Woj. małopolskie, powiat nowotarski, miasto Nowy Targ (przy płd. granicy, poza
strefą zabudowy). Teren OChK Województwa Nowosądeckiego.
Prowincja: Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem, podporowincja: Centralne Karpaty
Zachodnie, makroregion: Obniżenie Orawsko-Podhalańskie, mezoregion: Kotlina
Orawsko-Nowotarska.
Prowincja: Górska, Środkowoeuropejska, podprowincja: Karpacka, Dział: Karpaty
Zachodnie, Okręg Beskidy, Podokręg Bory Nowotarskie.
(wg Regionalizacji przyrodniczo-leśnej Tramplera
- kraina Karpacka).
609-620 m n.p.m.
Powierzchnia 49,70 ha, rezerwat utw. w 1925 r.
Rezerwat położony jest na żwirowym stożku wodnolodowcowym powstałym podczas ostatniego zlodowacenia tatrzańskiego w plejstocenie, odpowiadającego zlodowaceniu północnopolskiemu (Wűrm), na którym zalega żółta ilasto-pylasta glina słabo przepuszczalna lub nieprzepuszczalna, pokryta torfem. Nachylenie powierzchni stożka w kierunku północnym wynosi 10%. Maksymalna miąższość torfowiska - 5 m.
W głębszym podłożu obszaru występują trzeciorzędowe skały tzw. fliszu podhalańskiego.
Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Obiekt znajduje
się w centr. - zach. części Regionu Karpackiego (GK).
i należy do piętra umiarkowanie
ciepłego.
Średnia roczna temperatura około 5,8oC, średnia okresu wegetacyjnego (IV-X) sięga 11,7oC. Zimy bardzo mroźne, do czego przyczyniają się częste inwersje temperatury. Średnia suma opadów około 860 mm. Opady śnieżne są dość obfite i pojawiają się już w listopadzie a trwają do kwietnia. Pokrywa śnieżna utrzymuje się około 110 dni. Mgła szczególnie często w miesiącach jesiennych i zimowych a także wieczorami w postaci mgły przyziemnej. Wiatry głównie zachodnie i poł. - zachodnie. Szczególne znaczenie mają wiatry halne występujące w miesiącach jesiennych i zimowych, powodują bowiem zwyżkę temp. powietrza.
Na torfowisku zwierciadło wody zaskórnej zalega w okresach posusznych często poniżej warstwy akrotelmu. Przesuszenie wykazuje także brzeg kopuły szczytowej. W czasie długotrwałej suszy w niektórych miejscach torfowiska zwierciadło wody podskórnej leży na głębokości 1 m. Strefa okrajka (wykształcona na terenie poeksploatacyjnym) przez cały rok silnie uwilgocona, zasilana przez wodę spływającą z kopuły oraz z wyżej wyniesionego tereny położonego na południe od rezerwatu.
Gleby torfiaste, wytworzone z różnych gatunków torfowców, a w części spągowej także z mchów właściwych, skrzypów, turzyc, z udziałem drewna sosny, brzozy i olchy.
W
rezerwacie panują zbiorowiska wysokotorfowiskowe,
głównie zbudowane z mchów torfowców i zimozielonych krzewinek. Kopuła torfowiska
pokryta wysokotorfowiskowym zbiorowiskiem sosny drzewokosej
Pino rhaeticae-Sphagnetum lub zbiorowiskiem sosny zwyczajnej Pino
silvestris-Spagnetum, które stanowią sukcesyjne przejście od panującego
paręset lat temu zespołu Eriophoro vaginati-Sphagnetum do boru sosnowego,
który w przyszłości zapewne okryje torfowisko. Na skarpie otaczającej torfowisko,
a fragmentarycznie także na kopule wykształca się bór
bagienny Vaccinio uliginosi-Pinetum. Pomiędzy pasem boru bagiennego
a wysokotorfowiskowymi zbiorowiskami sosnowymi występuje zbiorowisko
przygiełki białej Rhynchosporetum albae. Wokół kopuły torfowiska,
na tzw. okrajku rozwija się zespół Eriophoro vaginati-Sphagnetum w obrębie
którego występują niewielkie soczewki zespołu Caricetum nigrae. Na obrzeżu
rezerwatu od strony północnej i północno-wschodniej występuje drzewostan sosnowy,
mający miejscami charakter wilgotnego boru trzcinnikowego
Calamagrostio villosae-Pinetum, charakterystycznego dla
Kotliny Orawsko-Nowotarskiej.
