Informacje topograficzne

Położenie administracyjne

Woj. dolnośląskie, powiaty: milicki, gmina Milicz i trzebnicki, gmina Żmigród. Na terenie gminy Żmigród leżą dwa kompleksy stawów: Radziądz i Jamnik. Na terenie gminy Milicz leżą pozostałe trzy: Potasznia, Ruda Sułowska i Stawno. Teren Parku Krajobrazowego "Dolina Baryczy". mapa lokalizacyjna

Region fizyczno-geograficzny

Prowincja: Niż Środkowoeuropejski, podprowincja: Niziny Środkowopolskie, makroregion: Obniżenie Milicko-Głogowskie, mezoregion: Kotlina Milicka.

Region geobotaniczny

Prowincja: Niżowo-Wyżynna, Środkowoeuropejska, Dział: Bałtycki, Poddział: Pas Wielkich Dolin, Kraina: Wielkopolsko-Kujawska, Okręg Barycki.

Hipsometria

91-227 m n.p.m.; średnio - 120 m n.p.m.

Dane obiektu

Powierzchnia 5.324,31 ha, rezerwat utw. w 1963 r., ochrona od 1947 r.

Budowa geologiczna, rzeźba

W głębokim podłożu tego obszaru występują skały paleozoiczne sfałdowane w orogenezach kaledońskiej i waryscyjskiej, na których spoczywa gruba ciągła pokrywa utworów permu i mezozoiku. Skały te przykryte są utworami trzeciorzędowymi - iłami i piaskami, na których zalega ciągła pokrywa osadów czwartorzędowych powstałych w okresach kilku plejstoceńskich zlodowaceń: glin zwałowych a także piasków oraz żwirów lodowcowych i wodnolodowcowych. U schyłku zlodowacenia północnopolskiego (ostatniego zlodowacenia plejstoceńskiego), Kotliny Milicka i Żmigrodzka stanowiły wielkie zbiorniki wodne. Pozostałością po nich są osady ilaste i piaski o znacznej miąższości.

Kompleksy stawów leżą na obszarze dwóch kotlin: Milickiej i Żmigrodzkiej, przez które przepływa Barycz.

Klimat

Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Rezerwat znajduje się na płn. - zach. części Regionu Śląsko-Wielkopolskiego (O)

Przeważają tu wpływy oceaniczne. Objawia się to mniejszą amplitudą temperatur w ciągu roku (ok. 19oC), a także wczesną wiosną i latem oraz krótką zimą (50 do 70 dni). Lato trwa średnio 90-110 dni. Średnia temperatura stycznia wynosi -1oC, a lipca +18oC. Roczny opad waha się między 500 a 700 mm.

Wody powierzchniowe

Główną rzeką tego obszaru jest Barycz stanowiąca największy prawobrzeżny dopływ Odry na terenie Dolnego Śląska. Nazwą stawy milickie określa się 22 odrębne kompleksy stawowe o łącznej powierzchni ok. 80 km2. Znajduje się tu prawie 300 stawów powierzchni przekraczającej 2 ha oraz wiele mniejszych. Stawy są napełniane wodą z Baryczy. Przy intensywnej hodowli karpia zdarzają się wahania poziomu wody w wyniku zabiegów hodowlanych, także w celu konserwowania i czyszczenia stawów.

Gleby

Spośród występujących na tym terenie gleb na uwagę zasługują: mady nad rzeką, gleby bielicowe wytworzone ze zwietrzelin skał osadowych zwartych (piaszczyste i pyłowe), gleby brunatne i płowe wytworzone z piasków naglinowych i słabogliniastych oraz glin zwałowych lekkich.

