Woj. małopolskie, powiat miechowski, gminy: Książ Wlk., Kozłow, Charsznica,
Słaboszów, Racławice oraz Miechów (z wyłączeniem miasta Miechów) oraz woj. świętokrzyskie,
powiaty: jędrzejowski i pińczowski (część obszaru gmin: Słupia Jędrzejowska,
Sędziszów, Wodzisław, Imielno, Michałów i Działoszyce). Blisko sąsiaduje, a
miejscami graniczy z otulinami Zespołu
JPK Woj. Małopolskiego w rejonie Dłubniańskiego
PK oraz Zespołu PK Ponidzia w rejonie Kozubowskiego
PK i Nadnidziańskiego PK.
Mezoregiony: Wyżyna Miechowska, Garb Wodzisławski oraz fragment Płaskowyżu
Jędrzejowskiego (Podprowincja: Wyżyna Małopolska, Makroregion: Niecka Nidziańska).
Kraina Miechowsko-Sandomierska (Dział Bałtycki - Pas Wyżyn Środkowych, Prowincja
Niżowo-Wyżynna, Środkowoeuropejska)
Od 416 m n.p.m. (Biała Góra na Wyż. Miechowskiej) do od ok. 200 m n.p.m. (w okolicach Działoszyc) - deniwelacja ponad 200 m.
Powierzchnia łączna 98.146 ha, w tym 57.080 ha w woj. małopolskim i 41.066 ha w woj. świętokrzyskim.
Teren OChK obejmuje część regionu geologicznego zwanego Niecką Nidziańską,
ukształtowanego w okresie trzeciorzędowym. W podłożu tego
obszaru występuje monotonna seria margli
oraz gez i opok wieku górnokredowego
o miąższości kilkuset metrów. Skały tej serii odsłaniają się w wielu miejscach
na powierzchni, zwłaszcza na stokach a także niektórych grzbietach wzniesień.
W części południowo-wschodniej terenu Miechowsko-Działoszyckiego OChK na 
utworach
kredowych występują niewielkie płaty trzeciorzędowych piaskowców
wapnistych oraz iłów powstałych na dnie przybrzeżnej części mioceńskiego
morza i znaczących tu jego zasięg. Skały wieku kredowego i trzeciorzędowego
zalegają prawie poziomo, pocięte są jednak wieloma uskokami.
W obrębie wielu płaskowzgórzy (wzniesień o płaskich częściach szczytowych) utwory
wieku kredowego i trzeciorzędowego przykryte są grubymi płatami lessów
czwartorzędowych, powstałych głównie podczas ostatniego
okresu zimnego w plejstocenie (zlodowacenia
północnopolskiego). W dolinach rzecznych a także na wypłaszczeniach północnego
skraju Miechowsko-Działoszyckiego OChK utwory starsze przykryte są czwartorzędowymi
piaskami i glinami. Zróżnicowanie podłoża geologicznego znajduje odbicie w rzeźbie
i pokrywie glebowej. Specyficznym elementem krajobrazu
tego terenu związanym z budową geologiczną i warunkami hydrogeologicznymi są
liczne, obfite w wodę źródła - wywierzyska.
Pod
względem geograficznym obszar leży w obrębie regionu zwanego - podobnie jak
w podziale geologicznym - Niecką Nidziańską wchodząc w skład kilku jej subregionów:
Wyżyny Miechowskiej, Garbu Wodzisławskiego i - w niewielkim fragmencie - Płaskowyżu
Jędrzejowskiego. Przeważającą część tego obszaru stanowi równoległy układ długich
wzniesień o przebiegu płn.-zach. - płd.-wsch., poprzedzielanych wąskimi obniżeniami,
co tworzy charakterystyczny krajobraz fałdowy, w zależności od miejsca, o mniejszych
lub większych stromiznach. Dnami części tak utworzonych dolin płyną dość liczne
tu cieki wodne. Osobliwymi formami rzeźby nizinnej są tzw.
padoły (największy jest Padół Ksiąski) - zazwyczaj płaskodenne obniżenia o długości
2-8 km, szerokości 1-2 km i głębokości 30-50 m, które mogą stanowić formy rzeźby
pochodzące jeszcze z miocenu. Na zboczach dolin liczne
formy erozyjne, zwłaszcza wcięte w utwory lessowe
wąwozy o stromych ścianach, będące ostojami cennej flory. Do bardzo ciekawych
form rozwijających się na skraju wysoczyzn są leje
grawitacyjno-sufozyjne, powstałe w wyniku grawitacyjnego osuwania się skał podłoża
kredowego i wmywania w powstałe pustki lessów
z nadkładu. Gdy brak nadkładu lessowego tworzą się unikatowe jaskinie
(Jaskinia w Antolce). Najwyższe wzniesienia występują w płn.-zach. części Wyżyny
Miechowskiej (Biała Góra), natomiast jako całość
dominuje tu długi i dość płaski grzbiet Garbu Wodzisławskiego.
