Informacje topograficzne

Położenie

Woj. podkarpackie, powiaty: bieszczadzki (największa część), sanocki oraz przemyski. Granica zachodnia oparta jest na wododziale zlewni rzeki Osławy a dalej w części pn-zach. na zlewni Sanu. Południowa granica WOChK biegnie wzdłuż północnych granic Ciśniańsko-Wetlińskiego Parku Krajobrazowego i Parku Krajobrazowego Doliny Sanu, wschodnia na linii Lutowiska - Bandrów wzdłuż granicy z Ukrainą, północna opiera się o Park Krajobrazowy Gór Słonnych, zachodnia - o Jaśliski Park Krajobrazowy. mapa lokalizacyjna

Region fizyczno-geograficzny

Prowincja: Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem, podprowincja: Zewnętrzne Karpaty Wschodnie (Beskidy Wschodnie), makroregion: Beskidy Lesiste, mezoregiony: Bieszczady zachodnie i Góry Sanocko-Turczańskie, podprowincja: Zewnętrzne Karpaty Zachodnie, makroregion: Pogórze Środkowobeskidzkie, mezoregiony: Pogórze Przemyskie i Pogórze Dynowskie.

Region geobotaniczny

Prowincja: Górska, Środkowoeuropejska, Podprowincja: Karpacka, Dział: Karpaty Wschodnie, Okręg Karpaty Lesiste, Podokręg Bieszczady i Podokręg Pogórze Przemyskie.

Hipsometria

Najwyżej położone pasma znajdują się w części południowo-wschodniej - Jaworniki z najwyższą kulminacją 908 m n.p.m., Ostre 803 m n.p.m. oraz najdłuższe pasmo tego terenu - Żuków - 761 m n.p.m. Najniżej położona jest dolina Sanu na północ od Sanoka i powyżej Dynowa na wysokości ok. 370 m n.p.m. Daje to deniwelację rzędu 540 m.

Dane obiektu

Powierzchnia 99.667 ha, OChK utworzono w 1972 r.

Budowa geologiczna

Teren zbudowany jest w całości z utworów fliszu karpackiego należących do warstw krośnieńskich jednostki śląskiej - w części południowej i centralnej oraz do jednostki skolskiej - w części północnej i wschodniej. Do pomników przyrody nieżywionej ukazujących geologię tego terenu należy np. leżący przy granicy OChK ''Kamień Leski''.

Rzeźba

''Leski Kamień''Podobnie jak w Bieszczadach Wysokich także w niższej części tych gór równoległe względem siebie pasma górskie ciągną się z północnego zachodu na południowy wschód i w tym też kierunku wzrastają wysokości bezwzględne i względne. Główne rzeki i potoki nawiązują do obniżeń pomiędzy fałdami górskimi, a ich boczne - zwykle prostopadłe dopływy rozcinają pasma górskie w miejscach, gdzie występują warstwy skalne o mniejszej odporności (łupki ilaste, pyłowce). Takie działanie erozji rzecznej Skalne progi na Hoczewcesprawia, że góry przybrały charakterystyczny rusztowy wygląd. W wielu miejscach występują malownicze przełomy górskie np. przełom Bereżnicy pomiędzy Grodziskiem a Berdem przy jej ujściu do zbiornika Myczkowieckiego oraz przełom Daszówki pod Górą Jawor. San niejednokrotnie odsłania skalne ściany, które ukazują budowę geologiczną np. długa na 600 m ściana skalna w Myczkowcach - będąca pomnikiem przyrody. Także urokliwe progi skalne na rzece Hoczewka chronione są na odcinku długości 250 m jako pomnik przyrody.

Gleby

Dominujące na stokach tej części gór ciężkie gliniasto-ilaste pokrywy zwietrzelinowe sprawiają, iż dominującymi typami gleb będą gleby brunatne właściwe i wyługowane (eutroficzne i mezotroficzne), przy czym wiele z nich wykazywać będzie cechy oglejenia. W strefach grzbietowych występować będą również płytsze, bardziej szkieletowe i dystroficzne gleby brunatne kwaśne o lżejszym składzie granulometrycznym. W odróżnieniu od Bieszczadów Wysokich na terenie niższej części gór spotkamy również większe płaty gleb aluwialnych - mad, wykształconych na terasach Sanu.

Wody powierzchniowe

Osława.Przez obszar WOChK przepływa jedna z największych rzek karpackich - San - tworząca w wielu miejscach malownicze zakola i odsłaniająca skalne ściany ukazujące budowę wgłębną np. ściana skalna pod Zwierzyniem - będąca pomnikiem przyrody. Główne dopływy Sanu to Osława z Kalniczką, Hoczewka. Bezpośrednio do zbiorników zaporowych Solina-Myczkowce wpadają Bereżnica, Daszówka, Czarny i Głuchy. Wschodnia część OChK leży już w obszarze zlewiska Morza Czarnego. Strwiąż oraz Mszaniec są lewobrzeżnymi dopływami Dniestru.