Ekosystemy

Niedostępne miejsca są terenem lęgówTeren rezerwatu charakteryzuje się doskonałą harmonią ekosystemów leśnych, wodnych i wodno-błotnych, szuwarowych, bagienno-łąkowych torfowiskowych i polnych. Rezerwat obejmuje przede wszystkim stawy rybne, wykorzystywane do ekstensywnej hodowli, głównie karpia. Pomiędzy nimi znajdują się pola uprawne, łąki i pastwiska. Są to przede wszystkim łąki zalewowe z licznymi ciekami (zbiorowiska turzycowe Magnocaricion, torfowiska niskie, torfowiska przejściowe Scheuchzerietalia, mszysto-turzycowe torfowiska darniowe Scheuchzerio-Caricetum fuscae, Bidenti-Alopecoretum aequalis, Callitriche sp. div. , zbior. Elatine hygropiper). Znaczna część doliny porośnięta jest lasami. Fragmenty naturalnych zbiorowiska leśnych zachowały się przede wszystkim wzdłuż cieków i starych stawów oraz na wyższych tarasach pradoliny Baryczy a także na wzniesieniach utworzonych przez wydmy. Najwyższe walory ekologiczne posiadają drzewostany na żyznych siedliskach - łęgi i olsy (np. łęg jesionowo-olszowy Ciraceo- Alnetum), grądy (grąd przytuliowy) i buczyny. Cenne są również tutejsze bory sosnowe świeże i wilgotne, a także bory mieszane.

Flora

Na obszarze parku występują 42 gatunki chronionych roślin i grzybów, w tym 28 objętych ochroną całkowitą. Najwięcej stanowisk posiadają: bluszcz pospolity Hedera helix, grążel żółty Nuphar lutea, sromotnik bezwstydny Phallus impudicus, widłaki: jałowcowaty Lycopodium annotinum i goździsty L. cavatum oraz wroniec Huperzia selago, paprocie: salwinia pływająca Salvinia natans i długosz królewski Osmunda regalis.

Bluszcz pospolityGrążel żółtySromotnik bezwstydny

Widłak jałowcowatyDługosz królewski

Salwinia pływającaWidłak goździsty

Storczyki reprezentują kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine, listera jajowata Listera ovata, podkolan biały Platanthera bifolia i kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis. W dolinie Baryczy stwierdzono też występowanie mniej licznych gatunków chronionych, takich jak: pełnik europejski Trollius europaeus, wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum, rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia, pomocnik baldaszkowaty Chimaphila umbellata, kosaciec syberyjski Iris sibirica, mieczyk dachówkowaty Gladiolus, imbricatus, gnidosz rozesłany Pedicularis sylvatica, grzybieńczyk wodny Limnanthemum nymphoides oraz sasanki: otwarta Pulsatilla patens, i s. łąkowa P. pratensis.

Podkolan białyKukułka szerokolistanaPełnik europejskiWawrzynek wilczełykoKosaciec syberyjski

Rosiczka okrągłolistnaMieczyk dachówkowatyPaprotka zwyczajna

Z gatunków objętych częściową ochroną występuje tu: paprotka zwyczajna Polypodium vulgare, bagno zwyczajne Ledum palustre, kruszyna pospolita, Frangula alnus, konwalia majowa Convallaria majalis, kalina koralowa Viburnum opulus, centuria pospolita Centauricum umbellatum, mącznica lekarska Arctostaphylos uva-ursi, przytulia (marzanka) wonna Asperula odorata, porzeczka czarna Ribes nigrum oraz porost - płucnica islandzka Cetraria islandica.

Mącznica lekarskaBagno zwyczajneKonwalia majowa

Kalina koralowaPłucnica islandzka

Ponadto, spośród roślin godnych uwagi, ale nie objętych ochroną gatunkową, stwierdzono tu: nasięźrzała pospolitego Ophioglossum vulgatum, starca kędzierzawego Senecio rivularis i skrzypa bagiennego Equisetum limosum.

Fauna

Stawy Milickie - ptasi rajJest to jeden z najbardziej wartościowych pod względem ornitologicznym obszarów środkowej Europy. Na terenie rezerwatu stwierdzono 134 gatunki lęgowych ptaków, w tym 60 wodno-błotnych. Kilkadziesiąt innych gatunków zatrzymuje się tu na przelotach. Dominujące liczebnie gatunki ptaków to łyska Fulica atra, krzyżówka Anas platyrhynchos, głowienka Aythya ferina, czernica A. fuligula. Do najcenniejszych na tym obszarze należą: bąk Botaurus stellaris, czapla purpurowa Ardea purpurea, bocian czarny Ciconia nigra, bielik Haliaetus albicilla, kropiatka Porzana porzana, zielonka P. parva, podgorzałka Aythya nyroca, kania czarna Mlivus migrans, kania ruda M. milvus, rybitwa czarna Chlidonias niger, podróżniczek Luscinia svecica i batalion Philomachus pugnax, brodziec samotny Tringa ochropus, wąsatka Panurus biarmicus, kulik wielki Numenius arquata i łabędź krzykliwy Cygnus cygnus.

