznej urodzie kolorowej mozaiki pól, jak np. Miechowsko-Działoszycki OChK, gdzie znajduje się wyjątkowo duża liczba rezerwatów przyrody (10), są też tereny w większym stopniu zalesione, jak np. Radłowsko-Wierzchosławicki OChK, gdzie występują również zabytki kultury oraz wątki zdarzeń historycznych. OChK - zabytkowa zabudowa wsi ChochołówPostulat potrzeby szczególnej ochrony korytarzy ekologicznych dolin rzecznych realizuje np. OChK Doliny Wisły. Większość OChK jest w różnym stopniu zurbanizowana, znajdują się tam zarówno duże miasta przemysłowe (jak np. Nowy Sącz na terenie OChK Województwa Nowosądeckiego), które nie dają możliwości realnej ochrony ani krajobrazu, ani przyrody. Przeważnie jednak na terenie OChK, zgodnie z założeniami tej formy ochrony, zlokalizowane są małe miasta oraz wsie, często o wybitnych walorach kulturowych, istotnie wzbogacających krajobraz (np. miasto Stary Sącz lub podhalańska wieś Chochołów).

Zadania OChK

OChK - Kopiec upamiętniający bitwę pod RacławicamiZapewnienie obszarów dla wypoczynku podawane początkowo za główny cel tworzenia OChK było argumentem najłatwiej trafiającym do przekonania decydentów, przy czym potrzeby takie rzeczywiście istniały. Długotrwały brak rozwiązań prawnych spowodował powstanie wielu definicji OChK, które ulegały ewolucji wraz z krystalizowaniem się koncepcji nowoczesnej ochrony przyrody opartej o podejście systemowe (WSOCh), gdzie OChK odgrywały istotną rolę. OChK - antropogeniczny krajobraz rolniczyWśród wcześniejszych definicji najpełniej cele tworzenia OChK oddaje podana przez A. Czemerdę i K. Zabierowskiego (1977): "Obszary chronionego krajobrazu - to większe tereny o krajobrazie charakterystycznym dla danego regionu kraju, często wzbogaconym pamiątkami kultury narodowej, spełniające ze względu na wartości przyrodnicze szczególną rolę w odpoczynku i turystyce. Gospodarka człowieka na tych terenach nie ulega poważniejszym ograniczeniom pod warunkiem, że jest prowadzona prawidłowo i nie zagraża zachwianiu równowagi w środowisku przyrodniczym. Zabronione jest fizyczne i chemiczne zanieczyszczanie środowiska przyrodniczego oraz lokalizowanie na nich uciążliwego przemysłu. W wielu wypadkach zachodzić może potrzeba przywrócenia poprzednich stanów równowagi przyrodniczej, a nawet celowego kształtowania przyrody pod kątem określonych potrzeb".
OChK - panorama rynny Jezior Dominikowskich z jez. ŚrodkowymTakże wspomniany już art. 41 ustawy z 1980 r. mówi tylko o możliwości ochrony walorów wypoczynkowych i krajobrazowych bez wzmianki o ochronie równowagi ekologicznej.
Parę lat później argument zachowania równowagi ekologicznej staje na pierwszym miejscu (Kozłowski 1981): "Jest to obszar mający za zadanie ochronę środowiska w ujęciu geosystemowym. Przedmiotem ochrony są całe geokomleksy lub zespoły ekosystemów, czyli jednostek jednorodnych pod względem przyrodniczym. Z tych też względów wyznaczanie omawianych obszarów winno następować na podstawie analizy ekologicznej". (...)

"Obszary chronionego krajobrazu muszą więc tworzyć powiązany system, opierający się na naturalnych uwarunkowaniach przyrodniczych, takich jak: doliny rzek, obszary wododziałowe, łąkowe, zespoły rolnoleśne. Obszary te winny spełniać rolę powiązań przyrodniczych umożliwiających swobodną migrację gatunków. Dlatego też musi to być system spójny wiążący ze sobą poszczególne zespoły ekosystemów.

Druga funkcja tych obszarów to zapewnienie niezbędnych warunków dla wypoczynku stacjonarnego poprzez budowę ośrodków wypoczynkowych, turystycznych i indywidualnych domów letniskowych. W obszarach krajobrazu chronionego przewiduje się zwiększenie lesistości i ilości zbiorników wodnych, natomiast eliminowanie inwestycji uciążliwych dla środowiska przyrodniczego".