Na terenie M-DOChK występują głównie żyzne gleby - na podłożu margli i wapieni - rędziny, na podłożu lessowym - czarnoziemy i gleby brunatne, co stało się podstawą rozwoju rolnictwa, które zdominowało krajobraz.
Jest to obszar źródliskowy 2 większych rzek: Szreniawy i Nidzicy (dopływy Wisły) oraz szeregu mniejszych, w tym Mierzawy (dopływ Nidy) i Uniejówki (dopływ Pilicy). Jest to obszar wododziałowy Nidy, Pilicy i Wisły. Na obszarze tym, w obrębie skał wieku kredowego znajdują się też ważne zbiorniki wód podziemnych. Związane z nimi są liczne i obfite źródła mające często charakter wywierzysk. Wiele z nich jest chronionych jako pomniki przyrody, niektóre są wykorzystywane gospodarczo.
Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. OChK
znajduje się w obrębie Regionu Małolpolskiego - (WM)
Na terenie tym zarysowują się nieco silniejsze od atlantyckich wpływy kontynentalne, opady ok. 600 mm, stosunkowo długie zimy (ok. 80 dni) i lata (85-95 dni), stosunkowo duża liczba dni z przymrozkami.
Zróżnicowanie
rzeźby, nasłonecznienia oraz gleb i in. czynników, powodują dużą różnorodność
ekosystemów oraz bogactwo flory i fauny, czyniąc ten obszar jednym z najciekawszych
w Niecce Nidziańskiej. Mimo małego zalesienia tutejsze zbiorowiska leśne należą
do cennych, a dzięki zróżnicowaniu warunków są szczególnie bogate pod względem
florystycznym. Najwartościowsze to grądy i świetliste
dąbrowy, co stało się powodem utworzenia 4 rezerwatów
przyrody ("Kępie na Wyżynie Miechowskiej",
"Kwiatówka", "Lipny
Dół" i "Lubcza"), a kilka miejsc innych zostało
zaproponowanych do takiej ochrony, m.in. lasy k. Tunelu. Na terenach bezleśnych,
pagórkach oraz zboczach wąwozów - występują zbiorowiska stepowe
oraz kserotermiczne. Dla ochrony tych ostatnich
utworzono 5 rezerwatów przyrody: "Biała Góra",
"Dąbie", "Opalonki",
"Sterczów-Ścianki" i "Wały".
Na terenie M-DOChK występuje ok. 50 gatunków roślin chronionych oraz wiele rzadkich, w tym: lilia złotogłów, wawrzynek wilczełyko, bluszcz pospolity, tojady: dziobaty i mołdawski, orlik pospolity, kruszczyk szerokolistny, ciemięrzyca zielona, dziewięćsiły: bezłodygowy i popłocholistny, miłek wiosenny, obuwik pospolity i wiele innych.
Na uwagę zasługują też bogate, choć coraz już rzadsze zbiorowiska chwastów polnych ze związku Caucalidion. O potrzebie ochrony tych zbiorowisk mówi się coraz częściej.
Krajobraz
M-DOChK ma charakter kulturowy i jest zdominowany przez pola
uprawne, łąki oraz nieużytki. Spore różnice wysokości i sfalowanie terenu pociętego
licznymi wąwozami czyni ten krajobraz wybitnie urodziwym i widokowym. Teren
ten był zasiedlony już od neolitu, o czym świadczą liczne znaleziska archeologiczne
z różnych epok i okresów historycznych. Znajduje się tu kilka tzw. kurhanów
małopolskich, kopiec z epoki brązu i kilka grodzisk. Czasy historyczne reprezentują
dwory obronne w Kozłowie, Klimontowie i Krzelowie, zamek obronny w Janowiczkach
(ruiny), zespoły pałacowo-parkowe w Książu Wielkim, Mianocicach i Lubczy oraz
liczne dwory, zwykle z parkami. Ochroną objęto zabytkowe układy przestrzenne
centrum Miechowa (obecnie poza granicami OChK), Działoszyc, Książa Wielkiego
i Wodzisławia. Do wybitnych zabytków należy romański kościół i klasztor bożogrobców
w Miechowie oraz gotycki kościół w Działoszycach z cennymi malowidłami. Zabytkowy
charakter ma też kilkanaście innych kościołów na terenie OChK. Zabytki etnograficzne
reprezentują zachowane fragmenty drewnianej zabudowy Dąbrowicy i Cisiej oraz
liczne kaplice i kapliczki.
W
Racławicach, w pobliżu pola słynnej bitwy stoczonej przez Kościuszkę w 1794
r. wzniesiono kopiec pamiątkowy. Liczne są tu również ślady późniejszych wojen,
upamiętnione pomnikami i tablicami.
Ciekawostką jest tunel kolejowy k. miejscowości o tej samej nazwie, na trasie Kraków-Warszawa. Powstał w wyniku rozkopania od góry, a następnie zasypania z powrotem wykopu, a więc nie w sposób klasyczny, czyli przez drążenie poziomego otworu w masywie. Obecnie służy głównie dla komunikacji lokalnej (m.in. w sezonie zbierania grzybów, w które lasy k. Tunelu obfitują).