Tokujące batalionyPodgorzałki

Głowa bielikaBociany czarne w gnieździePodróżniczek

BąkKulik wielkiCzapla siwa

Wiosną spotkać można żerującego na wilgotnych łąkach żurawia Grus grus. W trzcinach budują gniazda: błotniak stawowy Circus aeruginisus oraz trzciniak Acrocephalus arundinaceus i trzcinniczek A. scirpaceus. Charakterystycznymi gatunkami leśnymi są: dzięcioł czarny Dryocopus martius, lelek kozodój Caprimulgus europaeus i gołąb siniak Columba oenas. Interesującym ptakiem jest remiz Remiz pendulinus, którego misternie plecione gniazda możemy zobaczyć na drzewach porastających groble.

Kolonia kormoranówŁabędzie nieme

Wśród gatunków lęgowych występują ponadto: bączek Ixobrychus minutus, perkozek Tachybaptus ruficollis, perkoz rdzawoszy i Podiceps griseigena, perkoz zausznik P. nigricollis, kormoran Phalacrocorax Orlik krzykliwycarbo sinensis, derkacz Crex crex, rycyk Limosa limosa, krakwa Anas strepera, trzmielojad Pernis apivorus, pustułka Falco tinnunculus, rybitwa zwyczajna Sterna hirundo, zimorodek Alcedo atthis (ponad 50 par), brzegówka Riparia, riparia, brzęczka Locustella luscinioides, dzięcioł zielony Picus canus, dzięcioł średni Dendrocopos medius, muchołówka szara Ficedula parva, muchołówka żałobna F. albicollis, śmieszka Larus ridibundus, wodnik Rallus aquaticus, czajkaVanellus vanellus, bekas Gallinago gallinago, sieweczka Gniazdo bociana białegorzeczna Charadrius dubius, krwawodziób Tringa totanus, gągoł Bucephala clangula, cyraneczka Anas crecca, łabędź niemy Cygnus olor, gąsiorek Lanius collurio, pokrzewka jarzębata Sylvia nissoria, rokitniczka, A. schoenobenus, ortolan Emberiza hortulana, kokoszka wodna Gallinula chloropus. Należy wspomnieć również, że rezerwat "Stawy Milickie" stanowi jedno z największych skupień lęgowych gęsi gęgawy Anser anser w Środkowej Europie, a w Rudzie Sułowskiej znajduje największe skupisko gniazd bociana białego Ciconia ciconia na Śląsku.

Różnorodność biotopów występująca na tym terenie pozwala wielu gatunkom zwierząt znaleźć dogodne warunki życia i rozwoju, co sprawia, że fauna parku przedstawia się imponująco. Ichtiofauna reprezentowana jest przez 27 gatunków ryb, należy jednak zwrócić uwagę, że część z nich to gatunki hodowlane, w tym także pochodzenia obcego. Spośród gatunków ryb szczególnie rzadkich w Polsce występują tu: koza złota Sabanaiewia aurata i kiełb białopłetwy Gobio albipunctatus. Głównym gatunkiem w stawach jest karp Cyprinus carpio, ale hoduje się również niewielkie ilości lina Tinca tinca, amura, tołpygi, suma Silurus glanis, sandacza Stizostedion lucioperca i szczupaka Esox lucius. Poza nimi pospolite są: płoć Rutilus rutilus, karaś srebrzysty Carassius carassius, okoń Perca fluviatilis i ciernik Gasterosteus aculeatus.

