Woj. małopolskie, powiaty: nowosądecki (gminy: Krynica-miasto, Krynica, Muszyna,
Muszyna-miasto, Piwniczna, Piwniczna Zdrój, Stary Sącz, Łabowa, Nawojowa, Łącko
i Rytro) i nowotarski (gminy: Ochotnica Dln., Krościenko n. Dunajcem, Szczawnica).
Park od płd. - zach. graniczy przez otulinę z
Pienińskim Parkiem Narodowym, na
pozostałej części granic - z OChK Woj. Nowosądeckiego.
Wschodnią granicę Parku i otuliny stanowi rzeka Kamienica Nawojowska i potok Mochnaczka wraz z lewobrzeżnym dopływem Muszynką. Dunajec wyznacza granicę zachodnią i częściowo północną. Południowa granica Parku i jego otuliny biegnie wzdłuż granicy państwowej, jednakże powstał projekt poprowadzenie jej w części zachodniej doliną Grajcarka, a na części dotychczasowej otuliny utworzyć Park Krajobrazowy Małych Pienin. Granica Parku (bez otuliny) nawiązuje do granicy rolno-leśnej biegnącej na wysokości średnio od 600 do 700 m n.p.m.
Prowincja: Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem, podprowincja: Zewnętrzne Karpaty
Zachodnie, makroregion: Beskidy Zachodnie, mezoregion: Beskid Sądecki.
Prowincja: Górska, Środkowoeuropejska, Podprowincja: Karpacka, Dział: Karpaty
Zachodnie, Okręg Beskidy, Podokręg Sądecki. Regionalizacja przyrodniczo-leśna:
Kraina Karpacka, Dzielnica Gorców i Beskidu Sądeckiego, Mezoregion Beskidu Sądeckiego.
Obszar Parku rozciąga się w strefie 300-1262 m n.p.m.
Powierzchnia Parku wynosi 54 tys. ha a jego otuliny 25 tys. ha. Powierzchnia rezerwatów przyrody ożywionej wynosi 451,88 ha. Inną formą ochrony objęte jest około 110 ha. Obiekty z wyraźnie określoną powierzchnią obejmują 94,23 ha. Powierzchnia lasów w Parku wynosi 40.405 ha, a w jego otulinie 7.362 ha. Około 66% powierzchni leśnej Parku i jego otuliny stanowią lasy państwowe (31.528 ha) administrowane przez Nadleśnictwa: Krościenko, Stary Sącz, Piwniczną, Nawojową oraz Leśny Zakład Doświadczalny w Krynicy. Lasy niepaństwowe (komunalne, prywatne, gminne, wspólnot) obejmują powierzchnię 15.239 ha, tj. zajmują 31% powierzchni. Lasy inne (Zarząd Wodny, drobne lasy przy obiektach rekreacyjnych stanowią 3% lasów. Tereny rolnicze obejmują 27% Parku i 55% otuliny.
Na terenie Parku istnieje 13 rezerwatów: Kłodne
nad Dunajcem, Pusta Wielka, Nad
Kotelniczym Potokiem, Baniska, Barnowiec,
Łabowiec, Uhryń, im.
Prof. Czai w Łosiach, Lembarczek, Wierchomla,
Żebracze, Las lipowy
Obrożyska, Hajnik, Okopy
Konfederackie.
W otulinie Parku znajdują się 4 rezerwaty: Wąwóz Homole,
Biała Woda, Wysokie Skałki,
Zaskalskie-Bodnarówka.
Na terenie Parku i otuliny występuje 80 pomników przyrody ożywionej oraz 26 pomników przyrody nieożywionej. Na pomniki przyrody ożywionej składają się w Parku pojedyncze drzewa (13), skupienia obejmujące 2-4 drzewa (4), grupy wokół kościołów itp. (6), aleje (1), użytki ekologiczne [(starodrzewia bukowe i bukowo-jodłowe, stanowiska języcznika zwyczajnego Phyllitis scolopendrium ] (10).
Pomniki przyrody nieożywionej na terenie Parku obejmują ochroną: 5 grup skalnych w tym Kamień św. Kingi z jaskinią w pobliżu szczytu Skałka, Wietrzne Dziury koło Rytra, Trzy Siostry i Diabelskie Ściany w pasmie Jaworzyny, Zagubione Skałki i Diabelski Kamień pod Jaworzyną, odcinek potoku Łomniczanka, źródła mineralne: Katarzyna i Rogaś w Rytrze, Stanisław w Łomnicy, w Jerzy, Hanna i Za Kapliczką w Wierchomli Wielkiej, Kazimierz w Miliku, Za Cerkwią w Szczawniku, Iwona w Jastrzębiku i Mofetę w Złockim.
W otulinie występuje 51 pomników przyrody ożywionej [pojedyncze drzewa (35), np. lipa wielopienna w Szczawnicy, skupienia obejmujące 2-4 drzewa (6), grupy wokół kościołów itp. (3), aleje (4), np. w Krościenku, parki (2), użytki ekologiczne (1)] oraz 5 pomników przyrody nieożywionej [skałka bazaltowa w Białej Wodzie, Wodospad Sopotnicki, Głęboki Jar w Rzyczanowie, źródł, źródła mineralne:
Najczęściej chronione są: lipy (drobnolistna Tilia cordata i szerokolistna T.platyphyllos) - ponad 50 drzew, dęby Quercus i jesiony Fraxinus.
Popradzki
Park Krajobrazowy, znajduje się w strefie występowania najbardziej wewnętrznej
geologicznej jednostki strukturalnej Karpat
zewnętrznych - płaszczowiny magurskiej zbudowanej
z utworów fliszowych. W granicach obszaru parku
występują dwie podjednostki wchodzące w skład tej płaszczowiny:
krynicka (obejmująca południową część płaszczowiny magurskiej) i sądecka (środkowa
część płaszczowiny). W profilu geologicznym osadów podjednostki krynickiej można
wyróżnić dwa grube kompleksy piaskowcowo-zlepieńcowe
rozdzielone osadami piaskowcowo-mułowcowo-iłowcowymi
(zbudowanymi z cienkich przeławiceń tych skał) oraz łupkami.