Bratucicki OChKPrócz zadań ochrony wyznaczenie OChK ma pewien aspekt propagandowy, gdyż często bezimienny i nieokreślony w terenie (także na mapie) obszar zostaje nazwany, określony granicami, nawet jeśli nie niosącymi ograniczeń, to zwracającymi uwagę. Łatwiej wtedy uwypuklić pewne mało widoczne atrakcje, które pozbierane z różnych dziedzin w jedną całość dzięki pretekstowi formy prawnej i "szyldu" mogą w przypadku terenów o niezbyt wyrazistych atrakcjach turystycznych stać się ważnym elementem marketingowym, przyciągającym turystów, a może i inwestorów.

OChK Doliny Wisły od strony rzekiOChK odgrywają też ważną rolę w sieci ekologicznej ECONET-PL oraz w przygotowywanej do wdrożenia paneuropejskiej sieci ekologicznej Natura 2000.
OChK stanowią 2/3 powierzchni Krajowego Systemu Obszarów Chronionych, toteż na nich spoczywa główny ciężar utrzymywania równowagi ekologicznej w ramach WSOCh. Mimo, iż przyroda jest tu "mniej cenna", niż w parkach narodowych i rezerwatach. OChK - torfowiska orawskieStąd traktowanie OChK jako mało ważnych z punktu widzenia ochrony przyrody jest nieuprawnione, podobnie jak sugestie likwidacji w ogóle tej formy. Niejednokrotnie zresztą bogactwo przyrodnicze tych obiektów przewyższa znaczną część parków krajobrazowych (np. w Miechowsko-Działoszyckim OChK, ale nie znaczy to, że należy tam park krajobrazowy utworzyć.Miechowsko-Działoszycki OChK Nowelizacja ustawy o ochronie przyrody w przepisach art. 26.1.2 i 26.2 postawiła właściwe akcenty, zwracając uwagę na ważność miejsca OChK w całości krajowego systemu obszarów chronionych.

Ostatnio wrócono też do traktowania OChK jako otulin obszarów o wyższym statusie ochronnym. Pierwszym przypadkiem tego typu było przekwalifikowanie zarządzeniem Wojewody Kieleckiego otulin tamtejszych parków krajobrazowych na OChK (Dz.Urz. Woj. Świętkokrzyskiego nr 108/2001).

Zasady użytkowania

Granica OChK i parku krajobrazowego - rzeka Osława W latach 70-tych tworzenie OChK oraz sposób ich użytkowania odbywały się w warunkach braku dostatecznych wytycznych, przy konieczności pogodzenia celów ochronnych, rekracyjno-turystycznych i innych form gospodarowania (przemysł, usługi, rolnictwo), a samo kwalifikowanie do objęcia ochroną nie odbywało się w oparciu o metodę ekologiczną, co spowodowało sporo błędów, np. brak powiązań ekologicznych i ciągłości obszarów między województwami (Kozłowski 1981).