Żaba trawnaRopucha szaraBardzo interesująco wygląda herpetofauna parku, co spowodowane jest różnorodnością środowisk, sporymi kompleksami leśnymi i wielką liczbą zbiorników i cieków wodnych. Do najpospolitszych przedstawicieli płazów należą: żaba moczarowa Rana arvalis, trawna Rana temporaria, wodna R. esculenta, śmieszka R. ridibunda, jeziorkowa R. lessonae, kumak Bombina bombina, rzekotka Hyla arborea, traszki Triturus sp., grzebiuszka Pelobates fuscus oraz ropuchy: szara Bufo bufo i zielona B. viridis.

Jaszczurka zwinkaGady reprezentowane są przez jaszczurki: zwinkę Lacerta agilis i padalca Anguis fragilis.  Dość często występuje zaskroniec zwyczajny Natrix natrix. Wędrując leśnymi ścieżkami możemy natrafić na żmiję zygzakowatą Vipera berus.

Z uwagi na różnorodność środowisk - od suchych po wodne - teren Parku jest zasiedlany przez liczne gatunki ssaków. Występuje ich tutaj 51 gatunków, w tym 23 to gatunki chronione. Bardzo ważne wśród nich są nietoperze (gacek brunatny, gacek szary i nocek wąsatek). W przylegających do stawów lasach najliczniejsze to dzik Sus scorfa, sarny Capreolus capreolus, jeleń Cervus elaphus, lis Vulpes vulpes, borsuk Meles meles. Miejscami występują daniele Dama Szczeżuja wielkaKozioróg dęboszdama. Coraz częściej na stawach spotkać można wydrę Lutra lutra oraz piżmaka Odantra zibenthicus, a ostatnio także norkę amerykańską Mustela vison.

Wśród licznych bezkręgowców stwierdzono na tym terenie gatunki chronione w tym: kozioroga dębosza Cerambyx cerdo, skójkę malarską Unio pictorum oraz często występującą na dnie stawów szczeżuję wielką Anodonta cygnea.

Krajobraz i kultura

Krajobraz rezerwatu - groble i stawy.Dno Kotliny Milickiej jest piaszczyste z wydmami, równinne a przez część północną równoleżnikowo przebiega dolina Baryczy, z szeregiem kompleksów stawowych. W krajobrazie dominują lasy i znaczne powierzchnie łąkowe. Walory przyrodnicze doliny Baryczy podkreślają dwa główne elementy krajobrazu - woda i las. Olbrzymie tafle stawów otoczone wysokimi szuwarami, ozdobione płatami różnorodnej roślinności wodnej, przeplatają się tu z bagnistymi łąkami, a przede wszystkim z mniej lub bardziej rozległymi kompleksami leśnymi. Same stawy mają jednak w znacznym stopniu charakter antropogeniczny.

Na terenie Parku Krajobrazowego "Dolina Baryczy", w którym leży rezerwat znajduje się szereg grodzisk z wczesnego średniowiecza, z których do najlepiej zachowanych należą obiekty w miejscowościach: Żmigródek, Kaszowo, Milicz, Kędzie, Lelików i Wrocławice. Grodziska te zakładano wzdłuż brzegu rzeki Baryczy - ze względu na jej strategiczne, bo nadgraniczne, znaczenie w czasach kształtowania się państwowości polskiej.

W szesnastym wieku miejscowa ludność trudniła się wytopem żelaza z rudy darniowej, której pokłady zalegają jeszcze na dnie niektórych stawów. Po tamtych czasach pozostały osady: Ruda Milicka - wieś wzmiankowana od 1619, gdy był tu zakład hutniczy przetwarzający rudę darniową; w granicach dawnej ordynacji milickiej. W centrum wsi jaz na rzece Prądni, obok, na miejscu zakładu hutniczego, dawny młyn wodny z 1883 (dom nr 8) Po przeciwnej stronie jazu klasycystyczny dom z ok. 1820 - 30 r. Inne miejscowości związane z dawnym hutnictwem to Ruda Sułowska - wieś założona w XVI wieku przy zakładzie hutniczym przetwarzającym rudę darniową wydobywaną w miejscu obecnych stawów; w granicach dawnej ordynacji sułowskiej oraz Joachimówka (Stara Potasznia) - osada założona w XVII wieku przez Joachima von Maltzana na terenie ordynacji milickiej wraz z hutą żelaza wykorzystującą złoża rudy darniowej również wydobywanej w miejscach obecnych stawów.