Dolny
kompleks zbudowany jest z gruboławicowych zlepieńców tzw. formacji jarmuckiej
oraz piaskowców płytowych tzw. formacji szczawnickiej wieku górnokredowego
i dolnotrzeciorzędowego (paleogeńskiego),
górny natomiast reprezentują piaskowce i zlepieńce paleogeńskie tzw. formacji
magurskiej, osiągające miąższość do 2500 m. W profilu podjednostki sądeckiej
większy udział mają paleogeńskie utwory piaskowcowo-mułowcowo-ilaste, zaś piaskowce
formacji magurskiej osiągają miąższość do 1200 m. Charakterystycznymi osadami
występującymi w tej podjednostce są tzw. margle
łąckie - ilasto-margliste osady występujące w formie kilkumetrowych wkładek
w różnych częściach profilu.
Utwory geologiczne podłoża obszaru parku są silnie zdeformowane tektonicznie - sfałdowane a także ponasuwane na siebie. Szereg interesujących naukowo odsłonięć profilów geologicznych występuje w dolinach rzek i potoków (projektowane rezerwaty: Wąwóz Potoku Życzanowskiego, Dolina Uhryńskiego Potoku oraz liczne projektowane stanowiska dokumentacyjne)
Do
najciekawszych geologicznych zjawisk na terenie Beskidu Sądeckiego należą źródła
wód mineralnych, tzw. szczaw oraz wód siarczkowych. Występują one bardzo licznie
w dolinach rzecznych południowej i wschodniej części Beskidu Sądeckiego. Ich
obecność spowodowała rozwój szeregu miejscowości uzdrowiskowych, spośród których
do najbardziej znanych należą Krynica i Szczawnica. Najciekawsze nie wykorzystane
i nie zagospodarowane źródła chronione są jako pomniki przyrody nieożywionej.
Unikatowe w skali kraju są suche ekshalacje dwutlenku
węgla, które występują w południowo-wschodniej części parku (projektowany rezerwat
Mofeta w Złockim Potoku, obecnie - pomnik przyrody).
Z wypływami i wysiękami wód mineralnych wiąże się występowanie czwartorzędowych martwic wapiennych (projektowane stanowiska dokumentacyjne).
Rzeźba obszaru parku jest uwarunkowana jego budową geologiczną. Najwyższe grzbiety Beskidu Sądeckiego zbudowane są z piaskowców i zlepieńców formacji magurskiej, które tworzą tu rozległe synkliny, co decyduje o inwersyjnym charakterze rzeźby. Przebieg Beskidu Sądeckiego jest nieco skośny w stosunku do biegu antyklin i synklin w obrębie jednostki (płaszczowiny) magurskiej. Kompleksom odpornych piaskowców magurskich
Beskid
Sądecki zawdzięcza młody wygląd rzeźby terenu. Wierzchowiny gór, ponad którymi
wznoszą się rozległe kulminacje o charakterze ostańcowym.
rozcięte są przez młode doliny licznych potoków. W górnej części stoków występują
doliny wciosowe o stromych zboczach z licznymi progami skalnymi. Na stokach
górskich występują osuwiska skalne, z wyraźnie wykształconymi niszami, grzędami
i rowami rozpadlinowymi (rezerwaty Barnowiec,
Łabowiec, Wierchomla, Baniska,
Las Lipowy Obrożyska oraz projektowane rezerwaty:
Zadnie Gory, Gaworzyna, Góra Skała, Wierch nad Kamieniem, Góra Kobylarka). 
Ze
strefami osuwisk związane są liczne jaskinie pseudokrasowe,
spośród których kilka ma długość przekraczającą 100 m, najdłuższa zaś - Jaskinia
Niedźwiedzia (w Wierchu nad Kamieniem) - ma ponad 500 m długości. Zbudowane
z piaskowców gruboławicowych górne krawędzie nisz osuwiskowych mają często charakter
ścian i urwisk skalnych (pomniki przyrody ustanowione, np. Diabelskie
Ściany i projektowane), natomiast w niższych strefach osuwisk występują
blokowiska skalne a także torfowiska i pojedyncze jeziorka. 
Piaskowcowe
formy skałkowe o oryginalnych kształtach (pomniki przyrody) występują też niekiedy
w obrębie wierzchowin i grzbietów.
Beskid Sądecki składa się z dwu grzbietów górskich przedzielonych głęboko wciętą (350-400 m n.p.m.) przełomową doliną rzeki Poprad: wschodniego pasma Jaworzyny Krynickiej oraz zachodniego pasma Radziejowej. Oba główne grzbiety Beskidu Sądeckiego wznoszą się na wysokość od 900 m n.p.m. do 1262 m n.p.m. Na Pogórzach znajdują się dobrze zachowane ślady powierzchni zrównania tzw. poziomu pogórskiego. Jego resztkami są połogie grzbiety o wysokości 423-561 m n.p.m. Przełom Dunajca dzielący Gorce od Beskidu Sądeckiego jest określany jako antecedentny-przelewowy, a przełom Popradu jako przełom antecedentny. W obu przełomach występują zawieszone doliny boczne.
Substratem wyjściowym do powstania zwietrzelin, a następnie większości gleb, były osady fliszowe (Maciaszek 2000). W Parku i otulinie dominują gleby brunatne właściwe (wyługowane i oglejone), zajmując około 77% powierzchni, a znaczny udział mają także gleby brunatne kwaśne (głównie bielicowane i typowe), zajmujące 9% powierzchni. 8% powierzchni zajmują gleby napływowe oraz mady rzeczne, 3% - gleby litogeniczne, 2% - gleby semihydrogeniczne (opadowo-glejowe, gruntowo glejowe) oraz gleby hydrogeniczne (mułowo-torfowe). Sporadycznie występują gleby bielicowe (szczytowa kopuła Radziejowej), rankery (grzbiety górskie, kopiaste i kopulaste wierzchołki oraz strome stoki zbudowane z odpornych na wietrzenie piaskowców formacji magurskiej), litosole (powierzchniowe lub szczelinowe) - na powierzchni form skałkowych i szczelin skalnych, regosole (gleby rumoszowe) - w miejscach obrywów skalnych, nagromadzenia rumoszu, oraz poniżej nisz osuwiskowych, pararędziny (na wychodni utworów marglistych).
Park leży na terenie dorzeczy trzech rzek: Dunajca, Popradu i Kamienicy Nawojowskiej. Charakteryzuje się dużymi zasobami wód powierzchniowych, nierówno rozłożonymi w czasie i przestrzeni. Dunajec uważany jest za "najdzikszą" rzekę w polskich Karpatach. Sieć rzeczna stała jest dobrze rozwinięta. Na terenie Parku wynosi ona 1,63 km/km2 a w otulinie 1,46 km/km2, gdzie przeważają cieki okresowe.