Klimat

Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. OChK znajduje się we wsch. części Regionu Karpackiego (GK). i należy do piętra umiarkowanie ciepłego, marginalnie wchodząc w piętro umiarkowanie chłodne.

Klimat tego terenu jest znacznie łagodniejszy w porównaniu z Bieszczadami Wysokimi, a to ze względu na niższe wysokości bezwzględne oraz oddziaływanie Zbiornika Solińskiego. Ilość opadów atmosferycznych sięga ok. 900-1000 mm w części południowej i wschodniej do około 800-900 w części północnej. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi około 4-5oC w części południowej i wschodniej. Cześć północno-zachodnia jest znacznie cieplejsza i tam średnia roczna temperatura sięga już 6oC.

Ekosystemy, flora, fauna

Na omawianym terenie dominują dolnoreglowe lasy bukowo-jodłowe, a w cieplejszych miejscach można spotkać również płaty lasów grądowych, zdominowanych przez graba z domieszką lipy drobnolistnej i dębu szypułkowego. Spotyka się również stanowiska cisa zwyczajnego Taxus baccata. Dla ochrony stanowisk olchy zielonej Alnus viris utworzony został niewielki rezerwat przyrody "Kosa olcha w Stężnicy", położony na wschód od Baligrodu. Dla ochrony stanowisk bobra europejskiego Castor fiber utworzono rezerwat "Bobry w Uhercach". Na omawianym terenie występuje wilk Canis lupus - głównie w części wschodniej - w kompleksach leśnych okolicy Czarnej i Lutowisk oraz żubr Bison bonasus (sztucznie wprowadzony), z gatunków pospolitych - jeleń szlachetny Cevus elaphus.

Krajobraz i kultura

Cerkiew w BystremZ ciekawszych obiektów kultury na omawianym terenie warto wymienić zabytkowe cerkwie w Rabem, Czarnej, Ustianowej, Hoszowie, Równi, Żłobku czy Bystrem, ślady po dawnych cmentarzach żydowskich - kirkutach - w Lutowiskach czy Baligrodzie, przydrożne krzyże i kapliczki.

Zadania ochrony

Strefa ochrony krajobrazowej uzupełnia system ochrony przyrody w południowo-wschodnim zakątku Polski. Stanowi niejako strefę osłonową - buforową dla trzech parków krajobrazowych (PK Gór Słonnych, Ciśniańsko-Wetlińskiego PK i PK Doliny Sanu). Promuje walory rekreacyjno-krajobrazowe Bieszczadów Niskich.

Udostępnianie

Przez WOChK przebiegają szlaki turystyczne łączące się z głównymi szlakami bieszczadzkimi np. szlak z Sanoka na Wysoki Dział, szlak Lesko - Polańczyk - Wołkowyja - Terka czy Ustrzyki Dolne - Równia - Daszówka - Chrewt. W okolicy Ustrzyk Dolnych funkcjonują ciekawe szlaki spacerowe (pętla Mały Król - Wielki Król - Kamienna Laworta czy Gromadzyń - Orlik - Kiń). W 1999 r. staraniem Nadleśnictwa Brzegi Dolne powstała ścieżka przyrodnicza na północnych stokach Żukowa.

W Solinie, Polańczyku, na Jaworze, Wołokowyi powstało wiele obiektów rekreacyjnych po utworzeniu w latach 60-tych największego w Polsce jeziora zaporowego - zbiornika Solińskiego.

Historia ochrony

Utworzony w 1972 r., jako pierwszy w Polsce obszar chronionego krajobrazu stanowił bazę, na podstawie której powstawały wyższe formy ochrony takie jak Bieszczadzki Park Narodowy, rezerwaty przyrody i parki krajobrazowe, tworzące zwarty system obszarów chronionych ówczesnego (1975-1998) województwa krośnieńskiego.

Podstawa prawna

Utworzony został w roku 1972 na mocy decyzji WRN w Rzeszowie. Jego funkcjonowanie sankcjonuje Rozporz. Woj. Krośnieńskiego z 27.02.1991 r. w sprawie ochrony terenów woj. krośnieńskiego posiadających walory wypoczynkowe i krajobrazowe przed ich zniszczeniem bądź utratą (Dz. Urz. Woj. Krośnieńskiego Nr 3 z 1991 r., poz. 14)

Zagrożenia

Niekontrolowany ruch turystyczny w otoczeniu zbiornika Solińskiego i złe rozwiązania z zakresu gospodarki wodno-ściekowej w tym terenie.

Źródła informacji

Zobacz także:

Opracowanie