W sąsiedztwie rezerwatu znajdują się 2 miasta: Milicz i Żmigród. Pierwsze - siedziba powiatu - liczy ok. 13 tys. mieszkańców i pierwsze wzmianki o nim pochodzą z 1136 r., Prawa miejskie uzyskał Milicz ok. 1300 r., był też siedzibą kasztelanii należącej do 1358 r. do biskupstwa wrocławskiego. Od 1494 siedziba wolnego państwa stanowego należącego do Kurzbachów, a od 1590 do Maltzanów. Zachował się średniowieczny układ miasta, zbliżony do owalu, z rynkiem i ulicami zbiegającymi się przy dawnych bramach miejskich. W północno - wschodniej części średniowiecznego miasta klasycystyczny kościół parafialny św. Michała Archanioła zbudowany w 1821 r., w pobliskim parku ruiny zamku (najstarszej świeckiej budowli na tym terenie) książąt oleśnickich z XIV wieku, od 1494 siedziby Kurzbachów, a od 1590 r. do 1797 r. - Maltzanów. Obiekt w ruinie od poł. XIX wieku. Po przeciwnej stronie ul. Kasztelańskiej pozostałości grobowca (związanego z legendą o Jadwidze Zarębiance). Obok klasycystyczny pałac zbudowany w latach 1797 - 1798 według projektu K. G. Geisslera dla Joachima Karola Maltzana, z południowym skrzydłem (dawny dom zajezdny), zbudowanym w 1910 r., obecnie mieści się tu Zespół Szkół Leśnych. Do pałacu przylega zabytkowy park pałacowy w stylu krajobrazowym założony na przełomie XVIII i XIX wieku.

Żmigród liczy ponad 6,5 tys. mieszkańców i jest siedziba gminy. Z 1155 r. pochodzi pierwsza wzmianka o osadzie leżącej nad brodem na Baryczy, dzisiejszej wieś Żmigródek. Miasto w obecnym miejscu lokowano na prawie niemieckim w 1253 r. Do dziś zachował się układ średniowieczny z rynkiem i ulicami zbiegającymi się na północy i południu w miejscach, gdzie były dawniej bramy miejskie, zburzone w 1819 r. Dominującą budowlą jest gotycko - manierystyczny kościół parafialny św. Trójcy z lat 1595-1607, najstarszy murowany zabytkowy obiekt architektury sakralnej na omawianym terenie, ufundowany przez Adama von Schaffgotscha.

Ok. 1 km na północ od centrum Żmigrodu, przy trasie wylotowej w kierunku Poznania znajduje się zamek (dojście: szlak czerwony, zielony i niebieski). Wzmiankowany po raz pierwszy w 1296 r. W 1560 r., w miejsce pierwotnego gotyckiego stołpu z XIII wieku, Zygmunt von Kurzbach wzniósł renesansową wieżę mieszkalną, podwyższoną o jedną kondygnację przez Szwedów w czasie wojny 30-letniej, gdy zamek został przebudowany na twierdzę. Na wieży tablica z 1998 r. (projektu J. M. Dworskich), upamiętniająca podpisanie w 1813 na zamku protokołu żmigrodzkiego. Obok wieży ruiny barokowego pałacu, zbudowanego po zniesieniu fortyfikacji według projektu K. Hacknera w latach 1706-08, spalonego w 1945 r.

Zadania ochrony

Rezerwat utworzony w celu ochrony około 150 gatunków ptaków lęgowych i ponad 50 gatunków przelotnych ptaków wodnych i brodzących, a w szczególności: żurawia, bociana czarnego, czapli purpurowej, gęsi gęgawy, łabędzie niemego, kani rdzawej, orlika krzykliwego, bielika.

Udostępnianie

Zasady zwiedzania

Ograniczenia wynikające z art. 23a ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. (przed nowelizacją - art. 37). Możliwości zwiedzania części terenu są ograniczone priorytetami ochrony przyrody, prawami właścicieli terenu oraz warunkami naturalnymi.