Największy
zasób wody o odpływie jednostkowym przekraczającym 15 l/s/km2 mają
obszary wyżej wzniesione obszary, natomiast w otulinie wynosi on 12 l/s/km2.
Część obszaru leży w "cieniu opadowym", skąd odpływ wody jest mniejszy.
Dotyczy to okolic Kłodnego oraz wschodnich i południowych stoków pasma Jaworzyny
Krynickiej. Patrz: szczegóły
W Dunajcu największe roczne przepływy głównie występują latem (najczęściej w lipcu), w Popradzie natomiast podczas roztopów wiosennych. Największe roczne przepływy mogą się zdarzyć w innych miesiącach, częstotliwość tego zjawiska jest jednak niewielka. Minimalne roczne przepływy w obu tych rzekach, jak również w ich dopływach najczęściej występują zimą, głównie w styczniu, a także jesienią. Patrz: szczegóły
W Parku, wyróżnić można trzy piętra hydrograficzne różniące się zasobami wodnymi, zagęszczeniem powierzchniowych zjawisk wodnych, szybkością krążenia wody:
W cyklu rocznym średnia temperatura wód Dunajca i Popradu osiąga najwyższą wartość w lipcu a najniższą w styczniu lub lutym. Wody Dunajca w miarę spływania ku Kotlinie Sądeckiej stopniowo się ogrzewają natomiast wody Popradu między granicą Parku a ujściem do Dunajca ulegają schładzaniu, co można tłumaczyć oddziaływaniem wąskiej, zacienionej i długiej doliny przełomowej. Zjawiska lodowe pojawiają się na Dunajcu i Popradzie w końcu listopada a ustępują w połowie marca. Pokrywa lodowa występuje z początkiem stycznia i trwa do końca lutego. Średni czas trwania pokrywy lodowej wynosi 31-60 dni w roku. Patrz też: czystość wód
Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Rezerwat znajduje
się w centr. - zach. części Regionu Karpackiego (GK).
Warunki
klimatyczne zróżnicowane. Występują trzy piętra klimatyczne:
umiarkowanie ciepłe o izotermie roku 60 C sięga
do wysokości 600-650 m n.p.m., umiarkowanie chłodne o
izotermie rocznej 40C do 1100 m n.p.m. i powyżej występuje piętro
chłodne o temperaturze w granicach 4-20 C. Najwyższe temperatury
o wartościach przekraczających 200C występują, do wysokości 750 m
n.p.m. w okresie od czerwca do sierpnia. Stoki zwrócone na południe mają uprzywilejowane
warunki termiczne. Największa ilość opadów w ciągu roku występuje na wierzchowinie
pasma Radziejowej i Jaworzyny (1100 mm). Mniej zasobne w opady są doliny Dunajca
i Popradu, leżące w cieniu opadowym, które otrzymują poniżej 800 mm (z wyjątkiem
okolic Piwnicznej gdzie wynoszą 900 mm). Maksymalne opady dobowe przypadają
na okres czerwca i lipca. Na północnych stokach przekraczają one 100 mm, a w
kotlinach wynoszą od 70 do 100 mm. Liczba dni z opadem w części zachodniej parku
141-170 w części wschodniej 150-180. Najwięcej dni deszczowych w maju, najmniej
we wrześniu. Dna dolin i przylegające do nich zbocza stanowią strefę inwersyjną
o zwiększonym prawdopodobieństwie wystąpienia przymrozków i mgieł. Rozkład częstotliwości
wiatrów nawiązuje do układu dolin. Zwiększony jest udział wiatrów spadających
typu fenowego zwanych ryterskimi. Szczególnie
porywiste są one w okresie od grudnia do stycznia.
Przeważająca
część Parku leży w obrębie regla dolnego, a niewielkie
połacie położone są w reglu górnym i w piętrze
pogórza, które w większości zajmuje otulina.
W Parku dominują zbiorowiska leśne oraz zbiorowiska naturalne i półnaturalne,
wykształcone na polanach śródleśnych zwanych halami, lokalnych zabagnieniach
i wzdłuż strumieni górskich. W otulinie panują zbiorowiska półnaturalne
i antropogeniczne. Wzdłuż Dunajca, Popradu,
Kamienicy i niektórych większych dopływów występują liczne kamieńce i żwirowiska.
Osobliwa jest fauna, wśród której nie brak takich rzadkości jak niedźwiedź,
ryś, puchacz i wąż
Eskulapa.
Na
terenie Parku na różnych rodzajach gleb brunatnych,
dominują lasy bukowe i bukowo-jodłowe należące do zespołu buczyny
karpackiej Dentario glandulosae-Fagetum, wykształconej w postaci
kilku podzespołów: jodłowego, kokoryczowego, z czosnkiem niedźwiedzim, z miesiącznicą
trwałą i trawiasto-turzycowego ze wschodniokarpackim gatunkiem kostrzewą górską,
w ich obrębie wyróżnia się jeszcze niekiedy niższe jednostki, zwane facjami
oraz do zespołu kwaśnej buczyny górskiej Luzulo
nemorosae-Fagetum.
W
niektórych obszarach dość duże znaczenie mają płaty dolnoreglowego
boru jodłowego Galio rotundifolii-Abietetum, oraz dolnoreglowego
boru jodłowo-świerkowego Abieti-Piceetum montanum. 
Na
miejscach skalistych wykształcają się niewielkie płaty jaworzyny
górskiej z języcznikiem pospolitym Phyllitido-Aceretum lub jaworzyny
górskiej z miesiącznicą trwałą Lunario-Aceretum. W reglu górnym
jedynym zespołem jest świerczyna górnoreglowa
Plagiothecio-Piceetum tatricum. Na terenach położonych poniżej 600
m n.p.m. występują grądy Tilio-Carpinetum
oraz w miejscach wysięków wody, niewielkie powierzchniowo płaty olszynki
bagiennej Caltho-Alnetum. Na terasach zalewowych częste są zbiorowiska
łęgowe, reprezentowane przez zarośla wierzbowe,
las wierzbowo-topolowy (w granicach otuliny).
Na podobnych siedliskach aż do wysokości 800 m n.p.m. występuje olszynka
karpacka Alnetum incanae. Specyficznym zbiorowiskiem łęgowym, niezwykle
rzadkim w Karpatach jest jedlina ziołoroślowa
Doronico austriaci-Abietum.
Jedynym zespołem naskalnym jest zespół zanokcicy i paprotki słodkiej Asplenio-Polypodietum występujący na niewielkich powierzchniach i złożony z nielicznych gatunków związanych z zacienionymi skałami.