Występuje tu 60 gatunków roślin naczyniowych, wśród nich 5 gatunków objętych całkowitą ochroną (sosna drzewokosa Pinus x rhaetica chroniona pod nazwą sosny błotnej Pinus uliginosa, kosodrzewina Pinus mugo; rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia, widłak goździsty Lycopodium clavatum) oraz dwa - ochroną częściową (kruszyna pospolita Frangula lanus i bagno zwyczajne Ledum palustre).
Ponadto w najbliższym sąsiedztwie, które wkrótce będzie włączone do rezerwatu, występują 3 gatunki chronione (podrzeń żebrowiec Blechnum spicant, widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum, kukułka plamista Dactylorhiza maculata).
Inne warte wymienienia gatunki to: modrzewnica zwyczajna Andromeda polymorpha, bażyna czarna Empetrum nigrum, bażyna obupłciowa E. hermaphroditum, wełnianka pochwowata Eriophorum vaginatum, wełnianka wąskolistna Eriophorum angustifolium, Żurawina błotna Oxycoccus palustris, żurawina drobnolistkowa O. microcarpus, przygiełka biała Rhynchospora alba, borówka bagienna Vaccinium uliginosum.
Bogata
jest flora mszaków, złożona z 11 gatunków wątrobowców i 33 gatunków mszaków,
w tym 12 gatunków torfowców. Trzy spośród nich należą do grupy gatunków narażonych
na wyginięcie (torfowiec brunatny Sphagnum fuscum, torfowiec brodawkowany
S. papillosum, torfowiec delikatny S. tenellum). W wodzie i na
torfowcach występuje 129 taksonów glonów, w
tym wiele bardzo rzadkich na terenie Polski. Stwierdzono ponadto występowanie
licznych gatunków grzybów i porostów.
Chrząszcze Coleoptera: biegacz trzyszcz Cicindela (=Cylindera) germanica, sprężyk Sericeus brunneus, kornik Pityophthorus glabratus.
24 gatunki ważek, 28 gatunków motyli, m.in.: szlaczkoń torfowiec Colias palaeno (w Polsce zagrożony wyginięciem), dostojka (perłowiec błotny) Boloria aquilonaris, paź królowej Papilio machaon, rusałka żałobnik Nymphalis antiopa.
5 gatunków płazów ogoniastych (salamadra plamista Salamadra salamandra, traszka grzebieniasta Triturus cristatus, traszka zwyczajna T. vulgaris, traszka górska T. alpestris, traszka karpacka T. montandoni) i 5 płazów bezogonowych (żaba trawna Rana temporaria, kumak górski Bombina variegata, ropucha szara Bufo bufo, ropucha zielona Bufo viridis, żaba zielona Rana esculenta lessonae), 3 gatunki gadów (żmija zygzakowata Vipera berus, jaszczurka żyworodna Lacerta vivipara, zaskroniec Natrix natrix).
Torfowisko i przylegający las (który będzie objęty ochroną) żywi około 30 gatunków ptaków (świergotek drzewny Anthus trivialis, gil Pyrrhula pyrrhula, piecuszek Phylloscopus trochilus, pliszka siwa Motacilla alba, kszyk Gallinago gallinago, strzyżyk Troglodytes troglodytes, zięba Fringilla coelebs, piecuszek Phylloscopus trochilus, rudzik Erithacus rubecula, bocian czarny Ciconia nigra. Najcenniejszym gatunkiem lęgowym na terenie rezerwatu jest cietrzew Lyrurus tetrix oraz ptaki drapieżne: myszołów zwyczajny Buteo buteo, jastrząb Accipiter gentilis, pustułka Falco tinunculus.