Trasy zwiedzania

Informacja użytkowa

Dojazd do Milicza z Wrocławia lub Ostrowia Wlkp., do Żmigrodu - z Wrocławia lub Leszna. Z obu miast lokalnym transportem do opisanych miejscowości, ścieżek dydaktycznych i szlaków turystycznych.

Dostępność części miejsc i szlaków jest ograniczona z przyczyn naturalnych i obowiązujących przepisów.

Przez teren gminy przebiega szlak kajakowy Baryczy. Spływ można zacząć już w Miliczu od Jazu Sławoszowice, bądź Sułowie. Najlepsze warunki do spływu są wiosną (kiedy z reguły jest wysoki stan wody) oraz jesienią (kiedy mamy zapewniony wysoki stan wody ze względu na wypuszczanie wody ze stawów). Uwaga! Jeżeli latem jest mało opadów, spływ może być bardzo utrudniony lub niemożliwy ze względu na niski stan wody. Pewną przeszkodę stanowią jazy, na których będziemy zmuszeni przenosić kajaki. Z drugiej jednak strony dzięki jazom, na odcinku przed nimi, mamy zapewniony stały, wysoki stan wody.

Zwiedzanie rezerwatu z wejściem na groble stawów wymaga pisemnego zezwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody we Wrocławiu w porozumieniu z kierownikiem danego zakładu rybackiego.

Piękno rezerwatu można jednak dobrze poznać z odcinków dróg publicznych i szlaków turystycznych, oraz punktów widokowych, na co nie jest potrzebne zezwolenie. Bez specjalnego zezwolenia stawy kompleksu Radziądz można oglądać z szosy Radziądz - Niezgoda (fragment trasy 439, obowiązuje zakaz zatrzymywania się), oraz z szosy Radziądz - Ruda Żmigrodzka; ponadto ze Szwedzkiej Drogi (tylko dla pieszych i rowerzystów - dojście: szlak niebieski I). Stawy Jamnik można oglądać z publicznej drogi gruntowej Biedaczka - Osiek. Najlepszy punkt widokowy przy osadzie Jamnik (dojście: szlak czerwony). Ptaki kompleksu Potasznia można obserwować z gruntowej drogi publicznej z Joachmówki do Wielgich Milickich, szlak niebieski I, która prowadzi groblą pomiędzy największym stawem w kompleksie: Jan a Stawami Niezawodnymi i Uroczym. Największy staw w kompleksie Ruda Sułowska to Mewi Duży, o pow. 284 ha (staw lęgowiskowy, o randze rezerwatu ścisłego), opierający się zachodnim brzegiem o Wzgórza Czarownic (dojście szlak niebieski I). Na terenie kompleksu dla pieszych i rowerzystów udostępniona jest ponadto droga wiodąca z Rudy Sułowskiej do szosy Sułów - Żmigród (tutaj znajduje się parking leśny), pomiędzy stawami: Trześniówka, Płytkim, Bliźniaczym i Przydrożnym. Stawy można też obserwować z szosy Sułów - Ruda Sułowska - Grabówka. Stawy kompleksu Stawno można oglądać z drogi Stawno - Nowe Grodzisko (ścieżka przyrodnicza I, szlak zielony II), z platformy obserwacyjnej przy Stawie Słupickim koło Rudy Milickiej (ścieżka przyrodnicza I), z drogi Ruda Milicka - Grabownica (szlak czerwony).

Na zachód od jazu w Rudzie Milickiej znajduje się Stacja Ornitologiczna Uniwersytetu Wrocławskiego, przy drodze do Milicza - szachulcowa chałupa Gajówka nr 23 z pocz. XIX w., obecnie chatka PTPP "Pro Natura" (dojście ścieżką przyrodniczą).