Półnaturalne
Należą tutaj płaty łąki mieczykowo-mietlicowe Gladiolo-Agrostietum, łąki ziołoroślowe z wiązówką błotną Filipendulo-Geranietum, ziołorośla lepiężnika różowego Petasitetum hybridii, ziołorośla z sitowiem leśnym Scirpetum silvatici i sitowo-miętowe Junco-Menthetum oraz ciepłolubne łąki, podobne do łąk pienińskich.
W
lukach drzewostanów w miejscach wysięków wodnych częste są młaki
ze świerząbkiem orzęsionym Chaerophyllum hirsutum, natomiast na
analogicznych bogatszych siedliskach bezleśnych - eurtoficzne
młaki niskoturzycowe Valeriano-Caricetum flavae. Na siedliskach
ubogich, powstałych po wykarczowaniu lasu występują psiary zwane bliźniczyskami
Hieracio-Nardetum strictae i tłoki wrzosowe
Calluno-Nardetum strictae. W otulinie, w dolinach rzecznych występują
zbiorowiska wysokoturzycowe Caricetum paniculatae.
Zbiorowiska antropogeniczne częste są w otulinie. Są to łąki rajgrasowe Arrhenatheretum medioeuropaeum, wilgotne pastwiska sitowe Juncetum effusi występujące w miejscu wysięków i spływów wody, oraz pastwiska życicowo-grzebienicowe Lolio-Cynosuretum, a także liczne zbiorowiska ruderalne i segetalne.
Flora roślin naczyniowych Parku i jego otuliny jest florą typowa dla średniowysokich pasm beskidzkich i liczy około 930 gatunków; wśród nich jest 115 gatunków górskich, w tym wiele rzadkich. Na terenie Parku rosną trzy subendemity ogólnokarpackie: żywiec gruczołowaty Dentaria glandulosa, żywokost sercowaty Symphytum cordatum i świetlik tatrzański Euphrasia tatrae. Spośród gatunków górskich najbardziej interesujące są gatunki wysokogórskie. Co do pochodzenia flora alpejska wiąże się z Tatrami, lub rzadziej z Pieninami. Niektóre rośliny wysokogórskie rosną w Parku poniżej ich normalnego zasięgu wysokościowego.
Wśród gatunków górskich, w Parku dominują jednak gatunki reglowe (ogólnoreglowe i dolnoreglowe), a także ogólnogórskie, co jest cechą wspólną wszystkich pasm beskidzkich. Do gatunków ogólnogórskich należą: ciemiężyca zielona Veratrum lobelianum, czosnek niedźwiedzi Allium ursinum, nerecznica szerokolistna Dryopteris dilatata, pięknie pachnący storczyk - gółka długoostrogowa Gymnadenia conopsea, stosunkowo częsty w wyższych położeniach podbiałek alpejski Homogyne alpina, chroniony wroniec widlasty Huperzia selago, cebulica dwulistna Scilla bifolia, rozchodnik karpacki Sedum fabaria, kozłek trójlistkowy Valeriana tripteris i inne.
Do gatunków reglowych należą zarówno gatunki pospolite, np.: jodła pospolita Abies alba, jawor zwyczajny Acer pseudoplatanus, olsza szara Alnus incana, żywiec sercowaty Symphytum cordatum, miesiącznica trwała Lunaria rediviva, oraz bardzo rzadkie, znane tylko z nielicznych stanowisk np. czosnek siatkowaty Allium victorialis, turzyca zwisła Carex pendula, wyblin jednolistny Malaxis monophyllos, paprotnica sudecka Cystopteris sudetica, pióropusznik strusi Matteutia struthiopteris, listera sercowata Listera cordata, sałatnica leśna Aposeris foetida i inne.
Gatunki
górskie, na teren Beskidu Sądeckiego dotarły najczęściej z zachodu i południowego-zachodu,
rzadko ze wschodu (żywokost sercowaty Symphytum cordatum, sałatnica
leśna Aposeris foetida, kostrzewa górska Festuca drymeia).
Jednym z najbardziej charakterystycznych rysów jest obecność gatunków ciepłolubnych
(kserotermicznych), które rozmieszczone są wzdłuż
dolin Dunajca i Popradu. Do tych gatunków należą: perłówka siedmiogrodzka Melica
transsilvanic, przewiercień sierpowaty Bupleurum falcatum, rumian
żółty Anthemis tinctoria, koniczyna pannońska Trifolium pannonicum,
trzcinnik pstry Calamagrostis varia, trzcinnik szuwarowy Calamagrostis
pseudophragmites a być może także inne. 
Jest
także kilka gatunków, które prawdopodobnie korzystając
z Dunajca, jako drogi transportowej, dostały się na teren Parku z pobliskich
Pienin.
Na terenie parku występuje kilka reliktów. Reliktem wczesnopostglacjalnym jest zapewnie sosna zwyczajna Pinus sylvestris, o cechach sosny niżowej, rosnąca na wysokości 900 m n.p.m. w rezerwacie Pusta Wielka. Reliktem z holoceńskiego optimum klimatycznego jest las lipowy w Obrożyskach (rezerwat), oraz liczne gatunki ciepłolubne.
Wiele jest gatunków, które na teren Parku zostały zawleczone przez człowieka (archeofity, kenofity).
Do najrzadszych gatunków należy pierwiosnek omączony Primula farinosa, który poza Beskidem Sądeckim obecnie nigdzie w Polsce nie rośnie. Drugim takim gatunkiem jest storczyk Greutera Orchis greuteri odkryty w roku 1997 przez dr Z. Szeląga w rezerwacie Barnowiec. Najbliższe znane stanowiska tego gatunku znajdują się w Słowacji. Niektóre z gatunków, uważanych na terenie Beskidu Sądeckiego za rzadkie, mogą być częste w innych pasmach górskich, lub w innych częściach Polski.
Spośród
gatunków występujących na terenie Parku tylko dwa zostały wymienione w "Polskiej
Czerwonej Księdze Roślin" (1993), jako narażone
na wyginięcie (E). Jest to pierwiosnka omączona Primula
farinosa i cebulica dwulistna Scilla bifolia, która ginie na Śląsku,
natomiast na terenie Parku, od kilkudziesięciu lat utrzymuje się bez zmian i
nie jest zagrożona. 
W
związku z tym w "Polskiej Czerwonej Księdze Roślin"
(2001) nie umieszczono już cebulicy, natomiast pierwiosnka została przesunięta
do kategorii CR - krytycznie zagrożona.