Problemy
dotyczą zarówno ograniczenia negatywnych aspektów użytkowania gospodarczego
regionu, jak i uzyskania efektów działań ochronnych. Ochrona walorów przyrodniczych
wymaga utworzenia jeszcze kilku rezerwatów przyrody i
sporej liczby użytków ekologicznych dla zachowania bogactwa
cennych zbiorowisk leśnych, stepowych, a zwłaszcza kserotermicznych. Konieczna
jest rozwaga przy zalesianiu nieużytków, gdzie te zbiorowiska są najliczniejsze.
Istotna jest też ochrona krajobrazu kulturowego, zwłaszcza architektury nowych
domostw i niedopuszczanie do rozpraszania zabudowy. Jest to ważne m.in. z punktu
widzenia przyszłego wykorzystania bardzo dużych walorów turystyczno-rekreacyjnych
tego terenu, leżącego na szlakach między parkami krajobrazowymi Ponidzia i Jury.
System dróg jezdnych i linii kolejowych oraz wytyczone i oznakowane piesze szlaki turystyczne. Ograniczenia dostępu jedynie na obszarach o wyższym statusie ochronnym (rezerwaty przyrody w obrębie tego OChK). Do Racławic i Książa Wielkiego dojazd z Krakowa autobusami, do Miechowa - koleją z Krakowa lub Jędrzejowa. Wiele bocznych dróg, zwłaszcza polnych, nadaje się do wycieczek rowerowych.
Rozporządzenie z 1995 r. utworzyło 8 OChK o łącznej powierzchni prawie 490 tys. ha, co stanowiło nieco ponad połowę powierzchni ówczesnego województwa kieleckiego. Zarządzenie to porządkowało sytuację prawną, gdyż OChK tworzono tu już od 1971 r. (jedno z pierwszych województw w ramach tworzenia systemu obszarów chronionych). Od południa i zachodu granicą M-D OChK były granice z ówczesnymi woj. częstochowskim, katowickim i krakowskim. Początkowo w granicach OChK znajdowało się również miasto Miechów. Reforma ustrojowa z 1998 r. wprowadzając nowy podział administracyjny kraju rozcięła M-D OChK na 2 części: małopolską świętokrzyską.
Nadzór nad zadaniami ochrony w OChK sprawują wojewódzcy konserwatorzy przyrody w Krakowie i w Kielcach, ponadto inne służby, w których właściwości znajdują się dane tereny z tytułu przepisów innych ustaw (m. in. nadleśnictwa).
Rozp. Wojewody Kieleckiego nr 12/95 z dn. 29.09.1995 r. w sprawie ustanowienia obszarów chronionego krajobrazu w województwie kieleckim (Dz. Urz. Woj. Kieleckiego nr 21 z 1995 r., poz. 145. z zał. 1 i 2.
Zagrożenia dotyczą samej przyrody, a więc ekosystemów i gatunków, których warunki
bytowania pogarszają się wskutek pośrednich lub bezpośrednich działań człowieka,
jak i przyszłości gospodarczej tego dużego obszaru (ok. 1000 km2).
M-D OChK prócz znacznych wartości przyrodniczych i krajobrazowych, jest
terenem intensywnie użytkowanym gospodarczo, czego status OChK praktycznie nie
ogranicza, ale nawet te zdroworozsądkowe ograniczenia są powszechnie przekraczane,
ze szkodą dla przyrody i warunków życia 
mieszkańców
tych terenów. Obszar ten jest działem wód zlewni Nidy i Pilicy, ważnych źródeł
zaopatrzenia w wodę, których tutejsze dopływy są poważnie zanieczyszczone wskutek
zmywania zanieczyszczeń z pól (zerodowane gleby,
nawozy sztuczne, chemiczne środki ochrony roślin) oraz niekontrolowanego zrzutu
ścieków trafiających do cieków wodnych i do gruntu (brak oczyszczalni ścieków,
nieszczelne szamba, etc.), co zagraża też czystości ważnych dla gospodarki,
dużych, zbiorników wód podziemnych. Problemem jest też rosnące zaśmiecenie,
erozja gleb wskutek prowadzenia upraw i zabiegów
agrotechnicznych, niedostosowanych do warunków terenowych oraz niska retencyjność
w większości bezleśnych terenów. Na spadek różnorodność gatunkowej ekosystemów
wpływa zarówno chemizacja rolnictwa jak i błędy zalesień wprowadzanych na nieużytki,
w tym w miejsca występowania cennych zbiorowisk kserotermicznych.
Poważne szkody ponosi też krajobraz wskutek rozpraszania zabudowy i przejmowania
obcych regionowi wzorców architektonicznych, co obniża jego walory turystyczno
rekreacyjne i przyszłe szanse rozwoju tej dziedziny gospodarki.