Ssaki: reprezentowane są przez 8 gatunków osiedlonych (nornik bury Microtus agrestis, nornik zwyczajny Microtus arvalis, mysz zaroślowa Apodemus sylvaticus, wiewiórka Sciurus vulgaris, jeż wschodni Erinaceus romanicus, zając szarak Lepus europaeus, sarna Capreolus capreolus, lis Vulpes vulpes) i 3 przechodne (dzik Sus scrofa, jeleń Cervus elephas, wilk Canis lupus).
Krajobraz zbliżony do naturalnego, pozbawiony elementów kulturowych. Z rezerwatu widok na odległe panoramy Tatr i Gorców, a bliżej - spiskie i podhalańskie wychodnie pienińskiego pasa skałkowego.
Celem rezerwatu jest zachowanie torfowiska wysokiego we wschodniej części Kotliny Orawsko-Nowotarskiej, wchodzącego w skład największego karpackiego kompleksu torfowisk wysokich.
Zgodnie z art. 23a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (znowelizowane art. 37).
Brak trasy turystycznej.
Rezerwat utworzono w 1925 roku na pow. 2 ha, a następnie powiększono do 8 ha. Prawdopodobnie chroniona powierzchnia leżała w środkowej części torfowiska. W roku 1956 utworzono rezerwat ścisły na pow. 49,70 ha. Obecnie trwają starania o powiększenie rezerwatu przez przyłączenie otaczającego terenu porośniętego lasem. Docelowa pow. rezerwatu - 114,66 ha.
Nadleśnictwo Państwowe w Nowym Targu.
Zbiór owoców leśnych.
Ostatnio prowadzone badania wykazały, że głównym gatunkiem runa tego zespołu jest trzcinnik Hartmana Calamagrostis hartmaniana= C. arundinacea x C. canescens, a nie trzcinnik owłosiony Calamagrostis villosa, jak do tej pory uważano.
W rezerwacie stwierdzono 242 gatunki grzybów wielkoowocnikowych, w tym 8 gatunków grzybów workowych Ascomycota i 234 gatunki grzybów podstawkowych - Basidiomycota. Wśród nich jeden podlega ochronie ścisłej (smardz wyniosły Morchella elata) a 12 należy do gatunków rzadkich (lejkówka oprószona Clitocybe pruinosa zasłoniak osłonięty Cortinarius armillatus, załoniak błotny C. palustris, zasłoniak krwisty C. sanguineus, zasłoniak purpurowoblaszkowy C. semisanguineus, krowiak aksamitny Paxillus atrotomentosus, czyreń sosnowy Phellinus pini, maślanka torfowiskowa Hypholoma pudum, gwiazdosz frędzelkowaty Geastrum fimbriatum, klejówka różowa Gomphidius roseus, rycerzyk ozdobny Tricholomopsis decora, pajęcznica włóknista Tylospora fibrillosa).
Aktualnie w rezerwacie rośnie 87 gatunków porostów i 2 gatunki grzybów związanych z porostami. 10 gatunków jest pod ścisłą ochroną i jeden pod ochroną częściową. (płucnica islandzka Cetraria islandica,
chrobotek
leśny Cladonia arbuscula, chrobotek reniferowy Cladonia rangiferina,
pustułka rurkowata Hypogymnia tubulosa, popielak pylasty Imshaugia
aleurites, tarczownica skalna Parmelia saxatilis, płaskotka rozlana
Parmeliopsis ambigua, pawężnica psia Peltigera canina, płucnik modry
Platismatia glauca, mąklik otrębiasty Pseudevernia furfuracea,
złotlinka jaskrawa Vulpicida pinastri). 16 taksonów znajduje się na czerwonej
liście porostów zagrożonych: 15 w kategorii V - narażone i jeden
w kategorii E - wymierające.
Na zach. od rezerwatu rozciąga się duży obszar tzw. Torfowisk Orawskich. Nie są objęte ochroną.