Wiele gatunków występujących dawniej na terenie Parku, bezpowrotnie wyginęło np.: podejźrzon marunowy Botrychium matricariifolium, podejźrzon rutolistny B. multifidum, złoć mała Gagea minima. W związku ze zmianą uprawy roślin wymierają kąkol polny Agrostemma githago, mieczyk dachówkowaty Gladiolus imbricatus. W znacznym stopniu ograniczeniu uległa liczebność storczykowatych, które 20-30 lat temu były ozdobą polan i hal, a obecnie na wielu z nich wyginęły zupełnie.
Fauna
Parku jest podobna jak w pozostałych częściach Karpat. Występuje tutaj 41 gatunków
ssaków, spośród których 19 gatunków jest prawnie chronionych.
Bardzo
liczne są gryzonie (17 gatunków), a wśród nich orzesznica Muscardinus avellanarius,
koszatka Dryomys nitedula oraz introdukowany
bóbr europejski Castor fiber. 9 gatunków
reprezentuje owadożerne, wśród których jest najmniejszy ssak polski - ryjówka
malutka Sorex minutus.
Z drapieżników występuje w Parku: wilk Canis lupus, niedźwiedź brunatny Ursus arctos, ryś Lynx lynx, a także borsuk Meles meles, wydra Lutra lutra i 6 innych.
Liczne są populacje kopytnych: jelenia szlachetnego Cervus elaphus, sarny Capreolus capreolus i dzika Sus scrofa. Na terenie Parku gniazduje 110 gatunków ptaków. Do najciekawszych należą puszczyk uralski Strix uralensis, włochatka Aegolius funereus, puchacz Bubo bubo, derkacz Crex crex, płochacz pokrzywnica Prunella modularis, cietrzew Tetrao tetrix, głuszec Tetrao urogallus, dzięcioł trójpalczasty Picoides tridactylus,
dzięcioł zielony Picus viridis, dzięcioł zielonosiwy P. canus, dziwonia Carpodacus erythrinus, bocian czarny Ciconia nigra, krogulec A. nisus, kobuz Falco subbuteo, orlik krzykliwy Aquila pomarina.
W
Parku występują wszystkie polskie gatunki płazów ogoniastych
oraz 5 gatunków płazów bezogonowych, w tym endemiczna traszka
karpacka Triturus montandoni, z gadów
trzy gatunki jaszczurek i cztery gatunki węży, a wśród nich wąż
Eskulapa Elaphae longissima, który w Polsce osiąga północny kres
występowania i należy do gatunków ginących.
W wodach Popradzkiego Parku Krajobrazowego występuje co najmniej 21 gatunków
ryb i minogów, a wśród nich 4 chronione gatunki ryb: głowacz pręgopłetwy Cottus
poecilopus, strzebla potokowa Phoxinus phoxinus, śliz Orthias
barbatulus, piekielnica Alburnoides bipunctatus oraz jeden gatunek
minoga - minóg strumieniowy Lampetra planeri.
Pojawia się tu także certa Vimba vimba, która w Polsce należy do gatunków
silnie zagrożonych wyginięciem. Słabo poznaną grupą
są bezkręgowce. Wiadomo jednak, że w Parku żyje 65 gatunków motyli dziennych
(ok. 40% gatunków znanych z obszaru Polski),
wśród których są gatunki chronione (paź królowej
Papilio machaon, paź żeglarz Iphiclides podalirius,
niepylak mnemozyna Parnassius mnemosyne,
mieniak tęczowiec Apatura iris, mieniak strużyk A. ilia) i
rzadkie: pokłonnik osiniec Limenitis populi, rusałka żałobnik Nymphalis
anthiopa, rusałka wierzbowiec N. polychloros i przeplatka torfowa
Melithea diamina. Na początku XX w. występował tu jeszcze
niepylak apollo Parnassius apollo.
Obecny krajobraz został uformowany na przestrzeni wieków. W Parku przeważają lasy poprzedzielane polanami, zwane halami, a w niższych położeniach gruntami ornymi. Zachowało się wiele starodrzewi, które po części chronione są w licznych rezerwatach. Teren Parku obfituje w kilkadziesiąt naturalnych źródeł mineralnych, głównie typu szczaw. W otulinie przeważa krajobraz rolniczy.
W Parku i jego otulinie występują liczne ślady osadnictwa prehistorycznego. Znaleziska na terenie Parku dowodzą, że człowiek przebywał tu już od górnego Paleolitu tj. czasów między 40 i 15 tys. lat p.n.e. zaś doliny Dunajca i Popradu stanowiły ważne arterie, którymi w pradziejach przenikały grupy ludzkie poprzez Zachodnie Karpaty. Wiele form narzędziowych i odpadkowych, łączy się z osadnictwem początku epoki brązu a więc czasów ze schyłku III i początku II tys. p.n.e. We wczesnym średniowieczu u ujścia Popradu do Dunajca, tuż przy granicy otuliny istniał drewniano-ziemny gród datowany na wieki XI-XII.
Dzisiejszy, zróżnicowany krajobraz kulturowy jest efektem wielowiekowego rozwoju sieci osadniczej związanej głównie ze sposobami użytkowania ziemi.
Krajobraz kulturowy dominuje w głównie w dolinach rzecznych, gdzie od dziesiątków
lat rozwijało się 
budownictwo
i miała miejsce intensywna gospodarka wiejska, a z czasem powstały ośrodki miejskie.
Na terenie Parku występowało kilka grup etnicznych. Do lat czterdziestych piątych
znaczne obszary w południowej i południowo-wschodniej części Parku zajmowali
Łemkowie (nazywani przez siebie Rusnakami). Którzy posługiwali się gwarą z kręgu
języka ukraińskiego i wyznawali grekokatolicyzm lub prawosławie. Pozostało po
nich wiele pięknych cerkwi, obecnie często będących w użytkowaniu kościoła rzymsko-katolickiego.
Ludność
ruska występowała także na terenie czterech wsi położonych na wschód od Szczawnicy.
W zachodniej części Parku i otuliny poczynając od Łomnicy, Piwnicznej i Rytra
występowali Górale Sądeccy dzielący się na grupę górali Rytersko-Piwniczańskich
oraz Łąckich. Różnił ich kolor portek. Skrawek otuliny koło Starego Sącza i
Gołkowic zajmowali i zajmują Lachy Sądeckie. Ich stroje ludowe oznaczają się
pięknym i bogatym wzornictwem. Koło Szczawnicy występują Górale Szczawniccy.