OChK - malownicze, mało uczęszczane szlaki niższych części BeskidówWielkość obszaru nie ma decydującego znaczenia, istotniejsze jest, czy dana powierzchnia i dana lokalizacja jest w stanie zrealizować założone cele ochrony. Mogą one być różne, a definicja ustawowa tylko ogólnie określa cele, dla jakich powołuje się OChK. Ustawa nie wprowadza też wyraźnych ograniczeń dla działalności gospodarczej, byle nie powodowała zachwiania równowagi ekologicznej. Ponieważ jednak istnienie OChK musi być uwzględnione w planach zagospodarowania przestrzennego, powinno to stanowić barierę dla każdej nowej, uciążliwej inwestycji, gdyż wymagania oceny oddziaływania na środowisko powinny wykazać potencjalne konflikty z OChK. Dla OChK nie sporządza się planu ochrony, a przyroda może być i zwykle jest, znacznie odbiegająca od naturalnej. Ustawa nie ogranicza prawa własności. OChK funkcjonują w różnych środowiskach użytkowanych gospodarczo i wzmacniają tam tendencje ochronne. OChK - osada Nowa KorytnicaNp. na terenach rolniczych chroni się występujące tam oczka wodne, torfowiska, zadrzewienia, zarośla, etc., a także tradycyjną strukturę pól. Na terenach wododziałowych i źródliskowych pierwszeństwo ma ochrona wód, na terenach zabudowanych należy zachować podwyższoną dbałość o ochronę walorów krajobrazowych i dostosowanie architektury do miejscowej tradycji. Należy też unikać zabudowy rozproszonej. Nie zaleca się tworzenia OChK na terenach silnie zurbanizowanych lub przewidzianych do takiej urbanizacji, chyba że funkcjonują tam korytarze ekologiczne.
Wskazane jest eksponowanie zabytków kultury oraz tworzenie infrastruktury OChK - zamek Wedlów w Tuczniedla intensywnego wykorzystania rekreacyjnego i turystycznego, przy minimalizacji konfliktów w dotychczasowymi formami użytkowania terenu (Ptaszycka-... 1998).
Zasady gospodarowania na terenie OChK reguluje też szereg innych ustaw: o ochronie gruntów rolnych i leśnych, o lasach, o zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie dóbr kultury, prawo budowlane, prawo wodne i in. Odrębnym przepisom, choć też w ramach ustawy o ochronie przyrody, podlegają rezerwaty przyrody oraz obiekty objęte ochroną dawniej nazywaną indywidualną i objęte ochroną gatunki flory i fauny.

Zagrożenia

OChK - degradujące krajobraz rozproszenie zabudowy - Podhale z GiewontuRygory ochronne z tytułu utworzenia OChK nie są duże i wymagają prowadzenia racjonalnej gospodarki, nie naruszającej równowagi przyrodniczej oraz ładu przestrzennego właściwego dla danego regionu. W przypadku przedsiębiorstw dotyczy to przestrzegania dopuszczalnych (standardowych) norm emisji, w przypadku rolnictwa - oszczędnego używania chemicznych środków ochrony roślin, w przypadku leśnictwa - prowadzenia racjonalnej gospodarki wg zasad określonych w odrębnej ustawie.

Z racji pełnienia przez większość OChK roli korytarzy ekologicznych odpowiedzialnych za migrację gatunków i genów w sieciach WSOCh i ECONET-PL, a przyszłościowo, w opartej o podstawy prawne, sieci Natura 2000, szczególnym zagrożeniem jest budowa autostrad i dróg szybkiego ruchu, jeżeli nie wykona się niezbędnych zabezpieczeń technicznych, których rodzaj, lokalizacja i liczba będzie określona wynikami badań i inwentaryzacji w terenie.

Charakterystyki wybranych OChK

Wykaz OChK w Polsce

Baza danych OChK w Polsce, o których udało się zgromadzić podstawowe informacje.

Podstawowa literatura

Zobacz także

Opracowanie

Odnośniki

Art. 41
Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska z 1980 r. (wersja pierwotna - art. później skreślony):
"Art. 41. Rada narodowa stopnia wojewódzkiego może wprowadzić zakazy lub nakazy konieczne do zapewnienia ochrony terenów posiadających walory wypoczynkowe i krajobrazowe przed ich niszczeniem bądź utratą tych walorów".

OChK jako otuliny obszarów o wyższym statusie ochronnym.
Nowelizacja ustawy o ochronie przyrody (2000-2001) uchylając wcześniej obowiązujący nakaz opracowywania planów ochrony dla otulin parków krajobrazowych pozbawiła dyrekcje parków możliwości wpływu na sposób użytkowania terenu otulin, co stanowi zagrożenie dla substancji parku (to samo zagrożenie dotyczy rezerwatu przyrody i innych form, zw. w "starej" ustawie "indywidualnymi" choć dla nich nie było obligu opracowania planu ochrony dla otuliny). Zastąpienie otuliny przez OChK umożliwia wojewodzie wykorzystanie art. 26a ustawy, który pozwala na wprowadzanie niezbędnych ograniczeń i zakazów wybranych z wykazu zawartego w tym artykule, które w tym przypadku mogą w jakimś stopniu zastąpić zapisy zawarte przed nowelizacją w planie ochrony.