Historia ochrony

Pierwsze stawy założono w dolinie Baryczy w połowie XII wieku. Zręby gospodarki rybackiej stworzył zakon cystersów. Stawy największego kompleksu, Stawno, w południowej części kompleksu zostały zbudowane prawdopodobnie w XVI wieku za rządów Kurzbachów (Grabownica, Stawy Jaskółcze), natomiast w części północnej powstały głównie w XVIII w., w czasie gdy w ordynacji Nowy Zamek - Wierzchowice panował Krystian Henryk von Reichenbach. Kompleks Potasznia ciągnący się na południe od wsi Potasznia i Joachimówka należał dawniej do ordynacji milickiej. Kompleks Ruda Sułowska obejmujący stawy na północ i południe od Rudy Sułowskiej należał do dawnej ordynacji sułowskiej, po raz pierwszy były wzmiankowany w 1618 r. Tak więc kompleks stawów ma pochodzenie antropogeniczne, naturalne rozlewiska Baryczy oraz wyrobiska pokopalniane zostały przekształcone w stawy gospodarcze, a te - dzięki ekstensywnemu gospodarowaniu - przeszły proces stopniowego unaturalnienia, asymilując m. in. liczne gatunki ptaków.

Swoisty mikroklimat, niezwykła flora i fauna oraz czysta woda sprawiły, że wcześnie dostrzeżono ekologiczną wartość tej krainy. Dlatego też pierwsze rozporządzenie ochronne wydano jeszcze przed I wojną światową w dobrach ziemskich Hatzfeldtów - dotyczyło to zakazu wykaszania oczeretów na stawach.

Natomiast po II wojnie, w 1947 r. na powierzchni 600 km2 utworzono olbrzymi rezerwat częściowy, nazwany "Leśno - stawowy obszar ochronny doliny Baryczy". Na owe czasy decyzja ta była bardzo postępowa, m.in. stawiała tamę masowemu kłusownictwu. Jednak wskutek nacisku lobby gospodarczego obszar ochronny nie przetrwał długo i w 1963 r. zmniejszono go ponad 11-krotnie. W granicach rezerwatu pozostawiono tylko pięć największych kompleksów stawowych. Tak utworzono rezerwat "Stawy Milickie" w 1963 na powierzchni 5.302,4 ha, co w warunkach polskich jest ewenementem. Stawy stanowiły 3.472,39 ha, lasy - 564,81 ha, inne grunty - 1.265,20 ha. Z początkiem lat 90-tych pojawiło się nowe zagrożenie. Otóż Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, w gestii której pozostawały wówczas gospodarstwa rybackie, postanowiła oddać akweny w prywatne ręce. Losy rezerwatu przez krótki okres były bardzo niepewne. Wyjściem okazało się powołanie 3 czerwca 1996 r. przez wojewodę wrocławskiego i kaliskiego Parku Krajobrazowego "Dolina Baryczy". Objął on niemal całą zlewnię rzeki, nawiązując granicami do rezerwatu z 1947 r. Powierzchnia 870,4 km2 czyni go największym tego rodzaju obiektem w Polsce. Razem z powstaniem Parku rezerwat ornitologiczny uzyskał otulinę o całorocznym zakazie polowania na ptaki łowne. Również pozytywną decyzją stało się przejęcie przez Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych Państwowych Gospodarstw Rybnych.

Administrator

Gospodarstwa Pomocniczego Stawy Milickie przy Dolnośląskim Zespole Parków Krajobrazowych z siedzibą w Rudzie Sułowskiej. Lasy podlegają pod Państwowe Gospodarstwo Leśne w Miliczu, Sułowie i Żmigrodzie, zaś pozostałe grunty są częściowo własnością państwową (791,04 ha), a częściowo prywatną (369,70 ha).

Akty prawne

Zagrożenia obiektu

Mechaniczne pogłębianie stawów i usuwanie z nich roślinności przez buldożery. Niepokojenie ptaków w sezonie lęgowym przy pracach związanych z hodowlą ryb w stawach, zanieczyszczenia powietrza wody i gleby, zmechanizowane koszenie łąk, prace melioracyjno-osuszające. Na terenie rezerwatu dopuszczalny jest okresowy odstrzał ptaków rybożernych a szczególnie czapli siwej i kormorana oraz zwierząt łownych, a także odłów piżmaka.

Źródła informacji

Opracowanie

mgr Katarzyna Zając i mgr Tadeusz Zając - Instytut Ochrony Przyrody PAN


Przypisy:

Living Lakes Partnership - więcej informacji: http://www.livinglakes.org/