Odrębność kulturowa ludności zamieszkującej teren parku i otuliny znajduje swój
wyraz w zespołach regionalnych pieśni i tańca (Dolina Dunajca z Łącka i
Dolina Popradu z Piwnicznej, Lachy z Nowego oraz inne, nieco mniej znane).
Na terenie Parku i otuliny zachowało się jeszcze wiele śladów dawnej kultury
materialnej. Z czasów późnośredniowiecznych, pozostały ruiny dwóch malowniczo
położonych zamków: w Muszynie, powstałego około roku 1301 i w Rytrze, wzniesionego
około 1312 r. 
Przykłady starego budownictwa można spotkać w Muszynie, Tyliczu, oraz przede wszystkim w Starym Sączu, leżącym w granicach otuliny, w którym zachował się stary układ urbanistyczny, z rynkiem wybrukowanym kocimi łbami, klasztorem Sióstr Klarysek i kościołem Farnym św. Elżbiety.
Na
terenie Parku znajdują się znane uzdrowiska: Krynica, Żegiestów, Muszyna, Szczawnica,
Krościenko, Piwniczna oraz liczne miejscowości wypoczynkowe: Tylicz, Wierchomla,
Łomnica, Rytro, Barcice i inne. Najstarsza zabudowa tych miejscowości ma często
także charakter zabytkowy.
Na terenie Parku spotykamy różne ślady polskich dziejów. Potężne okopy konfederatów barskich porósł las, ale objęte ochroną rezerwatową i oznakowane, są ciągle czytelne w terenie.
Otulina
Parku jest głównie terenem rolniczym, w znacznym stopniu zurbanizowanym. Znajdują
się tu miejscowości uzdrowiskowe, jak Szczawnica i Krościenko oraz zabytkowy
Stary Sącz, gdzie znajduje się Dyrekcja Parku. Ponadto liczne
chronione obiekty przyrodnicze, w tym 4 rezerwaty. Otulina graniczy z otuliną
Pienińskiego Parku Narodowego i obejmuje całe pasmo Małych
Pienin (zapewne tymczasowo, do utworzenia tam parku krajobrazowego).
Park krajobrazowy podlega ochronie z mocy ustawy o ochronie przyrody, która określa zasady użytkowania jego terenu, w tym zwiedzania oraz obowiązujące ograniczenia (zgodnie z art. 26a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją - art. 37), a także w planie ochrony oraz w Regulaminie Parku).
Teren Parku jest łatwo dostępny dzięki gęstej sieci drogowej oraz linii kolejowej. Przez teren Parku przebiega wiele tras turystycznych letnich i zimowych.
W Dyrekcji Parku organizowane są liczne prelekcje, konkursy, plenery. Na terenie Parku istnieje w Ryrze w dolinie Roztoki kompleks ochronny obejmujący niewielkie oczka wodne oraz fragmenty podmokłych łąk i bagienek będących doskonałym miejscem rozrodu płazów Wykorzystując te walory, utworzono tu w 1996 roku "Gminny Park Ekologiczny", spełniający ważną rolę edukacyjną, w którym chronione są zarówno zwierzęta jak i siedliska konieczne dla ich życia i rozrodu.
Na terenie parku są wytyczone dwie ścieżki przyrodniczo-dydaktyczne. Pierwsza z nich długości 4200 m poprowadzona jest w rezerwacie Las lipowy Obrożyska w Muszynie. Pozwala ona na zapoznanie się z 200 letnim drzewostanem złożonym głównie z lipy drobnolistnej, co w Karpatach jest ogromną rzadkością. Obok lipy występują tu pomnikowe jodły, buki, graby i modrzewie.
Druga ścieżka, wyznaczona jest we wschodniej części Pasma Radziejowej, i biegnie grzbietami otaczającymi dolinę Roztoki Wielkiej i Małej, a także środkiem tych dolin. Pozwala poznać w ciągu jednego lub dwóch dni najciekawsze gatunki roślin i zwierząt, zbiorowiska roślinne, osobliwości przyrody nieożywionej występujące od piętra pogórza aż po piętro regla górnego.
Funkcję ścieżki dydaktycznej pełni też obiekt edukacyjny w Rytrze.
Dojazd
do Popradzkiego PK z odleglejszych części Polski koleją do Krakowa, Nowego Sącza,
lub w centrum Parku - do Krynicy lub Leluchowa. Z Krakowa i Nowego Sącza dojazd
także autobusami do miejscowości w otoczeniu Parku i na jego terenie: Szczawnicy,
Jazowska, Starego Sącza, Rytra, Piwnicznej, Muszyny, Krynicy, Leluchowa, Łabowej
i in. W grzbietowych partiach górskich Parku działa kilka schronisk turystycznych,
w miejscowościach u podnóża gór, na terenie parku i w jego otoczeniu funkcjonuje
rozwinięta sieć usług turystycznych z licznymi obiektami noclegowymi. Park jest
też liczącym się ośrodkiem narciarskim z licznymi wyciągami i stale rozbudowywaną
infrastrukturą.
Początki
działań ochronnych w Beskidzie Sądeckim wiążą się z osoba hr.
Adama Stadnickiego i rezerwatów przyrody tworzonych
przez niego na pocz. XX. w. Po II wojnie światowej dopiero w 1957 r. reaktywowano
formalnie poprzednio utworzone rezerwaty. Powoływano też kolejne, przy czym
większość rezerwatów obecnie istniejących w granicach Parku utworzono przed
1964 r.
Pierwsze wzmianki na temat potrzeby szczególnej ochrony przyrody i krajobrazu Doliny Popradu pojawiły się w latach sześćdziesiątych w związku z dynamicznym rozwojem funkcji rekreacyjno-turystycznej tego regionu i nasilającym się procesem rabunkowej eksploatacji lasów. Pierwsza propozycja utworzenia parku krajobrazowego, została przedstawiona już w 1975 r., w czym wielkie zasługi mieli Wiktor Czekoński i Oktawian Duda z Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Przyrody w Nowym Sączu, Władysław Wądolny i Edward Korus - kolejni nadleśniczowie Nadleśnictwa Piwniczna oraz Antoni Szewczyk - wojewódzki konserwator przyrody w Nowym Sączu. Wstępną koncepcję parku krajobrazowego Doliny Popradu przygotował wojewódzki konserwator przyrody Antoni Szewczyk. Koncepcja ta, po poprawkach, zyskała aprobatę PROP i została przedłożona organowi decyzyjnemu, jakim wtedy była Wojewódzka Rada Narodowa w Nowym Sączu. Starania o utworzenie Parku zyskały też poparcie Ligi Ochrony Przyrody i jej wojewódzkich działaczy.
