Informacje topograficzne

Położenie administracyjne

Woj. pomorskie, powiat kartuski, gmina Kartuzy, w pobl. wsi Sianowo i przysiółka Cieszonko. Teren Kaszubskiego Parku Krajobrazowego. mapa lokalizacyjna

Region fizyczno-geograficzny

prowincja: Niż Środkowoeuropejski, podprowincja: Pojezierza Południowobałtyckie, makroregion: Pojezierze Wschodniopomorskie, mezoregion: Pojezierze Kaszubskie.

Region geobotaniczny

prowincja: Niżowo-Wyżynna, Środkowoeuropejska, Dział: Bałtycki, Poddział: Pas Równin Przymorskich i Wysoczyzn Pomorskich, Kraina: Pojezierza Pomorskie, Okręg kartuski.

Hipsometria

132 - 215 m n.p.m.

Dane obiektu

Powierzchnia - 37,52 ha, rezerwat utw. w 1972, powiększony w 1989 r.

Budowa geologiczna, rzeźba

Podłoże rezerwatu zbudowane jest z utworów morenowych ostatniego, tzw. północnopolskiego zlodowacenia plejstoceńskiego. Rezerwat obejmuje fragment zbocza doliny rynnowej (rynny subglacjalnej) wciętej w wysoczyznę polodowcową (klasyfikowaną także jako morenę denną). Zbocze rozcięte jest licznymi bocznymi (drugorzędnymi) suchymi dolinkami i wąwozami, w obrębie których występują leje (cyrki) źródliskowe o zboczach dochodzących do 80 m wysokości.

Klimat

Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Rezerwat znajduje się na wsch. krańcu Regionu Pomorskiego (BP)

Region chłodny, obfitujący w opady, o długim okresie z przymrozkami, mrozem i pokrywą śnieżną oraz krótkim okresem wegetacyjnym, o cechach podgórskich.

Wody powierzchniowe

Liczne źródła i wysięki oraz ich kompleksy w lejach (cyrkach) źródliskowych z odpływami w postaci malowniczych potoków wpadających do Łeby (poza granicami rezerwatu). Źródła należą do najwydajniejszych na Pomorzu - średni odpływ z największego kompleksu (objętego ochroną ścisłą) wynosi 88 l/s, a z całego kompleksu w rezerwacie - ok. 100 l/s.

Gleby

Na zboczach głównie rozmaite gleby brunatne, wyjątkowo płowe, szarobrunatne i pararędziny, na dnach dolin i cyrków źródłowych rozmaite gleby bagienne, pobagienne i aluwialne.

Ekosystemy

Zróżnicowanie rzeźby, procesów geomorfologicznych i siedlisk jest przyczyną wyjątkowego bogactwa jakościowego zbiorowisk leśnych: Na glebach minerogenicznych panują lasy z dominacją buka w drzewostanie: buczyna kwaśna, żyzna i buczyna storczykowa, acidofilny las bukowo-dębowy i grąd gwiazdnicowy, a na wysiękach - postaci źródliskowe dwu zespołów łęgowych - podgórskiego łęgu jesionowego i łęgu jesionowo-olszowego.

Ze zbiorowisk nieleśnych najcenniejszym jest szuwar manny gajowej - zespół o podgórsko-górskim charakterze, który na Pomorzu najczęściej występuje na źródliskach i wzdłuż wypływających z nich strumyków. Na stokach nisz osuwiskowych - m.in. buczyna storczykowa w postaci zboczowej na jedynym na niżu stanowisku.

Flora

W lasach na glebach mineralnych panującym gatunkiem drzewa jest buk, wyjątkowo grab, a w obrębie źródlisk - olsza czarna. We florze zielnej występuje 11 gatunków objętych ochroną całkowitą, m.in. skrzyp olbrzymi (łanowo w lasach źródliskowych), obuwik pospolity, widłaki - wroniec widlasty, widłak goździsty, widlicz (widłak) spłaszczony, wawrzynek wilczełyko, bluszcz pospolity. Znamienny jest udział gatunków górskich i podgórskich, są to m.in. tojad mocny (chroniony), skrzyp olbrzymi (chroniony), przetacznik górski, tojeść gajowa, manna gajowa.

Skrzyp olbrzymiObuwik pospolityWawrzynek wilczełykoBluszcz pospolity

Zeglej (widłak, widlicz) spłaszczonyWidłak goździsty

Fauna

Fauna rezerwatu nie jest rozpoznana.

Krajobraz i kultura

W rezerwacie brak zabytków. W niedalekiej odległości wieś Sianowo (wymieniana w 1393 r.) z kościołem o konstrukcji ryglowej z 1816 r. z dwoma gotyckimi Madonnami z XV (łaskami słynąca cudowna Matka Boska Sianowska - Królowa Kaszub) i druga - z XVI w. Bliska rezerwatu miejscowość Mirachowo była do XIX w stolicą regionu, tamże dwór szlachecki z końca XVIII w. Inne ciekawe krajobrazowo miejsca to jeziora: Sianowskie i Osuszyno, dolina Łeby, cmentarzysko kurhanowe, a także Łysa Góra - najważniejsze miejsce sabatów na Kaszubach. Rezerwat, podobnie jak i jego otoczenie, odznaczają się wyjątkowo malowniczym krajobrazem, typowym dla centralnej części Pojezierza Kaszubskiego. Na odpływie z największego cyrku źródłowego funkcjonowała jeszcze do lat powojennych mała, prywatna elektrownia wodna.

Zadania ochrony

Rezerwat utworzono w celu ochrony kompleksu źródlisk z ich unikatową szatą roślinną, naturalnych lasów, krajobrazu dolinek erozyjnych i naturalnego przebiegu procesów geomorfologicznych. Źródliska w największym cyrku źródłowym objęte ochroną ścisłą.

Udostępnianie

Zasady zwiedzania

Ograniczenia zgodnie z art. 23a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją art. 37).

Trasy zwiedzania

Przez część rezerwatu przechodzi szlak turystyczny, biegnący od Kartuz i łączący m.in. Sianowo z Mirachowem. Ponadto jako trasy zwiedzania można wykorzystać drogi leśne, w tym szczególnie malowniczą prowadzącą po poziomicy wzdłuż większej części rezerwatu.

Ścieżki dydaktyczne

Brak.

Informacja użytkowa

Dojazd do Kartuz, skąd autobusem do Sianowa. Stąd około 2 km czerwonym szlakiem, którym wychodzi się nad największy cyrk źródłowy. Można także tym samym szlakiem dojść od Mirachowa (dojazd autobusem), skąd w odległości ok. 1800 m skręcić na wschód wzdłuż okresowego strumyka i dojść do północnej części rezerwatu, albo szlakiem ok. 3 km do w/w cyrku źródłowego. Cały szlak dostępny rowerem.

Historia ochrony

Rez. o pow. 10,42 ha utworzono w 1972 r., powiększono do obecnych rozmiarów w 1989 r.

Administrator

Obiekt podlega Wojewódzkiemu Konserwatorowi Przyrody w Gdańsku, nadzór sprawuje Nadleśnictwo Kartuzy.

Akty prawne

Zagrożenia obiektu

Bezpośrednich zagrożeń dotąd nie stwierdzono. Potencjalnym zagrożeniem jest brak otuliny.

Źródła informacji

Opracowanie