Po 10 latach starań, Park został utworzony w dniu 11 września 1987 r. na podstawie uchwały Nr 169/ZIZ/87 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Nowym Sączu. W 1999 r. pojawiła się koncepcja powiększenia rezerwatów Barnowiec, Łabowiec, Uhryń.
W ostatnich latach powiększono też otulinę o Małe Pieniny.
Duży
i atrakcyjny dla uprawiania różnych form turystyki obszar Parku podlega w ostatnich
latach rosnącej presji inwestycji rekreacyjnych, ułatwiających dostęp w głąb
masywów i na ich partie grzbietowe. Inwestycje prowadzone głównie pod kątem
potrzeb narciarstwa zjazdowego, są także wykorzystywane dla masowej rekreacji
letniej. Powstają kolejne wyciągi narciarskie, kilka lat temu zbudowano kolej
gondolową na Jaworzynę Krynicką, a obecnie przygotowywana jest budowa kolei
ziemnej ze Szczawnicy do Piwnicznej. Rozbudowywane są też grzbietowe obiekty,
mające coraz mniej wspólnego z tradycyjnymi schroniskami turystycznymi. W wielu
wypadkach chłonność turystyczna, lub inaczej zdolność przyrody do regeneracji
zniszczeń, została przekroczona i jest to widoczne w terenie gołym okiem.
Współczynnik odpływu kształtuje się na średnim poziomie polskich Beskidów i na obszarze Parku wynosi 0,54 a w granicach otuliny 0,46. Zwiększa się on wraz z wysokością n.p.m. co powoduje, ze najwyżej wzniesione obszary mają nadmiar wilgoci.
Rzeki i potoki Parku są zasilane wodami gruntowymi, roztopowymi i deszczowymi. Sezonowy rozkład zasilania cieków przez te rodzaje wód zmienia się ze wzrostem wysokości n.p.m. Największy udział w zasilaniu cieków mają wody deszczowe (ponad 50%).
Na terenie Parku liczne są źródła i podmokłości. Większość źródeł występuje na wys. 600-900 m n.p.m. Około 2/3 źródeł jest zasilane z pokryw zwietrzelinowych, 1/3 pochodzi z głębszych zbiorników skalnych. Dominują źródła o średniej wydajności do 0,1 l/s. Podmokłości reprezentowane przez młaki oraz torfowiska, często można spotkać u podstawy stoków i w dnach dolin. Ponadto w Parku występują trzy jeziorka osuwiskowe stałe i dwa okresowe. Największe to Czarna Młaka nad Powroźnikiem i Staw Wierchomla powstały w wyniku podpiętrzenia wód gruntowych. Liczne są także potoki stałe, okresowe i epizodyczne. Dopływy Dunajca, Popradu i Kamienicy Nawojowskiej odwadniają koncentrycznie górskie pasma Radziejowej i Jaworzyny Krynickiej. Główne rzeki mają niewielki spadek. Dla Dunajca i Popradu w granicach Parku i otuliny wynosi on niewiele ponad 3‰. Spadek Kamienicy Nawojowskiej wynosi średnio 16‰. Spadki dopływów przekraczają 50‰, a niektórych nawet 100‰, dochodząc na dopływach Dunajca koło Tylmanowej do 200‰ spadku.
Największe amplitudy wahań stanów wody występują w Dunajcu i Popradzie. W Krościenku amplituda wahań stanów wody osiąga 586 cm, w Gołkowicach 600 cm, w Muszynie jest znacznie mniejsza i dochodzi do 411 cm, podobnie w Starym Sączu osiąga tylko 464 cm. Wyjątkowo wysoką amplitudę wahań stanów wody zanotowano w Kamienicy Nawojowskiej w Nowym Sączu - 548 cm, nieco mniejszą w Łabowej - 380 cm. W dopływach tych rzek amplitudy stanów wody dochodzą do 200-300 cm (Grajcarek, Muszynka) lub do 100 cm (Czercz, Wielka Roztoka, Kryniczanka).
Badania z 1998 r. wykazały, że stan czystości głównych rzek według wskaźników fizykochemicznych wskaźniki biogennych i hydrobiologicznych jest w rejonie Parku niezadowalający, należy jednak oczekiwać, że w wyniku dalszej rozbudowy sieci lokalnych oczyszczalni ścieków i poprawy ich efektywności nastąpi wzrost czystości wód, co pozwoli zaliczyć je do I klasy.
fiołek dwukwiatowy Viola biflora, macierzanka halna Thymus alpestris, pięciornik złoty Potentila aurea, prosienicznik jednogłowkowy Hypochoeris uniflora, świetlik tatrzański Euphrasia tatrae, tymotka halna Phleum rhaeticum, widlicz (widłak) alpejski Diphasiastrum alpinum = Lycopodium alpinum, widliczka ostrozębna Selaginella selaginoides, wiechlina alpejska Poa alpina, gołek białawy Leucorchis albida, jaskier platanolistny Ranunculus platanifolius, karmnik skalny Sagina saginoides, miłosna górska Adenostyles alliariae, modrzyk górski Cicerbita alpina, omieg górski Doronicum austriacum, pępawa wielkokwiatowa Crepis conyzifolia, starzec górski Senecio subalpinus, szarota norweska Gnaphalium norvegicum, szczaw alpejski Rumex alpestris, wiechlina Chaixa Poa chaixi, wierzbownica mokrzycowa Epilobium alsinifolium, wietlica alpejska Athyrium distentifolium alpestre. Do gatunków wysokogórskich należy też kuklik górski Geum montanum.
ciemiężyk białokwiatowy Vincetoxicum hirundinaria, oman wierzbolistny Inula salicina, pięciornik siwy Potentilla inclinata = canecens, kocimiętka pannońska Nepeta pannonica (=N. nuda) i inne.
W rezerwacie Kłodne takimi gatunkami są: sesleria skalna Sesleria varia, wiechlina styryjska Poa stiriaca, przewiercień sierpowaty Bupleurum falcatum i dziewięćsił długolistny Carlina longifolia.
Owadożerne: ryjówka malutka Sorex minutus, ryjówka aksamitna S. araneus, ryjówka górska S. alpinus, rzęsorek rzeczek Neomys fodiens, rzęsorek mniejszy N anomalus, zębiełek białawy Crocidura leucodon, zębiełek karliczek C. suaveolens, jeż wschodni Erinaceus concolor, kret Talpa europaea. Zającowate: zając szarak Lepus capensis. Gryzonie: wiewiórka pospolita Sciurus vulgaris, nornica ruda Clethrionomys glareolus, mysz leśna Apodemus flavicollis, mysz zaroślowa A. sylvaticus, mysz polna A. agrarius, mysz domowa Mus musculus, popielica Glis glis, orzesznica Muscardinus avellanarius, koszatka Dryomys nitedula, bóbr europejski Castor fiber, piżmak Ondatra zibethicus (gat. obcy), karczownik Arvicola terrestris, badylarka Micromys minutus, darniówka zwyczajna Pitymys subterraneus, nornik bury Microtus agrestis, polnik (nornik zwyczajny) Microtus arvalis, szczur wędrowny Rattus norvegicus. Drapieżniki: borsuk Meles meles, wydra Lutra lutra, kuna leśna Martes martes, kuna domowa (kamionka) Martes foina, tchórz zwyczajny Mustela putorius, gronostaj Mustela erminea, łasica łaska Mustela nivalis, lis Vulpes vulpes, wilk Canis lupus, ryś Lynx lynx, niedźwiedź brunatny Ursus arctos. Kopytne: jeleń szlachetny Cervus elaphus, sarna Capreolus capreolus, dzik Sus scrofa.
pleszka Phoenicurus phoenicurus, kopciuszek Phoenicurus ochruros, dudek Upupa epops, czajka Vanellus vanellus, brodziec piskliwy Actitis hypoleucos, dzięcioł zielony Picus viridis, dzięcioł zielonosiwy P. canus, kwiczoł Turdus pilaris, dziwonia Carpodacus erythrinus, bocian czarny Ciconia nigra, myszołów Buteo buteo, jastrząb gołębiarz Accipiter gentilis, krogulec A. nisus, o kobuz Falco subbuteo, trzmielojad Pernis apivorus, orlik krzykliwy Aquila pomarina, pluszcz Cinclus cinclus, pliszka górska Motacilla cinerea, zięba Fringilla coelebs, dzięcioł czarny Dryocopus martius, dzięcioł białogrzbiety Dendrocopos leucotos, dzięcioł trójpalczasty Picoides tridactylus, muchołówka białoszyja Ficedula albicollis, muchołówka żałobna F. hypoleuca, muchołówka mała F. parva, puszczyk uralski Strix uralensis, włochatka Aegolius funereus, puchacz Bubo bubo, gołąb siniak Columba oenas, orzechówka Nucifraga caryocatactes, świergotek drzewny Anthus trivialis, derkacz Crex crex, płochacz pokrzywnica Prunella modularis, drozd obrożny Turdus torquatus, cietrzew Tetrao tetrix, głuszec T. urogallus.
salamandra plamista Salamandra salamandra, traszka grzebieniasta Triturus cristatus, traszka zwyczajna T. vulgaris, traszka górska T. alpestris, - traszka karpacka T. montandoni, kumak górski Bombina variegata, ropucha szara Bufo bufo, ropucha zielona B. viridis, żaba trawna Rana temporaria, rzekotka drzewna Hyla arborea.
jaszczurka zwinka Lacerta agilis, jaszczurka żywororodna L. vivipara, padalec zwyczajny Anguis fragilis, zaskroniec zwyczajny Natrix natrix, gniewosz plamisty Coronella austriaca, wąż Eskulapa Elaphae longissima i żmija zygzakowata Vipera berus.
Wśród chrząszczy najlepiej poznane są ryjkowce Curculionidae, których zebrano 386 gatunków (ok. 47% gatunków polskich), w tym wiele górskich i ciepłolubnych. Aż 70 gatunków należy do rodziny kózkowatych. Ponadto na obszarze Parku występuje 11 gatunków trzmieli, 4 gatunki trzmielców, 46 gatunków ślimaków oskorupionych, przy czym 8 z nich (Orcula doliolum, Oxychilus glaber, Trichia lubomirskii, Discus perspectivus, Eucobresia nivalis, Semilimax semilimax, Perforatella dibotryon i P. umbrosa) znajduje się na czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Bogata jest także fauna bezkręgowców wodnych W Dunajcu występuje 5 gatunków skąposzczetów Oligochaeta, 15 gatunków wodopójek Hydrachnellae, 16 gatunków jętek Ephemeroptera, 12 gatunków widelnic Plecoptera i 14 gatunków chruścików Trichoptera. Na terenie Parku kończą się zasięgi wielu gatunków zachodniokarpackich (ryjkowce Otiorrhynchus corvus i Liophleus lentus, stonoga - Lepinodiscus minutulus) i wschodniokarpackich (Liophloeus gibbus, Donus tesselatus, Leiosoma oblongum) a. liczne są gatunki południowe, ciepłolubne. (np.pluskwiaki - Piezocranum simulus i Calliptamus barbarus, ważka Celes variabilis i drobne pszczoły Andrena limata).
Osadnictwo, a wraz z nim uprawa roli, pojawiło się na Sądecczyźnie już w XIII wieku wzdłuż dolin Dunajca i Popradu. Rozpoczął się proces rozrastania wsi. Obecnie wyraźnie zaznaczona granica rolno-leśna występuje na północnych stokach Beskidu Sądeckiego, natomiast na południowych pojedyncze gospodarstwa i przysiółki sięgają prawie po 1000 m n.p.m. W XVI i pierwszej połowie XVII wieku wystąpiła druga fala osadnictwa związana z pasterzami wołoskimi, którzy zapoczątkowali hodowlę i wypas w wyższych położeniach. Po II wojnie światowej z chwilą wysiedlenia w latach 1945-47 ludności łemkowskiej pozostało 35 tysięcy ha opuszczonych gruntów rolnych, zajętych następnie przez ludność zamieszkującą sąsiednie tereny.
Zakaz wypasu w lesie spowodował zanik wypasu dużych stad owiec na tradycyjnych terenach, jednocześnie zaczęto wypas na terenach połemkowskich. w rejonie Jaworek. Stał się on od tego czasu głównym obszarem wypasowym w regionie. W okresie największego rozkwitu gospodarki owczarskiej przebywało tu corocznie na pastwiskach kilkanaście tysięcy sztuk zwierząt. Tylko w niewielu miejscach (np. Parchowatka w gminie Łomnica) utrzymała się gospodarka na polanach, z całoletnim przebywaniem zwierząt na pastwisku i uprawą niewielkich poletek. Obecnie nastąpiło zwiększenie powierzchni użytków zielonych kosztem gruntów ornych.
